Published on

June 6, 2025

အမျိုးသမီးတွေအတွက် နိုင်ငံရေးက ဘာကြောင့် စိမ်းသက်နေသလဲ

ရေးသားသူ- ပျိုး


အမျိုးသမီးအသံ အမျိုးသမီးအသံ စာစဉ်အမှတ် (၄) မှ ကောက်နုတ်ဖော်ပြသည်။ 


နိဒါန်း
-----

မြန်မာ့သမိုင်းကိုပြန်ကြည့်လျှင် အမျိုးသမီးများနိုင်ငံရေးတွင် ပါဝင်မှုအပေါ် အတားအဆီးများ ရှိခဲ့သည်ကို ငြင်းစရာမရှိပေ။ ၁၉၂၀ ဝန်းကျင်လောက်တွင် အမျိုးသမီးများအနေဖြင့် နိုင်ငံရေးဆိုင်ရာ အတွေးအမြင် ဆောင်းပါးများကို ထိုခေတ်က သတင်းစာများတွင် ဖော်ပြသည့်အခါ အမျိုးသားကလောင်ကို သုံးစွဲခဲ့ကြပါသည်။ နိုင်ငံရေးအကြောင်းပြောလျှင်  အမျိုးသားနှင့်သာဆိုင်သည်၊ အမျိုးသားပြောသည်က ပို၍ မှန်ကန်သည်ဆိုသည့် တွေးတောချက်များကြောင့်ပင် ဖြစ်သည်။ ထိုအချက်ကိုကြည့်ခြင်းဖြင့် အမျိုးသမီးများကို နိုင်ငံရေးတွင်ပါဝင်ရန် မည်မျှအထိ စည်းတားထားသည်ကို သိနိုင်သည်။

ကမ္ဘာ့စီးပွားရေးဖိုရမ်၏ ကျား/မ တန်းတူညီမျှမှု အညွှန်းကိန်း (Gender Equality Index) အရ နိုင်ငံရေးတွင် အမျိုးသမီးများ ပါဝင်မှုသည် အခြားကဏ္ဍများထက် သိသိသာသာ နိမ့်ကျနေသေးသည်ကို တွေ့ရသည်။ စီးပွားရေး၊ ပညာရေး၊ ကျန်းမာရေး စသည့် နယ်ပယ်များတွင် တိုးတက်မှုရှိနေသော်လည်း၊ နိုင်ငံရေးတွင် အမျိုးသမီးများ၏ ပါဝင်မှုမှာ ၂၅% သာရှိပြီး မျှော်မှန်းထားသည့် တန်းတူညီမျှမှု ပန်းတိုင်နှင့် အလှမ်းဝေးနေဆဲ ဖြစ်သည်။

ဆွီဒင်ကဲ့သို့ ကျား/မ တန်းတူညီမျှမှု အများဆုံးနိုင်ငံများတွင်ပင် အမျိုးသမီးဝန်ကြီးချုပ် တစ်ဦးမျှ မရှိသေးခြင်းက ဤပြဿနာ၏ နက်ရှိုင်းမှုကို ပြသနေသည်။ အရှေ့ဥရောပနှင့် အာရှဒေသများတွင် ပို၍ ဆိုးရွားသည်။ မြန်မာနိုင်ငံတွင်လည်း အလားတူအခြေအနေကို ရင်ဆိုင်နေရပြီး၊ ၂၀၁၀, ၂၀၁၅, ၂၀၂၀ ခုနှစ် ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော်၊ တိုင်းဒေသကြီး/ပြည်နယ် လွှတ်တော်များနှင့် အစိုးရအဖွဲ့များတွင် အမျိုးသမီးကိုယ်စားပြုမှုသည် ၃၀ % အောက်သာ ရှိခဲ့သည်။

ခေတ်အဆက်ဆက်က နိုင်ငံရေးအခင်းအကျင်းနှင့် ရွေးကောက်ပွဲများတွင်လည်း အမျိုးသမီးပါဝင်မှုက လက်ချိုးရေလို့ရသည့် ကိန်းဂဏန်းသာရှိခဲ့သည်။ ၁၉၈၈နောက်ပိုင်း‌ အမျိုးသမီးလွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ် အနိုင်ရမှုမှာ ၁၉၉၀ ရွေးကောက်ပွဲတွင် (၁၅)ဦး၊ ၂၀၁၀ ရွေးကောက်ပွဲတွင် (၄၅)ဦး၊ ၂၀၁၂ ကြားဖြတ်ရွေးကောက်ပွဲ (၁၃)ဦး၊၂၀၁၅ ရွေးကောက်ပွဲတွင် (၁၅၁) ဦး၊၂၀၁၇ ကြားဖြတ်ရွေးကောက်ပွဲတွင်(၂) ဦး၊၂၀၂၀ ရွေးကောက်ပွဲတွင်(၁၉၄)ဦးအထိသာ ရှိခဲ့သည်။

စစ်အာဏာသိမ်းမှုစတင်သည့် ဖေဖော်ဝါရီလအစောပိုင်းတွင် စစ်အာဏာရှင်ကိုဆန့်ကျင်ခဲ့သည့် လူထုထဲတွင် အမျိုးသမီးအများအပြား ပါဝင်ခဲ့သည်။ ဆန္ဒပြပွဲရှေ့တန်းခေါင်းဆောင်များ၏ (၆၀) ရာခိုင်နှုန်း ကျော်နှင့် CDM ခေါင်းဆောင်များ၏ (၇၀)မှ (၈၀)ရာခိုင်နှုန်းမှာ အမျိုးသမီးများဖြစ်ကြသည်။လက်နက်ကိုင်ခုခံစစ်ဆင်နွှဲသည့် အခင်းအကျင်းတွင်လည်း ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ဝင်အမျိုးသမီး အများအပြားပါဝင်လာခဲ့သည်။ စနိုက်ဘာ၊ ဒရုန်းတပ်ဖွဲ့၊ ထောက်ပို့ စသည့်နေရာများတွင် အမျိုးသမီးများ တာဝန်ထမ်းဆောင်နေကြသည်ကို လက်ရှိမြန်မာ့နိုင်ငံရေးအခင်းအကျင်းတွင် တွေ့မြင်နိုင်ပါသည်။

ထို့အပြင် စစ်အာဏာသိမ်းမှုစတင်သည့် ၂၀၂၁ ခုနှစ်ဖေဖော်ဝါရီလ (၁)ရက်နေ့မှ ၂၀၂၄ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလ (၂၄)ရက်နေ့အထိ ဖမ်းဆီးခံရသည့်အမျိုးသမီး ငါးထောင်ကျော်ရှိပြီး သေဆုံးခဲ့သည့် အမျိုး သမီး (၁,၂၀၀) ကျော်အထိ ရှိခဲ့ပါသည်။ လက်ရှိ ဒီမိုကရေစီ တော်လှန်ရေးတွင် အမျိုးသမီးများ တက်ကြွစွာ ပါဝင်နေကြသော်လည်း၊ အဓိက ဆုံးဖြတ်ချက်ချမှတ်သည့် နေရာများတွင် ကိုယ်စားပြုမှု နည်းပါးနေသည်ကို တွေ့ရသည်။ အမျိုးသား ညီညွတ်ရေးအစိုးရတွင် လက်ရှိအချိန်အထိ အမျိုးသမီးခေါင်းဆောင် ၃၀% မရှိသေးပေ။

ဤသို့ နိုင်ငံရေးနှင့် အမျိုးသမီးများ စိမ်းကားနေရခြင်းသည် ရိုးရှင်းသော ပြဿနာတစ်ခု မဟုတ်ပေ။ လူမှုယဉ်ကျေးမှု၊ စီးပွားရေး၊ ပညာရေး၊ အင်စတီကျူးရှင်းဆိုင်ရာ အတားအဆီးများနှင့် စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ စိန်ခေါ်မှုများ ရှုပ်ထွေးစွာ ဆက်စပ်နေပါသည်။ စီးပွားရေးနှင့် နိုင်ငံရေး ပညာရှင်များ၏ လေ့လာတွေ့ရှိချက်များ အရ ဤပြဿနာကို ပုံစံနှစ်မျိုးဖြင့် ခွဲခြားလေ့လာနိုင်သည် -

၁) Supply-side Factors - အမျိုးသမီးများ၏ နိုင်ငံရေး စိတ်ဝင်စားမှု၊ ပါဝင်လိုမှုနှင့် စွမ်းဆောင်နိုင်မှုဆိုင်ရာ အချက်များ

၂) Demand-side Factors - မဲဆန္ဒရှင်များနှင့် ပါတီခေါင်းဆောင်များ၏ အမျိုးသမီးများအပေါ် သဘောထား ဆိုင်ရာ အချက်များ

ဤစာတမ်းတွင် အဆိုပါအကြောင်းရင်းများကို အသေးစိတ် လေ့လာဆန်းစစ်ထားပြီး၊ ဖြေရှင်းနိုင်မည့် နည်းလမ်းများကိုပါ အကြံပြုတင်ပြထားပါသည်။ အထူးသဖြင့် ပြဿနာ၏ အမြစ်များကို နားလည်ခြင်းဖြင့် ပိုမိုထိရောက်သော မူဝါဒများနှင့် လုပ်ဆောင်ချက်များ ချမှတ်နိုင်ရန် ရည်ရွယ်ပါသည်။

လက်ရှိအချိန်အထိ ဖမ်းဆီးခံရသည့်အမျိုးသမီး (၅,၀၀၀) ကျော်ရှိပြီး၊ သေဆုံးခဲ့သည့် အမျိုးသမီး (၁,,၂၀၀) ကျော်အထိ ရှိခဲ့သည်။

(၁) နိုင်ငံရေး ရည်မှန်းချက် ကွာဟမှု

ဆန်းစစ်လေ့လာချက်များအရ အမျိုးသမီးများသည် ပညာအရည်အချင်း၊ အတွေ့အကြုံနှင့် စီးပွားရေး အခြေအနေအရ နိုင်ငံရေးတွင် ပါဝင်နိုင်စွမ်း ရှိသော်လည်း၊ အမျိုးသားများနှင့် နှိုင်းယှဉ်လျှင် နိုင်ငံရေး ရည်မှန်းချက်များ နည်းပါးကြောင်း တွေ့ရှိရသည်။

သုတေသနတွေ့ရှိချက်များအရ အလားတူအရည်အချင်းရှိသော အမျိုးသမီးများသည် အမျိုးသားများ ထက် မိမိကိုယ်ကို နိုင်ငံရေးရာထူးများအတွက် အရည်အချင်းပြည့်မီသည်ဟု ယုံကြည်မှု နည်းပါးကြသည်။ စမ်းသပ်လေ့လာမှုများအရ နိုင်ငံရေး၏ ပြင်းထန်သော ယှဉ်ပြိုင်မှု သဘောသဘာဝက အမျိုးသမီးများ၏ စိတ်ဝင်စားမှုကို လျော့ကျစေသည်ဟု တွေ့ရှိရသည်။ အရှုံးအနိုင် အခြေအနေများတွင် အမျိုးသမီးများသည် စိတ်ဖိစီးမှု ပို၍ခံစားရခြင်း၊ အများရှေ့တွင် ဝေဖန်ခံရမည်ကို ပို၍စိုးရိမ်ခြင်း အနိုင်မရနိုင်ဟု ကြိုတင်ယူဆခြင်း တို့ကြောင့် ဖြစ်သည်။

ထို့အပြင်အမျိုးသမီး နိုင်ငံရေးသမားများသည် အဆင့်မြင့်ရာထူးများ ရရှိလာသောအခါ မိသားစုဘဝ ထိခိုက်မှုနှုန်း မြင့်မားကြောင်း တွေ့ရသည်။ ဥပမာအားဖြင့် (ဆွီဒင်နိုင်ငံတွင် မြို့တော်ဝန်ဖြစ်လာသော အမျိုးသမီးများ၌ ကွာရှင်းမှုနှုန်း သိသိသာသာ မြင့်တက်လာခြင်း၊ အမျိုးသမီးများ၏ အိမ်ထောင်ရေးနှင့် မိသားစုတာဝန်များသည် နိုင်ငံရေး တာဝန်များနှင့် ဟန်ချက်ညီရန် ခက်ခဲခြင်း၊ ကလေးပြုစုစောင့်ရှောက်ရေး တာဝန်များကြောင့် နိုင်ငံရေး လှုပ်ရှားမှုများတွင် အချိန်ပေးရန် အခက်အခဲရှိခြင်း)  တို့ကို တွေ့ရှိရသည်။

နိုင်ငံရေး ရည်မှန်းချက် ကွာဟမှုသည် ရိုးရှင်းသော ပြဿနာတစ်ခု မဟုတ်ဘဲ၊ လူမှုယဉ်ကျေးမှု၊ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာနှင့် လက်တွေ့ဘဝ အခက်အခဲများ ရှုပ်ထွေးစွာ ဆက်စပ်နေသော ပြဿနာတစ်ရပ် ဖြစ်သည်။ ဤကွာဟမှုကို လျှော့ချရန် ဘက်ပေါင်းစုံမှ ချဉ်းကပ်ဖြေရှင်းရန် လိုအပ်ပြီး၊ အထူးသဖြင့် လူငယ် အမျိုးသမီးများ ၏ နိုင်ငံရေး စိတ်ဝင်စားမှုနှင့် ယုံကြည်မှုကို မြှင့်တင်ပေးရန် အရေးကြီးပါသည်။

မဲဆန္ဒရှင်များ၏ ဘက်လိုက်မှုနှင့် ရိုးရာအစဉ်အလာဓလေ့များ၏ လွှမ်းမိုးမှု၊  ကျားမအချိုးအစား သတ်မှတ်ချက်များ၏ အကျိုးသက်ရောက်မှု စသည့်အချက်များကလည်း နိုင်ငံရေးတွင် အမျိုးသမီးများ ပါဝင်မှုနည်းပါးရခြင်းကို အထောက်အပံ့ပေးနေသည်။ ရိုးရာအစဉ်အလာအမြင်များ လွှမ်းမိုးသောဒေသများတွင် အမျိုးသမီး ကိုယ်စားလှယ်လောင်းများ အပေါ် သိသာသော ခွဲခြားဆက်ဆံမှုများ ရှိနေသည်။ ကမ္ဘာ့တန်ဖိုးထားမှု စစ်တမ်း (World Value Survey) အရ -အရှေ့ဥရောပနှင့် အာရှဒေသများတွင် "အမျိုးသားများသည် အမျိုးသမီးများထက် ပိုကောင်းသော နိုင်ငံရေး ခေါင်းဆောင်များ ဖြစ်သည်" ဟူသော အဆိုကို ထောက်ခံသူ ၅၀% အထက် ရှိသည်။

သို့သော် စပိန်နိုင်ငံနှင့် အခြားနိုင်ငံအချို့တွင် တွေ့ရှိရသော စိတ်ဝင်စားဖွယ် အချက်တစ်ခုမှာ ကျားမ အချိုးအစားသတ်မှတ်ချက်များ စတင်ကျင့်သုံးပြီးနောက် မဲဆန္ဒရှင်များ၏ ထောက်ခံမှု မကျဆင်းခြင်း၊ အမျိုးသမီးကိုယ်စားလှယ်လောင်း အရေအတွက် တိုးမြှင့်သော ပါတီများ၏ မဲရလဒ်များ မကျဆင်းခြင်း၊ အရည်အသွေးပိုင်းတွင်လည်း ဆုတ်ယုတ်မှု မရှိဘဲ၊ တချို့နိုင်ငံများတွင် တိုးတက်လာခြင်းတို့ကိုတွေ့ရသည်။
 

(၂) လူမှုရေးဆိုင်ရာအတားအဆီးများ

အမျိုးသမီးများသည် နိုင်ငံရေးနှင့် မသင့်တော်ဟူသော အယူအဆများ၊ ခေါင်းဆောင်မှု အခန်းကဏ္ဍ တွင် အမျိုးသမီးများကို မြင်လေ့နည်းခြင်း၊ အမျိုးသမီးများ မလုပ်နိုင်ဟူသော စဉ်းစားချက်များရှိခြင်း၊ မိသားစုဘဝကိုသာ ဦးစားပေးရန် ငယ်စဉ်က သွတ်သွင်းခံရခြင်း၊ နိုင်ငံရေးတွင် ပါဝင်ပါက မိသားစုတာဝန် ကျေမည်မဟုတ်ဟုသတ်မှတ်ခြင်း၊ မိသားစုနှင့် အသိုင်းအဝိုင်း၏ ဝေဖန်မှုကို စိုးရိမ်ခြင်း၊ လူမှုကွန်ရက်များတွင် တိုက်ခိုက်ခံရမည်ကို စိုးရိမ်ခြင်း၊ ရပ်ရွာအသိုင်းအဝိုင်း၏ အမြင်ကို ကြောက်ရွံ့ခြင်း၊ အများရှေ့တွင် ထုတ်ဖော် ပြောဆိုရန် ဝန်လေးခြင်း၊ အမျိုးသားနိုင်ငံရေးသမားများထက် အမျိုးသမီးနိုင်ငံရေးသမားများကို ပုဂ္ဂိုလိက ပိုင်းဆိုင်ရာပိုမိုတိုက်ခိုက်ခြင်း စသည့်လူမှုရေးဆိုင်ရာအခြေအနေများသည် အမျိုးသမီးများနိုင်ငံရေးတွင် ပါဝင်မှုနည်းပါးစေသည့် အကြောင်းအရင်းများဖြစ်သည်။


(၃) အိမ်ထောင်ရေးနှင့် မိသားစု တာဝန်များကြောင့် အချိန်မပေးနိုင်ခြင်း

အိမ်မှုကိစ္စများ ဆောင်ရွက်ရခြင်း၊ သက်ကြီးရွယ်အို မိဘများအား ပြုစုစောင့်ရှောက်ရခြင်း၊ မိသားစုဝင် များအား ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှုပေးရခြင်း၊ ကလေးငယ်များအတွက် အချိန်ပေးရခြင်း၊ ကျောင်းနှင့် ပတ်သက်သော တာဝန်များ ယူရခြင်း၊ ကလေး၏ကျန်းမာရေး စောင့်ရှောက်မှု၊ ကလေးထိန်း ဝန်ဆောင်မှု ကုန်ကျစရိတ် မတတ်နိုင်ခြင်း၊ မိသားစုဝင်ငွေအတွက် အလုပ်လုပ်ရခြင်း၊ စီးပွားရေး ဖိအားများကြောင့် နိုင်ငံရေး ကို ဦးစားမပေးနိုင်ခြင်း၊ မိသားစုပြဿနာများဖြေရှင်းရခြင်း၊ ခင်ပွန်းသည်၏ဝေယျာဝေစ္စများ ဆောင်ရွက်ရခြင်း ဤတာဝန်များကြောင့် နိုင်ငံရေးအစည်းအဝေးများ၊ လှုပ်ရှားမှုများ၊ သင်တန်းများသို့ တက်ရောက်ရန် အခက်အခဲ ရှိလာသည်။


(၄) နိုင်ငံရေးလှုပ်ရှားမှုများအတွက် ငွေကြေးအခက်အခဲများ

နိုင်ငံရေးလှုပ်ရှားမှုအတွက် ငွေကြေးမတတ်နိုင်ခြင်း၊ အစည်းအဝေးများသို့ သွားလာရန် သယ်ယူပို့ ဆောင်ခ၊ သင်တန်းများ တက်ရောက်ရန် ကုန်ကျစရိတ်၊ နိုင်ငံရေးဆိုင်ရာ စာအုပ်စာပေများ ဝယ်ယူရန် ကုန်ကျစရိတ်၊ ကွန်ရက်ချဲ့ထွင်ရေးလှုပ်ရှားမှုများအတွက် ကုန်ကျစရိတ်များအပြင် ရွေးကောက်ပွဲဝင်ရန် လိုအပ်သော မဲဆွယ်စရိတ်များ၊ မဲရုံကိုယ်စားလှယ်များအတွက် ကုန်ကျစရိတ်၊   ရန်ပုံငွေ ရှာဖွေရန် အခက်အခဲ ရှိခြင်းတို့လည်းပါဝင်သည်။

ထို့အပြင် ရန်ပုံ‌ငွေရှာဖွေရာတွင် စီးပွားရေး ကွန်ရက်များနှင့် ချိတ်ဆက်မှု အားနည်းခြင်း၊ အလှူရှင်များ၏ ယုံကြည်မှု နည်းပါးခြင်း၊ ရန်ပုံငွေ စုဆောင်းရေး အတွေ့အကြုံ နည်းပါးခြင်း၊ ငွေကြေးဆိုင်ရာ စီမံခန့်ခွဲမှု အားနည်းခြင်းတို့သည် အမျိုးသမီးများကို အတားအဆီးဖြစ်စေသည်။


(၅) နိုင်ငံရေးပါတီများ၏ ခွဲခြားဆက်ဆံမှု

ပါတီခေါင်းဆောင်များသည် အမျိုးသားများကိုသာ ဦးစားပေး ရွေးချယ်ခြင်းအပြင် ကိုယ်စားလှယ် လောင်းများ ရွေးချယ်ရာတွင် မိရိုးဖလာ အမြင်များ လွှမ်းမိုးနေခြင်း၊ "အနိုင်ရနိုင်ခြေ ရှိသူ" ဟူသည့် စံနှုန်းဖြင့် အမျိုးသားများကိုသာ ရွေးချယ်ခြင်း၊ ရှိပြီးသား ကျား/မ ဆက်ဆံရေး ပုံစံများကို ထိန်းသိမ်းလိုခြင်း၊ အမျိုးသမီး များအပေါ် သံသယဖြင့် ကြည့်ခြင်း၊ အမျိုးသမီးများကို အရေးမကြီးသော နေရာများတွင်သာ ထားရှိခြင်း၊ ပါတီ များအနေဖြင့်လည်း အနိုင်ရရန် ခက်ခဲသော မဲဆန္ဒနယ်များတွင် ထားရှိခြင်း၊ မဲစာရင်း၏ အောက်ဆုံးပိုင်းတွင် ထားရှိခြင်း၊ လက်ထောက်၊ အတွင်းရေးမှူး စသည့် နေရာများတွင်သာ ခန့်အပ်ခြင်း၊ အရေးကြီး ကော်မတီများမှ ချန်လှပ်ထားခြင်း၊ အမျိုးသမီး ကိုယ်စားလှယ်လောင်းများအပေါ် ယုံကြည်မှု နည်းပါးခြင်း၊ အခက်အခဲများကို ကိုင်တွယ်နိုင်စွမ်းမရှိဟု ယူဆခြင်း၊ ရန်ပုံငွေ စုဆောင်းနိုင်စွမ်းအပေါ် သံသယရှိခြင်း၊ ပါတီအတွက် မဲဆွယ်နိုင် စွမ်း နည်းမည်ဟု ယူဆခြင်း၊ ခိုင်မာသော ဆုံးဖြတ်ချက်များ ချမှတ်နိုင်စွမ်းကို သံသယရှိခြင်းတို့ဖြစ်သည်။

အမျိုးသမီးများသည် ပါတီတွင်း ရာထူးတိုးမြှင့်ရေးတွင်လည်း  "မျက်နှာကျက် မှန်" (Glass Ceiling) ဟုခေါ်သော မမြင်နိုင်သည့်အတားအဆီးများ၊ အရေးကြီးတာဝန်များ ပေးအပ်မခံရခြင်း၊ ဆုံးဖြတ်ချက် ချမှတ်သည့် နေရာများမှ ဖယ်ကျဉ်ခံရခြင်း၊ အမျိုးသားများနှင့် တန်းတူစွမ်းဆောင်ရည် ရှိသော်လည်း တိုးမြှင့်ခန့်အပ်မခံရခြင်း တို့ဖြစ်သည်။


အခြား ပြဿနာများ

အမျိုးသမီးများသည် မိမိတို့၏ အရည်အချင်းနှင့် အတွေ့အကြုံများ ရှိသော်လည်း နိုင်ငံရေး ရာထူးများအတွက် အရည်အချင်း မပြည့်မီဟု ယူဆလေ့ရှိကြသည်။ ဤသို့ ယုံကြည်မှု နည်းပါးရခြင်း၏ အဓိက အကြောင်းရင်းများမှာ ခေါင်းဆောင်မှုအတွေ့အကြုံရယူရန် အခွင့်အလမ်း နည်းပါးခြင်း၊ အဆုံးအဖြတ် ပေးရသော နေရာများတွင် ပါဝင်ခွင့်နည်းပါးခြင်း၊ နိုင်ငံရေးကွန်ရက်များနှင့် ထိတွေ့မှု နည်းပါးခြင်း၊ ယှဉ်ပြိုင်မှုများတွင် ပါဝင်ရန် တွန့်ဆုတ်ခြင်း၊ အများရှေ့တွင် စကားပြောဆိုရန် လေ့ကျင့်မှု မလုံလောက်ခြင်း၊ နိုင်ငံရေးဆိုင်ရာ အကြောင်းအရာများ ဆွေးနွေးရန် ယုံကြည်မှု မရှိခြင်း၊ မီဒီယာများနှင့် ထိတွေ့ဆက်ဆံရန် အတွေ့အကြုံ နည်းပါးခြင်း၊ အပြင်ပန်း အသွင်အပြင်အပေါ် ဝေဖန်ခံရမည်ကို စိုးရိမ်ခြင်း၊ အမှားအယွင်း ပြောမိမည်ကို ကြောက်ရွံ့ခြင်း၊ ကျား/မ ခွဲခြားဆက်ဆံမှုများကို ကြုံတွေ့ရမည်ကို စိုးရိမ်ခြင်း တို့အပြင် စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာနှင့်ပတ်သက်သည့်အရှုံးအနိုင်ကို ရင်ဆိုင်ရန် စိတ်ဖိစီးခြင်း၊ အများရှေ့တွင် ရှုံးနိမ့်မည်ကို စိုးရိမ်ခြင်း၊ အပြစ်တင်ခံရမည်ကို ကြောက်ရွံ့ခြင်း စသည့်အချက်များသည်လည်း အတားအဆီးများဖြစ်သည်။


ဖြေရှင်းရန် နည်းလမ်းများ

စွမ်းဆောင်ရည် မြှင့်တင်ရေး အစီအစဉ်များ၊ နိုင်ငံရေးခေါင်းဆောင်မှု သင်တန်းများ၊ အများရှေ့ ပြောဆိုခြင်းလေ့ကျင့်မှုများ၊ မီဒီယာနှင့် ဆက်ဆံရေးသင်တန်းများ၊ စိတ်ဓာတ်ခွန်အားမြှင့်တင်ရေး အစီအစဉ်များ၊ အောင်မြင်သော အမျိုးသမီးခေါင်းဆောင်များနှင့် တွေ့ဆုံဆွေးနွေးခွင့်၊ အကြံပေး လမ်းညွှန်မှု အစီအစဉ်များ၊ အမျိုးသမီးအချင်းချင်း ပံ့ပိုးမှုကွန်ရက်များ စသည့်အချက်များဖြင့် အမျိုးသမီးများ၏ ကိုယ့်ကိုကိုယ်ယုံကြည်မှု အားနည်းခြင်းကို ဖြေရှင်းနိုင်မည်ဖြစ်သည်။

မိသားစုရေးရာပြဿနာများအတွက်လည်းကလေးထိန်းဝန်ဆောင်မှုများ စီစဉ်ပေးခြင်း၊ မိသားစု တာဝန်များ မျှဝေယူသည့်ယဉ်ကျေးမှုမြှင့်တင်ခြင်း၊ မိသားစုနှင့် နိုင်ငံရေး ဟန်ချက်ညီစေမည့် အစီအစဉ်များ ပြုလုပ်ပေးသင့်သည်။

စီးပွားရေးဆိုင်ရာ ပံ့ပိုးမှုများအနေဖြင့် အမျိုးသမီးကိုယ်စားလှယ်လောင်းများအတွက် ရန်ပုံငွေ ထူထောင်ခြင်း၊ မဲဆွယ်စရိတ် ကန့်သတ်ချက်များ သတ်မှတ်ခြင်း၊ အစိုးရမှ ထောက်ပံ့ကြေး စီစဉ်ပေးခြင်း၊ ရန်ပုံငွေစီမံခန့်ခွဲမှုသင်တန်းများ၊ ငွေကြေးဆိုင်ရာအကြံပေးဝန်ဆောင်မှုများ၊ အလှူရှင်များနှင့် ချိတ်ဆက် ပေးသော ပလက်ဖောင်းများ ဆောင်ရွက်ပေးသင့်သည်။

ပါတီတွင်း အမျိုးသမီးကိုယ်စားပြုမှုအချိုးအစားသတ်မှတ်ခြင်း၊ ရွေးချယ်ရေး လုပ်ငန်းစဉ်များ ပွင့်လင်း မြင်သာစေခြင်း၊ တန်းတူအခွင့်အရေးမူဝါဒများချမှတ်ခြင်း၊ ပါတီတွင်းသင်တန်းများတိုးချဲ့ဖွင့်လှစ်ခြင်း၊ ရန်ပုံငွေ ခွဲဝေမှုမျှတစေခြင်း၊ ပါတီခေါင်းဆောင်များအတွက် ကျားမတန်းတူရေး သင်တန်းများ၊ ကျားမ ခွဲခြားဆက်ဆံမှု လျော့ချရေး လှုပ်ရှားမှုများ ဆောင်ရွက်သင့်သည်။၏

မူဝါဒပိုင်းဆိုင်ရာပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုများအနေဖြင့် အမျိုးသမီးကိုယ်စားပြုမှု အချိုးအစားသတ်မှတ်ခြင်း (Gender Quota)၊ ပါတီတွင်း အမျိုးသမီးရေးရာ ကော်မတီများ ဖွဲ့စည်းခြင်းများ ပြုလုပ်သင့်သည်။

လူမှုရေးဆိုင်ရာပြောင်းလဲမှုများအနေဖြင့် ကျားမသတ်မှတ်ချက်များအပေါ် သဘောထား ပြောင်းလဲ ရေး၊ အမျိုးသမီးခေါင်းဆောင်မှုကိုအားပေးသောယဉ်ကျေးမှု၊ မိသားစုတာဝန်များမျှဝေယူသည့် အလေ့အထများ ပြုလုပ်သင့်သည်။


နိဂုံး
----

မြန်မာနိုင်ငံသည် ရိုးရာအစဉ်အလာ အမြင်များ လွှမ်းမိုးမှု အားကောင်းသော နိုင်ငံတစ်ခု ဖြစ်သည့်အတွက် ဒေသအလိုက် သင့်လျော်သော နည်းဗျူဟာများ ချမှတ်ရန် လိုအပ်ခြင်း၊အမျိုးသမီး ကိုယ်စားလှယ်လောင်းများကို စနစ်တကျ မြှင့်တင်ရန် လိုအပ်ခြင်း၊ ရေရှည်တွင် လူမှုရေး သဘောထားများ ပြောင်းလဲရန် လိုအပ်ခြင်းတို့ကို ထည့်သွင်းစဉ်းစားရမည် ဖြစ်သည်။

အမျိုးသမီးများ နိုင်ငံရေးနှင့် စိမ်းကားနေရခြင်းသည် ရှုပ်ထွေးသော ပြဿနာတစ်ရပ်ဖြစ်ပြီး၊ ရိုးရာယဉ်ကျေးမှု၊ လူမှုစီးပွားရေး အခြေအနေနှင့် နိုင်ငံရေးစနစ် စသည့် အကြောင်းရင်းပေါင်းစုံက လွှမ်းမိုးနေပါသည်။ အမျိုးသမီးများသည်နိုင်ငံရေးနှင့် စိမ်းသက်နေလို၍ မဟုတ်ဘဲ အခြေအနေများက တွန်းပို့သောကြောင့်သာ အလှမ်းဝေနေရခြင်းဖြစ်သည်။ သို့သော် သုတေသနများအရ ဤအခြေအနေကို ပြောင်းလဲ၍ ရနိုင်ပါသည်။

အထူးသဖြင့် သင့်လျော်သော မူဝါဒများ ချမှတ်ခြင်း၊ စွမ်းဆောင်ရည် မြှင့်တင်ခြင်းနှင့် လူမှုရေး သဘောထားများ ပြောင်းလဲအောင် ဆောင်ရွက်ခြင်းဖြင့် အမျိုးသမီးများ နိုင်ငံရေးတွင် ပိုမိုပါဝင်လာစေရန် အားပေးနိုင်မည် ဖြစ်ပါသည်။ လူမှုအသိုင်းအဝိုင်းတခုလုံးက အရွေ့တခုကိုဖော်ဆောင်ကာ ပြောင်းလဲမည်ဆိုလျှင် အမျိုးသမီးများပါဝင်မှုအား ကောင်းသည့် နိုင်ငံရေးလမ်းကြောင်း အသစ်ပေါ်ထွက်လာ မည်မှာဧကန်ပင် ဖြစ်သည်။
 

အမျိုးသမီးများသည်နိုင်ငံရေးနှင့် စိမ်းသက်နေလို၍ မဟုတ်ဘဲ အခြေအနေများက တွန်းပို့သောကြောင့်သာ အလှမ်းဝေးနေရခြင်း ဖြစ်သည်။


အမျိုးသမီးအသံ အမျိုးသမီးအားမာန် စာစဉ် (၄) ကို အောက်ပါလင့်ခ်မှာ ဝင်ရောက်ပြီး ဖတ်ရှုနိုင်ပါပြီ။ 
https://drive.google.com/file/d/1f-_wechUEdOGmJdkvswVAWYQ7WKpDwYW/view?usp=sharing



#politicsforwomenmyanmar
#whatishappeninginmyamar
#Advocacy
#politics
#media

Published on

June 6, 2025

​တခြမ်းပဲ့ဒီမိုကရေစီ (သို့မဟုတ်) ငါတို့အသံ ဘယ်မှာလဲ

ရေးသားသူ- Liliane


အမျိုးသမီးအသံ အမျိုးသမီးအသံ စာစဉ်အမှတ် (၄) မှ ကောက်နုတ်ဖော်ပြသည်။ 


“လွတ်လပ်ခြင်းရဲ့အဓိပ္ပါယ် တို့တော်လှန်မှ ရလိမ့်မယ်”

တော်လှန်ရေးဆိုတာ  နိုင်ငံရေးအာဏာရဲ့ လူမှုရေးဇစ်မြစ်နေရာ (Social Location of Political Power) ကို ရုတ်တရက် တဆစ်ချိုးအပြောင်းအလဲလုပ်ခြင်းကို ဆိုလိုပါတယ်။ တနည်းအားဖြင့် အုပ်ချုပ်မှုပုံသဏ္ဍာန်၊ အချုပ်အခြာအာဏာနှင့် တရားဝင်မှုဆိုင်ရာအုတ်မြစ်တွေ၊ လူမှုအစီအစဉ် ( Social Order) နားလည်မှတ်ယူခြင်းနှင့် ပတ်သက်၍ အမြစ်မြေလှန်အသွင်ပြောင်းခြင်းကို ဆိုလိုပါတယ်။ ပြုပြင်ပြောင်းလဲပစ်ဖို့ လိုအပ်တဲ့ လုပ်ရပ်တွေ၊ စနစ်တွေ၊ အတွေးတွေ၊ ယုံကြည်မှုတွေကို တိုက်ရိုက်စိန်ခေါ်ပြီး အသစ်သစ်သော လုပ်ရပ်တွေ၊ စနစ်တွေ၊ အတွေးတွေ၊ ယုံကြည်မှုတွေနဲ့ ပြောင်ပြောင်တင်းတင်း၊ ရဲရဲဝင့်ဝင့် အစားထိုးသုံံးစွဲခြင်းက တော်လှန်ရေး၏ အဓိက လုပ်ရပ်ဖြစ်ပါတယ်။

မြန်မာ့နိုင်ငံရေးသမိုင်းဟာ တော်လှန်ရေးပေါင်းများစွာနဲ့ ပြည့်နှက်နေပါတယ်။ အုပ်ချုပ်ရေး ယန္တရားအပြောင်းအလဲ၊ နိုင်ငံရေးစနစ် အပြောင်းအလဲ၊ တန်းတူညီမျှရေး၊ လွတ်လပ်မှုစတဲ့ အကြောင်းအရာ များစွာအတွက် တော်လှန်ရေး ဆင်နွှဲနေကြပါတယ်။ လွတ်လပ်ရေးယူစဉ်ကတည်းက တအုံနွေးနွေးပါလာတဲ့ နိုင်ငံရေး၊ စီးပွားရေး၊ လူမှုရေး မကျေနပ်မှုတွေဟာ ဆင့်ကဲပေါက်ကွဲမှုတွေနဲ့အတူ တဖြည်းဖြည်း ကြီးထွားလာပါတယ်။ အချိန်နှင့်အမျှ ထွက်ပေါ်လာတဲ့ ပဋိပက္ခအသစ်၊ အဟောင်းကြား ပိုမိုရှုပ်ထွေးတဲ့ ပဋိပက္ခ တွေ ထွက်လာပါတယ်။ အချိန်နှင့်အမျှ ပဋိပက္ခအသွင်ပြောင်းမှုများလည်း ဖြစ်ပေါ်နေတာကြောင့် ပိုမို နားလည်ရ၊ ဖြေရှင်းရ ခက်ခဲလာပါတယ်။

လွတ်လပ်ရေးရပြီး ဆယ်စုနှစ်တခုအတွင်းမှာပဲ တစစနဲ့ လက်နက်ကိုင်တော်လှန်ရေးတွေ ပိုပြီး ပေါ်ပေါက်လာခဲ့ပါတယ်။ တော်လှန်ရေးတွေ ဖြစ်လာပေမဲ့ ပဋိပက္ခတွေဟာ ညှိနှိုင်းဖြေရှင်းမရဘဲ ပိုပြီး ဂလောင်ကျယ်တဲ့ သွေးစုနာလို ပိုမိုကြီးလာ၊ နက်လာ၊ ပုပ်လာပါတယ်။ နိုင်ငံနဲ့ တော်လှန်ရေးသက်တမ်းဟာ ထပ်တူညီပါးကျပေမဲ့ နိုင်ငံရေး၊ စီးပွားရေး၊ လူမှုရေးပြဿနာတွေအပေါ် နားလည်မှုနဲ့ စိတ်ဝင်စားမှုဟာ အလုံအလောက်မရှိခဲ့ပါဘူး။

မြန်မာနိုင်ငံနဲ့ တော်လှန်ရေးဟာ ဖွားဖက်တော်လို တတွဲတွဲ ယှဉ်တွဲတွေ့လာရပါတယ်။ ပြည်သူတွေဟာ စစ်ပွဲတွေနဲ့ ပိုပြီး အသားတကျ ဖြစ်လာကြရပါတယ်။ တော်လှန်ရေး၊ ပဋိပက္ခ၊ ညှိနှိုင်းဆွေးနွေး၊ တဖန်တော်လှန်ရေး၊ အသစ်သစ်သောပဋိပက္ခ၊ စုစည်းဆွေးနွေးညှိနှိုင်း နဲ့ မြန်မာနိုင်ငံဟာ သက်တမ်းရင့် လာခဲ့ပါတယ်။ စစ်အာဏာရှင်စနစ်နဲ့ယဉ်ပါး၊ အဂတိတရားနဲ့ယဉ်ပါး၊ လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုတွေနဲ့ ယဉ်ပါး၊ နောက်ဆုံး အင်မတန်မွန်းကျပ်လာတဲ့ပြည်သူတွေကနေ ထပ်ပြီးတွန်းလှန်တော်လှန်ရင်းနဲ့ တဖန် ပြန်ပြီး တော်လှန်ရေးက အင်အားကြီးလာခဲ့ပြန်နဲ့ သံသရာလည်နေပါတယ်။

နွေဦးတော်လှန်ရေးဟာ ခေတ်အဆက်ဆက် ဖြစ်ခဲ့၊ ပျက်ခဲ့၊ ရပ်ခဲ့တဲ့ တော်လှန်ရေးပေါင်းစုံရဲ့ ဆုံချက် လို့ ပြောလို့ရနိုင်ပါတယ်။ နွေဦးတော်လှန်ရေးဟာ စစ်အာဏာရှင်ကို ဖြုတ်ချချင်သူတွေ၊ စစ်အာဏာရှင်စနစ်ကို အမြစ်ဖြုတ်ချင်သူတွေ၊ အာဏာရှင်စနစ်အားလုံးကို အမြစ်လှန်ချင်သူတွေ၊ စနစ်သစ်ကို ပြန်ပြီး တည်ဆောက် ချင်သူတွေ၊ လူ့အခွင့်အရေးကို ပိုအလေးထားကာကွယ်ချင်သူတွေ၊ ဖိနှိပ်ခွဲခြားတဲ့ယဉ်ကျေးမှုကို တွန်းလှန်ချင် သူတွေ၊ တန်းတူရေးနဲ့ ကိုယ်ပိုင်ပြဌာန်းခွင့်အတွက် တိုက်ပွဲဝင်သူတွေ၊ တော်လှန်ရေးကို ပါဝင်ဖူးသူရော၊ မပါဝင်ဖူးသူ၊ ကြီးသူငယ်သူအားလုံးက ပါဝင်တဲ့တော်လှန်ရေးတစ်ခု ဖြစ်ပါတယ်။ မျှော်လင့်ချက်ပေါင်းစုံ အတွက် တော်လှန်ရေးတခု ဖြစ်ပါတယ်။

နွေဦးတော်လှန်ရေးဟာ စစ်အာဏာရှင်ဖြိုချနိုင်ရုံနဲ့ သိမ်းမဲ့ ပွဲမဟုတ်ပါဘူး။ နွေဦးတော်လှန်ရေးဟာ ဖက်ဒရယ်အနှစ်သာရရော၊ ဒီမိုကရေစီအနှစ်သာရပါရမှ သေနတ်သံတိတ်မဲ့ပွဲ ဖြစ်ပါတယ်။ အားလုံးက ပါဝင်တဲ့တော်လှန်ရေးကနေ အားလုံးအတွက်ဖြစ်စေမဲ့ စနစ်တခုကို တည်ဆောက်နိုင်မှာ ပြန်ပြီး အေးချမ်းနိုင်မဲ့ နိုင်ငံ ဖြစ်ပါတယ်။ ဘက်စုံထောင့်စုံကနေ အနိုင်ယူနိုင်မဲ့ တော်လှန်ရေးတစ်ခု ဖြစ်လာဖို့ လိုပါတယ်။

ကရင်အတွက် မြန်မာနိုင်ငံဖြစ်လာဖို့ လိုသလို၊ ဗမာအတွက် မြန်မာနိုင်ငံဖြစ်လာဖို့ လိုပါတယ်။ ဗုဒ္ဓဘာသာအတွက် ရှိနေမဲ့ မြန်မာနိုင်ငံဖြစ်ဖို့ လိုသလို၊ ခရစ်ယာန်၊ ဟိန္ဓူ၊ မွတ်စလင်နဲ့ အခြားယုံကြည်မှု အတွက် မြန်မာနိုင်ငံဖြစ်ဖို့ လိုပါတယ်။ အမျိုးသားတွေအတွက် မြန်မာနိုင်ငံဖြစ်နေသလိုမျိုး၊ အမျိုးသမီးနဲ့ လိင်စိတ်ခံယူမှုကွဲပြားသူတွေအတွက် မြန်မာနိုင်ငံဖြစ်ဖို့ လိုပါတယ်။ ကိုယ်ပိုင်ပြဌာန်းခွင့်နဲ့ ကိုယ်ပိုင်ဆုံးဖြတ်ပိုင် ခွင့်ရှိတဲ့ တိုင်းပြည်ဖြစ်ဖို့ဆိုရင် အားလုံးအတွက် မြန်မာနိုင်ငံဟာ ကျောသားရင်သားခွဲခြားပြီး ရှိနေတဲ့ နိုင်ငံရေးစနစ်၊ လူမှုရေးစံနှုန်း၊ ဓလေ့ထုံးတမ်းတွေကို မေးခွန်းထုတ်ပြီး ပြောင်းလဲနိုင်ဖို့လိုပါတယ်။

ကိုယ်ပိုင်ပြဌာန်းခွင့်နဲ့ ကိုယ်ပိုင်ဆုံးဖြတ်ပိုင်ခွင့် ရှိတဲ့တိုင်းပြည်ဖြစ်ဖို့ဆိုရင် အားလုံးအတွက် မြန်မာနိုင်ငံဟာ ကျောသားရင်သားခွဲခြားပြီး ရှိနေတဲ့ နိုင်ငံရေးစနစ်၊ လူမှုရေးစံနှုန်း၊ ဓလေ့ထုံးတမ်းတွေကို မေးခွန်းထုတ်ပြီး ပြောင်းလဲနိုင်ဖို့လိုပါတယ်။

လက်ရှိအချိန်အထိ ဖက်ဒရယ်တန်ဖိုး၊ ဒီမိုကရေစီတန်ဖိုးနဲ့မညီတဲ့ ကာယကံ၊ ဝစီကံ၊ မနောကံတွေကို မပြုမူမိဖို့ သတိထားဖို့ လိုပါတယ်။ တော်လှန်ရေးဟာ အားလုံးပါဝင်နေတဲ့‌ တော်လှန်ရေးဖြစ်ပါတယ်။ လူမျိုးအသီးသီး၊ ဘာသာအသီးသီး၊ ကျား၊မ အသီးသီးက ပါဝင်နေတာပါ။ သို့ပေမဲ့ လက်ရှိအချိန်အထိ အမျိုးသမီးတွေရဲ့ ဆုံးဖြတ်ပိုင်ခွင့်ဟာ နေရာအသီးသီးရဲ့ ကဏ္ဍတိုင်းမှာ နောက်ကောက်ကျန်နေရဆဲပါ။ ဒါအတွက် မေးခွန်းထုတ်စရာကောင်းလှပါတယ်။

            အခုနွေဦးတော်လှန်ရေးဟာ တခြမ်းပဲ့ဒီမိုကရေစီကို သွားနေတာလား။ အားလုံးပါဝင်တဲ့ ဒီမိုကရေစီကို သွားနေတာလား။ အခုနွေဦးတော်လှန်ရေးဟာ အားလုံးအတွက် ကရုတစိုက်လုပ်ဆောင်နေတဲ့ တော်လှန်ရေး လား၊ လူတမျိုး၊ တစု၊ တခြမ်းပဲ့လိင်နဲ့ပဲ မောင်းနှင်နေတဲ့ တော်လှန်ရေးလား။ ကျွန်မတို့ လူ့အဖွဲ့အစည်း ကိုယ်တိုင်က လက်ရှိအချိန်အထိ တဖက်စောင်းနင်း ဦးဆောင်မှုနဲ့ အသားကျနေတုန်းလား။ လက်ခံနေတုန်း လား။ မေးခွန်းထုတ်ဖို့ ပြောင်းလဲဖို့ တုံ့ဆိုင်းနေတုန်းလား။
​
            “ ငါတို့အသံ ဘယ်မှာလဲ”။ တော်လှန်ရေးရဲ့ ပထမဆုံးအချိန်၊ ပထမဆုံးရက်၊ ထိပ်ဆုံးတပ်ဦးကနေ ပါလာခဲ့တဲ့အမျိုးသမီးတွေရဲ့အသံက ဘယ်မှာလဲ။ လက်ရှိအချိန်အထိ နောက်ဆုံးအချိန်တိုင်းအထိ ရှိနေခဲ့တဲ့ အမျိုးသမီးတွေရဲ့အသံ ဘယ်မှာလဲ။ အမျိုးသမီးတွေရဲ့အသံဆိုတာ ဘာလဲအထိကို မသိနိုင်တော့တဲ့ လူ့ အဖွဲ့အစည်းဖြစ်နေပြီလား။ တော်လှန်ရေးရဲ့ ဘယ်နေရာမှာ အမျိုးသမီးတွေကို ထားထားသလဲ။

အဲလိုမေးတိုင်း ရေတွက်လို့ ရနိုင်တဲ့ပမာဏရှိတဲ့ အမျိုးသမီးခေါင်းဆောင်တွေရဲ့ အမည်ကို ရွတ်ပြဖို့ ကြိုးစားကြပါလိမ့်မယ်။ ကိန်းဂဏန်းမသိလောက်အောင်ထိ များပြားတဲ့ တဖက်စောင်းနင်းဖြစ်နေတဲ့ အမျိုးသားခေါင်းဆောင်တွေက “အမျိုးသမီးတွေကို နေရာပေးထားတာဘဲ တန်းတူဆက်ဆံနေတာဘဲ” လို့ ထပ်တလဲလဲ ပြောပါလိမ့်မယ်။ အဲလို ပြောနေခြင်းကိုက တခြမ်းပဲ့ဒီမိုကရေစီနဲ့ အသားကျဖို့ တိုက်တွန်း နေသလိုပင်။ ကျွန်မတို့အားလုံးကို တခြမ်းပဲ့ဒီမိုကရေစီနဲ့ ဆက်သွားဖို့ တွန်းအားပေးနေသလိုပင်။ အမျိုးသမီး ကို နိုင်ငံရေးမှာတောင် ဒုတိယတန်းစားအဖြစ် သတ်မှတ်ထားကြတာကို ထင်ထင်ရှားရှား မြင်နေရဆဲပင်။

တော်လှန်ရေးဆိုတာ ပြောင်းလဲနိုင်တယ်ဆိုတဲ့စိတ်ဓာတ်ကနေ စတာပါ။ ကျွန်မတို့ ဘာကို ပြောင်းလဲ နိုင်မလဲဆိုတာအပေါ် မူတည်ပြီး နွေဦးတော်လှန်ရေးက ဘာကို မွေးထုတ်ပေးနိုင်မလဲဆိုတာ ဖြစ်လာမှာပါ။ နွေဦးတော်လှန်ရေးကနေ နောက်ထပ်အသစ်သစ်သော အာဏာရှင်စနစ်၊ လူမျိုးကြီးဝါဒ၊ ဖိုဝါဒ၊ လက်သစ် စစ်အာဏာရှင်ဝါဒကို မွေးထုတ်မလား။ အားလုံးအတွက် တန်းတူညီမျှပြီးတော့ သာတူညီမျှအခွင့်အရေးကို ဆောင်ကျဉ်းပေးနိုင်မလားဆိုတာ ကျွန်မတိုရဲ့ ပြောင်းလဲရဲတဲ့ သတ္တိနဲ့ ဝီရိယအပေါ် မူတည်ပါတယ်။

            နွေဦးတော်လှန်ရေးဟာ အားလုံးအတွက် မျှော်လင့်ချက်ဆုံရာနေရာဖြစ်သလို၊ နောက်ဆုံး မျှော်လင့်ချက်လည်း ဖြစ်ပါတယ်။ နွေဦးတော်လှန်ရေးမှာ မရနိုင်တဲ့အရာတွေဟာ မြန်မာပြည်မှာ ဘယ်တော့မှ မရနိုင်တော့မဲ့ အရာတွေသာ ဖြစ်ပါတယ်။ နွေဦးမှာ အမျိုးသားလူထု တန်းတူရေးရနိုင်မလား၊ လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုကို တားဆီးနိုင်မလား၊ ကျား၊မတန်းတူရေးကို ရနိုင်မလား၊ အရပ်သားအုပ်ချုပ်မှုကို ဖော်ဆောင်နိုင်မလား၊ ခွဲခြားဆက်ဆံမှုကို ရပ်တန့်နိုင်မလား၊ အခွင့်ထူးခံဖြစ်မှုကို ရပ်တန့်နိုင်မလား။ နောက်ဆုံးအနေနဲ့ နွေဦးတော်လှန်ရေးဟာ အားလုံးကို ဖြိုချပေးနိုင်မဲ့ တော်လှန်ရေးဖြစ်လာမလား။ အားလုံးအတွက် နောက်ဆုံးမျှော်လင့်ချက်တစ်ခုသာ။


“နွေဦးတော်လှန်ရေးဟာ အားလုံးအတွက် မျှော်လင့်ချက်ဆုံရာနေရာဖြစ်သလို၊ နောက်ဆုံးမျှော်လင့်ချက် လည်း ဖြစ်ပါတယ်”

“ လွတ်လပ်ခြင်းရဲ့အဓိပ္ပါယ် တို့တော်လှန်မှ ရလိမ့်မယ်”
 
 
 
 အမျိုးသမီးအသံ အမျိုးသမီးအားမာန် စာစဉ် (၄) ကို အောက်ပါလင့်ခ်မှာ ဝင်ရောက်ပြီး ဖတ်ရှုနိုင်ပါပြီ။ 
https://drive.google.com/file/d/1f-_wechUEdOGmJdkvswVAWYQ7WKpDwYW/view?usp=sharing



#politicsforwomenmyanmar
#whatishappeninginmyamar
#Advocacy
#politics
#media

Published on

June 6, 2025

SSRY - Southern Shan Revolution Youth ၏ အမျိုးသမီးတပ်ရင်းသင်တန်းမှူးအားယွမ်း

(Hazel နှင့် Potato ရေးသားပြုစုသည်)


အမျိုးသမီးအသံ အမျိုးသမီးအသံ စာစဉ်အမှတ် (၄) မှ ကောက်နုတ်ဖော်ပြသည်။ 

 
“တော်လှန်ရေးနယ်မြေ တောတွင်းတနေရာမှာ (၁၈) နှစ်ပြည့်ခဲ့တဲ့ အမျိုးသမီးငယ်တစ်ဦးက ရဲဘော်တွေကို စစ်ရေးနည်းပြအဖြစ် ဦးဆောင်လမ်းညွှန်ပေးနေပါတယ်”


ရှမ်း၊ကရင်နီနယ်စပ် တောတောင်နေရာတခုမှာ အမျိုးသမီးငယ်တစ်ဦးက ရဲဘော်တွေရဲ့ စစ်ရေး လေ့ကျင့်တာကို ဦးဆောင်လမ်းညွှန်ပေးနေပါတယ်။ ထိုအမျိုးသမီးငယ်သည် ရှမ်းတောင်ဗျူဟာ-၂ ကူကယ် ခေါင်းဆောင်၊ တပ်ရင်းသင်တန်းမှူးအဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်နေတဲ့ အသက် (၁၈) နှစ်အရွယ် အားယွမ်းပင်။စစ်အာဏာသိမ်းစဉ်က အထက်တန်းကျောင်းသူဖြစ်သလို၊ ဘောလုံးမြို့နယ်လက်ရွေးစင်တစ်ယောက် ဖြစ်ပါတယ်။  အာဏာသိမ်းချိန်မှာ အသက် (၁၅) နှစ်သာ ရှိသေးတဲ့ မိန်းကလေးသည် ဆန္ဒပြပွဲအချို့တွင် ပါဝင်ခဲ့ပြီး၊ စစ်တပ်၏အကြမ်းဖက်ဖြိုခွင်းမှုများ စတင်လာတဲ့အချိန်မှာတော့ ထောက်လှမ်းရေးသင်တန်းတခုကို မြို့ပေါ်မှာ တိတ်တဆိတ်တက်ရောက်ခဲ့ပါတယ်။

စစ်တပ်ရဲ့ အကြမ်းဖက်မှုကြောင့် သူငယ်ချင်းဖြစ်သူ အသက်ဆုံးရှုံးခဲ့ပြီးသည့် နောက်မှာ လက်နက်ကိုင်တော်လှန်ရေးကို ခြေစုံပစ်ဝင်ခဲ့သူတစ်ယောက်ဖြစ်ပေမဲ့ မိသားစုဝင်တွေကတော့ ထိုလမ်းကို သဘဘောမတူခဲ့ပေ။ ကိုယ့်သဘောဆန္ဒဖြင့်သာ အိမ်ကခိုးထွက်ပြီး တော်လှန်ရေးခရီးလမ်းကို နောက်မလှည့်စတမ်း လျှောက်လှမ်းခဲ့ပါတယ်။

၂၀၂၂ ခုနှစ်ဖေဖော်ဝါရီလမှာ အမှတ် ၁၀၀၈ တပ်ရင်း (ရှမ်းတောင်) SSRY- Southern Shan Revolution Youth တပ်ရင်းကို စတင်ဝင်ရောက်ခဲ့ပါတယ်။ တပ်ရင်းကို စတင်ဝင်ရောက်ချိန်ကစပြီး စစ်အခြေခံသင်တန်း၊ ဆေးသင်တန်း၊ မဟာမိတ်ပူးပေါင်း မွမ်းမံသင်တန်း၊ Free Burma Ranger -FBR အခြေခံသင်တန်း၊ FBR- Advanced level သင်တန်းတွေကို မနားတမ်း တက်ရောက်ခဲ့ပါတယ်။စိတ်ဓာတ် ပြင်းထန်တဲ့ အမျိုးသမီးငယ်တစ်ယောက်အတွက် တောတွင်းဘဝသစ်က မချောမွေ့နေခဲ့ပါ။ တခြားသော လူငယ်ရဲဘော်တွေလို ကြုံတွေ့ရသည့် နေရေး၊ ထိုင်ရေး၊ စားရေး၊ သောက်ရေး စတဲ့ အခက်အခဲများတွေကို အံတင်းတင်းကြိတ်ပြီး ဖြတ်ကျော်ခဲ့ရပါတယ်။ အမျိုးသမီးဖြစ်ခြင်းရဲ့ အခက်အခဲတွေကိုလည်း ထပ်ဆင့်ခံစားခဲ့ရပါတယ်။

သင်တန်းပြီးသည့်အချိန်မှာ အသက်ငယ်သေးတဲ့ အတွက် ရှေ့တန်းထွက်ခွင့်မရသေးပါ။ သင်တန်း ပြီးဆုံးတဲ့ အချိန်မှာ အမျိုးသမီးအများစုက ရုံးပိုင်းနှင့် ဆေးကုသမှုအပိုင်း မှာ ပိုပြီးထမ်းဆောင်ကြပေမဲ့ အားယွမ်းကတော့  ရှေ့တန်းက ဒဏ်ရာရရဲဘော်တွေကို ရှေ့တန်းအထိ သွားရောက်ကယ်ဆယ် ရသည့် ကူကယ်အပိုင်းကို ပိုသဘောကျတဲ့အတွက် FBR သင်တန်းကို ထပ်ဆင့်တက်ခဲ့ပြီး ထိုအပိုင်းကို အဓိကတာဝန် ယူခဲ့ပါတယ်။ ကူကယ်အဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်ရခြင်းက စိန်ခေါ်မှုများနဲ့ ပြည့်နှက်နေပါတယ်။ ဗိုက်ပွင့်၊ ရင်ဘတ်ထိ၊ ခြေပြတ် စတဲ့ ဒဏ်ရာရ ရဲဘော်တွေအတွက် ဆေးရုံအမှီ ရောက်နိုင်ရန်ကအားယွမ်းအတွက် လွယ်ကူတဲ့ကိစ္စမဟုတ်ပေ။

တခါတလေ စိတ်ဓာတ်ကျတဲ့အချိန်တွေရှိပေမဲ့ အသက် ပေးဆပ်လိုက်ရသည့် ရဲဘော်တွေကို တွေးမိပြီး “ငါအလုပ် ပိုလုပ်ရမယ်” ဆိုတဲ့စိတ်နဲ့ ခက်ခဲတဲ့ နေ့စွဲတွေကို ဖြတ်သန်းခဲ့ရပါတယ်။ အမျိုးသမီးဆိုတာကြောင့် နောက်တန်း တွင် ချန်မနေဘဲ အခက်အခဲတွေကို ကျော်လွှားပြီး ရှေ့တန်းမှာ ကူကယ်သည့်အပိုင်းများကို ထမ်းဆောင်နေ သလို၊ တပ်ရင်းမှာလည်း စစ်သင်တန်း (၃) ခု နှင့် ဆေးသင်တန်း (၁) ခုကို နည်းပြအဖြစ် ပြန်ပို့ချပေးလျက် ရှိပါတယ်။ ကိုယ်တိုင်ရွေးချယ်ထားသည့်လမ်းကို ကိုယ်တိုင်ပြီးအောင် ဆက်လျှောက်မယ် ဆိုတဲ့စိတ်နဲ့ ယနေ့ အချိန်အထိ တော်လှန်ရေးစာမျက်နှာတွေမှာ ပါဝင်နေဆဲပင်။

            အားယွမ်းသည် စစ်အာဏာမသိမ်းခင်က မိဘ၊ သူငယ်ချင်းတွေနဲ့ ဝါသနာပါတဲ့အရာတွေနဲ့ အချိန်ကုန်ဆုံးကာ လူငယ်ဘဝကို ပေါ့ပေါပါးပါးဖြတ်သန်းခဲ့ပေမဲ့ အာဏာသိမ်းမှုကြောင့် တော်လှန်ရေးထဲသို့ ခြေစုံပစ်ဝင်လိုက်ချိန်မှာ လူနေမှုဘဝသာမက စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာအရပါ တာဝန်ယူမှု၊ တာဝန်ခံမှုနဲ့အတူ လောကဓံရဲ့ ရင့်ကျက်မှုတွေကို တော်လှန်ရေးက ပေးလိုက်ပါတယ်။ အမျိုးသမီးတစ်ဦးအနေနဲ့ ခေါင်းဆောင်မှုအပိုင်းနဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်ချတဲ့နေရာတွေကို သမိုင်းက ပခုံးပေါ် တင်ပေးလိုက်ပါတယ်။

တော်လှန်ရေးနယ်မြေ တောတွင်းတနေရာမှာ (၁၈) နှစ်ပြည့်ခဲ့တဲ့ အားယွမ်းအတွက် စိန်ခေါ်မှုတွေဟာ အခုမှ ကြုံခဲ့ရတာမဟုတ်ပါ။ ငယ်စဉ်ကတည်းက ဘောလုံးလက်ရွေးစင်ဖြစ်ချင်ခဲ့တဲ့ အိပ်မက်အတွက် ခွဲခြားမှုများကြားကပင် ကြိုးပမ်းခဲ့ပါတယ်။ လက်ရှိအချိန်မှာလည်း ခွဲခြားဆက်ဆံမှုတွေ ကြားကပင် မြောက်မြားစွာသော တာဝန်ကို ထမ်းပိုးထားဆဲပင်။ 

တော်လှန်ရေးခရီးကို ရဲဘော်များနှင့်အတူ ရှေ့တန်းမှာ ကူကယ်လုပ်ငန်းနဲ့ သင်တန်းပေးသည့်လုပ်ငန်းတွေကို ထမ်းဆောင်ရင်း မိဘပြည်သူနှင့် ကျဆုံးရဲဘော်တွေရဲ့  မပြည့်မှီသေးတဲ့ ဆန္ဒတွေဖြစ်တဲ့  ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီကို အသက်မသေခင်အထိ လုပ်ဆောင်သွားဖို့ အားယွမ်းက ယတိပြတ် ဆုံးဖြတ်ထားပါတယ်။
      
တော်လှန်ရေးအောင်တဲ့အခါ မရောက်ဖူးတဲ့ နေရာတွေကို သွားပြီး တိုက်ပွဲဝင်ခဲ့သည့်နေရာတွေကို ပြန်သွားကြည့်ချင်ဖို့၊ ကျဆုံးသွားသည့် ရဲဘော်များ၏ မိသားစုတွေကို ထောက်ပံ့ပေးနိုင်ဖို့က အားယွမ်းရဲ့ ဆန္ဒတွေဖြစ်ပါတယ်။
လက်ရှိအဖြစ်ချင်ဆုံးဆန္ဒကတော့ “အမေ့အိမ်ကို ပြန်ဖို့” ပင်။           

“မိဘပြည်သူနှင့် ကျဆုံးရဲဘော်တွေရဲ့  မပြည့်မှီသေးတဲ့ ဆန္ဒတွေဖြစ်တဲ့  ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီကို အသက်မသေခင်အထိ လုပ်ဆောင်သွားဖို့ ယတိပြတ်ဆုံးဖြတ်ထားတဲ့ အားယွမ်း”


အမျိုးသမီးအသံ အမျိုးသမီးအားမာန် စာစဉ် (၄) ကို အောက်ပါလင့်ခ်မှာ ဝင်ရောက်ပြီး ဖတ်ရှုနိုင်ပါပြီ။ 
https://drive.google.com/file/d/1f-_wechUEdOGmJdkvswVAWYQ7WKpDwYW/view?usp=sharing



#politicsforwomenmyanmar
#whatishappeninginmyamar
#Advocacy
#politics
#media

Published on

June 6, 2025

နွေဦးတော်လှန်‌ရေး၏ အညာစာမျက်နှာများထဲမှ အမျိုးသမီးသပိတ်ခေါင်းဆောင် (သို့မဟုတ်) မချောစုစံ

(အမရာ မှ ရေးသားပြုစုသည်။)

၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလ (၁) ရက်နေ့၏ မနက်ခင်း သည် တခြားသောမနက်ခင်းများနှင့်မတူ တိတ်ဆိတ်မှုက ကြီးစိုးနေပြီး အမျိုးအမည် မဖော်ပြနိုင်သည့် စိမ်းသက်သက်ခံစားချက်များက လေထုထဲတွင် ရောထွေးနေသည်။ အိပ်ရာမှာနိုးလာသည့်အချိန် သူငယ်ချင်းဖြစ်သူထံ ဖုန်းခေါ်ကြည့်သောအခါ ဖုန်းလိုင်းက ခေါ်မရတော့။ ဖုန်းတခုခုချို့ယွင်းနေသည်ဟုသာ တွေးထင်ပြီး သူငယ်ချင်းဖြစ်သူအိမ်သို့ စက်ဘီးဖြင့် ထွက်လာခဲ့သည်။

သူငယ်ချင်းအိမ်ရောက်သည့်အခါ တုန်လှုပ်ခြောက်ခြားဖွယ် သတင်းဆိုးက ကြိုဆိုခဲ့သည်။ ထိုအချိန်တွင် ဘာလုပ်လို့၊ ဘာကိုင်ရမှန်း မဆုံးဖြတ်နိုင်အောင် ပြာယာခတ်နေမိခဲ့သည်။ မြန်မာနိုင်ငံအတွင်းမှ ပြည်သူတွေ ကြုံတွေ့ ခဲ့ရသည့် အာဏာသိမ်းမှုမနက်ခင်းကို အသက် (၂၃) နှစ်အရွယ် မချောစုစံသည်လည်း ထိတ်ထိတ်လန့်လန့်နှင့် ဖြတ်သန်းခဲ့ရသည်။

ထိုမနက်ခင်းတွင် မချောစုစံသည် မုံရွာရှိလူငယ်များဆုံရပ်ဖြစ်သည့် မုံရွာလူငယ်စင်တာကို ထွက်လာ ခဲ့ပြီး ဘာဆက်လုပ်ကြမလဲကို သူငယ်ချင်းမိတ်ဆွေများနှင့် တိုင်ပင်ခဲ့ကြသည်။ ဖေဖော်ဝါရီလ (၂) ရက်နေ့ တွင် လူမှုကွန်ရက်မှတဆင့် စစ်အာဏာသိမ်းမှုကိုဆန့်ကျင်သည့် သံပုံးတီးကမ်ပိန်းများကို စတင်လှုံ့ဆော်သည့် နေရာက စတင်ပါဝင်ခဲ့သည်။

ထို့နောက် ဖေဖော်ဝါရီလ (၆) ရက်နေ့တွင် မုံရွာမြို့ပေါ် လူထုသပိတ်တိုက်ပွဲများ ကတဆင့် တော်လှန်ရေး ခရီးကြမ်းကို လျှောက်လှမ်းခဲ့လေသည်။ ပြောက်ကျားသပိတ်များ၊ လူထုသပိတ်များ၊ လူထုစည်းရုံးရေးများတွင် ရှေ့တန်းက ပါဝင်ခဲ့သည်။ သပိတ်များဖြိုခွင်းခံရမှုများနှင့် အကြိမ်ကြိမ်ကြုံခဲ့ရသော် လည်း ကံတရားမျက်နှာသာပေးနေသေးသဖြင့် ယနေ့အချိန်ထိ ဖမ်းဆီးခံရခြင်းမှ လွတ်မြောက်နေခဲ့သည်။

တိမ်းခိုသည့်နေရာဝင်စီးခံရသည့် အဖြစ်အပျက်သည် အဆိုးရွားဆုံးအတွေ့အကြုံ ဖြစ်သည်။ ထိုနေ့က အစည်းအဝေးလုပ်မည့်နေရာကို ဝင်ဆီးခံရခြင်းဖြစ်သည်။ ထွက်ပြေးရန် ကြိုးစားခဲ့ရာ သေနတ်ဖြင့် လှမ်းပစ် ခံခဲ့ရသည်။ ကံကောင်းလှသောကြောင့် သေနတ်မမှန်ဘဲ ဖမ်းဆီးထားသည့် လူများစုရာတွင် အချိန်အတော် ကြာ ထိုင်နေခဲ့ရသည်။ ထို့နောက် စစ်ကောင်စီတပ်သားများ တခြားတဖက်ကို အာရုံရောက်နေချိန်တွင် ထပ်မံထွက်ပြေးရာ လွတ်မြောက်ခဲ့သည်။

၂၀၂၁ ခုနှစ် အစောပိုင်းမှာကတည်းက ဖမ်းဝရမ်းထုတ်ခံထားခဲ့ရသော်လည်း ဝင်ရောက်ဖမ်းဆီးသည့် စစ်သားများက လူကိုသေချာမသိခြင်း၊ လူအများကြားရောထွေးနေခြင်းကြောင့် လွတ်မြောက်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ ထို့နောက်ပြောက်ကျားသပိတ်လှုပ်ရှားမှုများ ခပ်စိပ်စိပ်ထွက်လာကြချိန်တွင် သပိတ်လူငယ်များ၏ချိတ်ဆက်မှု၊ တွေးခေါ်မှုများဖြင့် အမျိုးသမီးများသီးသန့်ပါဝင်သည့် သပိတ်များတွင်လည်း ပါဝင်ခဲ့သည်။ ထိုမှတဆင့် အမျိုးသမီးမဟာမိတ်အင်အားစုကိုလည်း တက်ကြွလှုပ်ရှားသူ အမျိုးသမီးများဖြင့် စုစည်းခဲ့ကြသည်။

လက်ရှိအချိန်သည် အမျိုးသမီးများ ကို တဆင့်နိမ့်ဆက်ဆံမှုကို တိုက်ထုတ်ရန် အကောင်းဆုံး အချိန်ဖြစ်သည်ဟု တွေးဆမိသည့်အတွက် အမျိုးသမီးသပိတ်များကို တောက်လျှောက် ဦးဆောင်ခဲ့သည်။

နွေဦးတော်လှန်ရေး၏ အစောပိုင်းကာလ လူထုလှုပ်ရှားမှုများမှအစ အသက်ပေးဆပ်ကြသည့် ဖြစ်ရပ်များအထိ အမျိုးသမီးများ၏ရဲရင့်မှုနှင့် အမျိုးသမီးများ၏တန်းတူပါဝင်မှုသည် အားလုံးမျက်မြင်ပင် ဖြစ်သည်။ မြန်မာနိုင်ငံ၏ ရိုးရာဓလေ့နှင့် ယဥ်ကျေးမှုအခြေအနေများတွင် အမျိုးသမီးများအား တဆင့်နိမ့် ဆက်ဆံမှုကို တိုက်ထုတ်ရန် အကောင်းဆုံးအချိန်ဖြစ်သည်ဟု တွေးဆမိသည့်အတွက် အမျိုးသမီးသပိတ် များကို တောက်လျှောက် ဦးဆောင်ခဲ့သည်။
​
သို့သော် အမျိုးသမီးတစ်ဦးအတွက် ထပ်ဆင့်စိန်ခေါ်ချက်များစွာကို ရင်ဆိုင်ခဲ့ရသည်။  “ဒီအမျိုးသမီး လုံခြည်အလံကို လွှင့်ထူရမှာကို ဘုန်းနိမ့်မှာ စိုးကြတယ်။ အမျိုးသမီးထဘီကလည်း အလံဆိုတာ လက်ခံတယ်။ ဒါပေမယ့် အဲ့ထဘီက အသစ်ဖြစ်ရမယ်၊ ထဘီအလံလွှင့်မယ်ဆိုရင်  အဲ့ထဘီက အသစ်ပဲဖြစ်ရမယ်၊ ဝတ်ပြီးသား မဖြစ်ရဘူးဆိုတဲ့ ပုံစံမျိုးတွေနဲ့ ကျွန်မတို့ကို အတွေးလေးတွေနဲ့တားတာမျိုးတွေ လုံခြည်အသစ်ပဲ သုံးပေးရမယ် ဆိုတဲ့ပုံစံမျိုးတွေ” မချောစုစံက ကြုံတွေ့ခဲ့ရသည့်အကြောင်းကို ပြန်ပြောင်း ပြောပြခဲ့သည်။

တော်လှန်ရေးကာလ အချိန်တခုကြာလာသည့် ယခုအခါတွင် အတွေးအမြင်များ တဖြေးဖြေး ပြောင်းလဲလာကြပြီ ဖြစ်သည်။ လုံချည်အသစ်ဖြစ်စေ၊ အဟောင်းဖြစ်စေ အဝတ်စတခုသာဖြစ်သည်ဟု အတွေးအမြင်ပြောင်းလဲလာစေရန်၊ အမျိုးသမီးများနှင့် ပတ်သက်သည့် ကျန်းမာရေးအသိပညာများ၊ အတွေးအခေါ်များကို ပြောဆိုဟောပြောမှုများကြောင့် အမျိုးသမီးများကိုယ်တိုင် အယူအဆအလွဲများကို နားလည်လာကြသည်။ သို့သော် ထိုပြောင်းလဲမှုသည် ရာနှုန်းပြည့်မဖြစ်သေးပေ။

ထို့ပြင် အမျိုးသမီးတစ်ဦးအနေဖြင့် တော်လှန်ရေးလှုပ်ရှားမှုများကို အမျိုးသားများနှင့်တန်းတူ ဆောင်ရွက် ရာတွင်လည်း အမျိုးသမီးဖြစ်ခြင်းအပေါ် ခွဲခြားဆက်ဆံမှုများနှင့်လည်း ရင်ဆိုင်ရသည်။ အမျိုးသားများ သပိတ်ခေါင်းဆောင်များနှင့်တန်းတူ တော်လှန်ရေးအလုပ်များလုပ်ခြင်း၊ အတူတူတိမ်းရှောင် နေထိုင်ရသည့်အခါ သပိတ်ဦးဆောင်နေသည့် အမျိုးသမီးများသည် ယောကျာ်းများနှင့်တရုန်းရုန်း၊ အိန္ဒြေမရှိဘူး ဟူသည့် ဝေဖန်မှု၊ အမြင်မကြည်မှုများနှင့်လည်း ရင်ဆိုင်ရသည်။  အမျိုးသမီးသပိတ်များထွက်မည်ဆိုသည့် အချိန်တွင်လည်း ဘာကြောင့်ထွက်မှာလဲ၊ မလိုအပ်ဘူးဆိုသည့်ပုံစံဖြင့် တားမြစ်မှုများနှင့်လည်း ကြုံတွေ့ရ သည်။

တခါတွင် လူမှုလုပ်ရှားရေးအတွက် အဖွဲ့ကိုယ်စား ဒေသခံခေါင်းဆောင်တစ်ဦးနှင့်သွားတွေ့ရာတွင် အသက်အရွယ်အရ ငယ်လွန်းခြင်း၊ အမျိုးသမီးဖြစ်ခြင်းကြောင့် စကားမပြောလိုကြောင်း၊ အဖွဲ့ထဲက အမျိုးသား များနှင့်သာ ပြောလိုကြောင်း၊ အမျိုးသမီးတစ်ဦးနှင့်နိုင်ငံရေးကိစ္စများမဆွေးနွေးလိုသည့် ပုံစံဖြင့် ခါးခါးသီးသီး ငြင်းဆိုမှုမျိုးကို သူမကြုံတွေ့ခဲ့ရဖူးသည်။

တော်လှန်‌ရေးကာလ သုံးနှစ်ကျော်အကြာတွင် တချို့အတွေးအခေါ် များ ပြောင်းလဲလာပြီ ဖြစ်သော်လည်း၊ တချို့သော လူပုဂ္ဂိုလ်နှင့်အဖွဲ့အစည်းများသည် အမျိုးသမီးများအပေါ် စိတ်ရင်းစေတနာအမှန်ဖြင့် လေးစားခြင်းမျိုးမဟုတ်သေးဘဲ လူ့အသိုင်းအဝိုင်းတွင် လူယဥ်ကျေးသဖွယ် ဖြစ်ချင်သည့်အတွက် အပေါ်ယံလေးစားမှုများလည်းရှိ သည်။

တော်လှန်‌ရေးအောင်မြင်မှုသည် စစ်ရေးတခုထဲဖြင့် အနိုင်ရမည် မဟုတ်ဘဲ လူထုတော်လှန်ရေးဖြစ်သည့်အတွက် လူထုအားဖြင့်သာ အောင်မြင်မည်ဖြစ်သည်ဟုလည်း ယုံကြည်ထားသူ ဖြစ်သည်။

မုံရွာမြို့ပေါ်က သပိတ်လှုပ်ရှားမှုများကတဆင့် တော်လှန်ရေးအရွေ့၏ ဆင့်ကဲပြောင်းလဲမှုတိုင်းတွင် ကျရာတာဝန်ကို ပခုံးထမ်းတင်ခဲ့သည်။ အညာဒေသ စစ်‌ရေးအားကောင်းလာချိန်တွင်လည်း ပြည်သူ့ကာကွယ် ရေး တပ်ဖွဲ့ဝင်များကို နိုင်ငံရေးအသိပညာ၊ ဗဟုသုတမျှဝေသည့် လုပ်ငန်းစဉ်များ၊ လူငယ်များကိုစုစည်းကာ တော်လှန်လူငယ်စွမ်း‌ဆောင်ရည်မြင့်သင်တန်း၊ လူထုစည်းရုံးရေးနည်းနာ၊ ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီနှင့်ပတ်သက် သည့် သင်တန်းများကို ဆောင်ရွက်နေသည်။

တော်လှန်‌ရေးအောင်မြင်မှုသည် စစ်ရေးတခုထဲဖြင့် အနိုင်ရမည် မဟုတ်ဘဲ လူထုတော်လှန်ရေးဖြစ်သည့်အတွက် လူထုအားဖြင့်သာ အောင်မြင်မည်ဖြစ်သည်ဟုလည်း ယုံကြည် ထားသည်။    တဆက်ထဲမှာလည်း အတွေးအခေါ်တော်လှန်ရေးကိုလည်း ဆင်နွှဲနေရသောကြာင့် လူထုသပိတ် လှုပ်ရှားမှုများတွင် ရှေ့တန်းကပါဝင်နေရခြင်း ဖြစ်သည်။

စစ်ကောင်စီကို ရင်ဆိုင်နေသည့် သုံးနှစ်တာကာလသည် လူမှုဘဝရှင်သန်မှုတွင် အလှည့်အပြောင်း များစွာဖြင့် ရင်ဆိုင်ခဲ့ရသလို စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာအရလည်း အပြောင်းအလဲများစွာ ကြုံတွေ့ခဲ့ရသည်။ မိသားစုများ နှင့် ခွဲခွာရခြင်း၊ ရဲဘော်ရဲဘက်များ ကျဆုံးထိခိုက်ခြင်း၊ အိုးအိမ်မီးရှို့ခံရမှုများ၊ လေယာဥ်ဗုံးကျဲမှုများကို သတင်း တွေကတဆင့် မြင်ရကြားရသလို၊ ကိုယ်တိုင်လည်း မြေပြင်မှာရှိနေသည့်အတွက် စိတ်ထိခိုက်မှုများနှင့် ဖြတ်သန်းခဲ့ရသည်။ ထိုအခြေအနေများ၊ စိတ်ခံစားချက်များကို နောင်လာနောင်သားများကို မကြုံစေချင်တော့ ဘူး ဆိုသည့်ဆုံးဖြတ်ချက်ဖြင့် ပြန်အားယူခဲ့သည်။ ဒါ့အပြင် တော်လှန်ရေး ဘက်တော်သားအချင်းချင်းတွင် ဖြစ်ပွားနေသည့် ပွတ်တိုက်မှုများ၊ ပဋိပက္ခများကလည်း စိန်ခေါ်မှုများဖြစ်သည်။

စစ်အာမသိမ်းခင် ကျောင်းသူဘဝတွင် မုန့်ဖိုးမှန်မှန်မရမည်နှင့် စာမေးပွဲမဖြေနိုင်မည်က ဘဝ၏ အကြီးမားဆုံးပြသနာများဖြစ်ခဲ့သော်လည်း တော်လှန်ရေးကာလအတွင်းတွင် ဘဝသင်ခန်းစာများကို သုံးနှစ် အမြန်သင်တန်းတက်ရောက်ရသကဲ့သို့ ဘဝအတွေ့အကြုံသစ်များ ရရှိခဲ့သည်။ ယခင်က လုပ်ဆောင်ရမည့် အစီအစဉ်များကို ကြိုတင်တွေးတောထားခဲ့သော်လည်း  လက်ရှိတွင် ပစ္စုပ္ပန်ကို တည့်တည့် ရှုရမြင်တတ်လာခဲ့ သည်။ 

အာဏာမသိမ်းခင်က ဝါသနာပါသည့် ခရီးသွားလုပ်ငန်းကိုလုပ်ကိုင်မည်ဟု စိတ်ကူးထားခဲ့ဖူးသည်။ သက်ကြီး ရွယ်အိုအဖိုးအဖွားများနှင့် ကလေးငယ်များကိုစောင့်ရှောက်သည့် လုပ်ငန်းများလည်း ဆောင်ရွက်ရန် စိတ်အားထက်သန်ခဲ့သည်။ မင်းသမီးဖြစ်ချင်သည့် စိတ်ကူးသည် ငယ်ဘဝအိပ်မက်ဖြစ်ပြီး နောက်ပိုင်းတွင် ခရီးသွားလုပ်ငန်းနှင့် ခရီးသွား ဘလော့ရိုက်ကူးခြင်းကို စိတ်ဝင်စားလာခဲ့သည်။ တော်လှန်ရေးပြီးဆုံးချိန်တွင် အိမ်ပြန်ချင်ပြီး မိသားစုနှင့် ဖြတ်သန်းချင်သည်ကတော့ အဖြစ်ချင်ဆုံးဆန္ဒ ဖြစ်သည်။

ဖေ‌ဖော်ဝါရီလ (၆) ရက်နေ့က စတင်ခဲ့သည့် တော်လှန်ရေးခရီးမှသည် ယနေ့အချိန်အထိ မြောက်မြား လှသည့်တာဝန်များကို ထမ်းဆောင်နေရသည်။ မုံရွာတက္ကသိုလ်ကျောင်းသားများသမဂ္ဂ၏ ဒုဥက္ကဌ၊ မုံရွာလူထု သပိတ်တိုက်ပွဲဦးဆောင်ကော်မတီ၏အဖွဲ့ဝင်၊ အမျိုးသမီးမဟာမိတ်အင်အားစု၏ အဖွဲ့ဝင်အဖြစ် လှုပ်ရှား ဆောင်ရွက်နေသည်။ ထို့ပြင် စစ်ကိုင်းတိုင်းအတွင်းလူထုလှုပ်ရှားမှုများ၊ စစ်ဘေးရှောင်ကူညီရေးစသည့် လုပ်ငန်းများတွင် ပါဝင်နေပါသည်။

အမျိုးသမီးတစ်ဦးအနေဖြင့် နိုင်ငံရေး၏အရွေ့ကို ပါဝင်ဆောင်ရွက်ရာတွင် ကန့်သတ်ချက်များ၊ ခွဲခြားမှုများဖြင့် ယနေ့ထိတိုင် မျက်နှာချင်းဆိုင် ကြုံတွေ့ခဲ့ရပါသည်။ အမျိုးသားတစ်ဦး လျှောက်လှမ်းသည့် နိုင်ငံရေးခရီးထက် အမျိုးသမီးတစ်ဦး လျှောက်လှမ်းရသည့် နိုင်ငံရေးခရီးလမ်းသည် မမြင်ရသည့် အတားအဆီး များ၊ ဓလေ့ထုံးတမ်းများဖြင့် ပြည့်နှက်နေလေတော့သည်။          ။

တော်လှန်ရေးပြီးဆုံးချိန်တွင် အိမ်ပြန်ချင်ပြီး မိသားစုနှင့် ဖြတ်သန်းချင်သည်ကတော့ အဖြစ်ချင်ဆုံးဆန္ဒ ဖြစ်သည်။

Published on

June 6, 2025

အလုပ်သမတစ်ယောက်ရဲ့ ဒိုင်ယာရီ

ရေးသားသူ- မိုခါး
 
 အမျိုးသမီးအသံ အမျိုးသမီးအသံ စာစဉ်အမှတ် (၇) မှ ကောက်နုတ်ဖော်ပြသည်။

ကျွန်မနာမည်က အေးမာ။ အသက်ကတော့ ၃၁ နှစ်ပေါ့။
ကျွန်မကို ဧရာဝတီတိုင်းက ရွာလေးတစ်ရွာမှာမွေးပြီးတော့ ၂၀၀၈ ခုနှစ် နာဂတ်မုန်တိုင်းဒဏ်ကြောင့် ကျွန်မတို့ရွာကြီး ပျက်စီးသွားပြီးနောက်မှာ အမေတို့နဲ့အတူ ရန်ကုန်မြို့ကို တက်လာခဲ့တယ်။ ရန်ကုန်မြို့ ဆိုပေမယ့်လည်း မြို့လယ်ခေါင်တော့မဟုတ်လှ။ မြို့စွန် လှိုင်သာယာလို့ခေါ်တဲ့ ကျွန်မတို့လို ဧရာဝတီတိုင်းက ပြောင်းရွေ့လာတဲ့ မိသားစုတွေအများဆုံးနေထိုင်တဲ့နေရာမှာ အိမ်သေးသေးလေးတစ်လုံးငှားပြီးနေကြတယ်။ အဲ့မြို့က အထက်တန်းကျောင်းမှာတက်ပြီး ၁၀ တန်းမ‌အောင်တော့ ကျွန်မလည်းဆက်မတက်တော့ဘဲ အိမ်နားက အမျိုးသမီးတွေအများဆုံးလုပ်ကိုင်ကြတဲ့ အထည်ချုပ်စက်ရုံမှာအလုပ်စဝင်ခဲ့တယ်။

ကျွန်မအလုပ်စလုပ်တော့ ၂၀၁၂၊ ၂၀၁၃ ခုနှစ်ဝန်းကျင်၊ အဲ့ခေတ်ကာလ လစာအများကြီး ရတာမဟုတ်ပေမယ့်လည်း ရတဲ့လစာနဲ့ ကုန်ဈေးနှုန်းက လောက်ငှနေသေးတယ်ပြောရမယ်၊ လောက်ငှတယ် ဆိုပေမယ့်လည်း သူများတွေလို ရွှေတွဲလွှဲ ငွေတွဲလွှဲဘဝကို အိပ်မက်တောင် မမက်ရဲပေါင်။ ဒါပေမယ့် သူများဆီက နေ့ပြန်တိုးနဲ့ မချေးရတာနဲ့တင် ကျွန်မကတော့ ကျေနပ်နေပြီ။ အခုဆိုလုပ်သက်ကလည်း များလာပြီဆိုပေမယ့် ကျွန်မမှာ တခြားအလုပ်လည်း မပြောင်းနိုင်ဘူး။ ဒီစက်ရုံအလုပ်သမားဘဝမှာပဲ ရှိသေးတယ်။

၂၀၁၅ ခုနှစ်နောက်ပိုင်းလောက်ကတော့ အစိုးရကောင်းကောင်းခေတ်ဆိုတော့ ကျွန်မတို့တွေ လုပ်ခလစာပိုကောင်းမလား၊ ကျွန်မတို့အလုပ်သမားအခွင့်အရေးတွေ ဘာတွေအတွက်မျှော်လင့်ချက်တွေတော့ ရှိခဲ့တာပေါ့။ ဒါပေမယ့်လည်း ကျောမွဲကတော့ ကျောမွဲဘဝပါပဲ။စက်ရုံတွေရဲ့ အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုတွေ အဲ့ခေတ်ကလည်း ကြုံရတာပဲ၊ အဲ့ခေတ်ကတော့ စီခနဲဆို အေးမာတို့ စက်ရုံရှေ့က ဆန္ဒပြပွဲတွေမှာ ပါပြီးသားပဲ။

အဲ့တုန်းကဆို မီဒီယာသမားတွေကလည်းသတင်းကြားတာနဲ့ ရောက်ရောက်လာကြတာ၊ ကျွန်မဆို လည်း မဖြေတက်ဖြေတက်နဲ့ သူတို့အင်တာဗျူးမေးရင် ရှေ့ဆုံးကဖြေတာပဲ။ ကိုယ့်အခွင့်အရေးအတွက် ကိုယ်တောင်းတာပဲ။ ကျွန်မတော့မကြောက်ပါဘူး။ ဒီလိုပဲ ရတဲ့လစာနဲ့ ရှင်သန်နေထိုင်ရင်းနဲ့ ကျွန်မဘဝမှာ တခါမှမသိဘူး မမြင်ဘူးတဲ့ အာဏာသိမ်းတာနဲ့ ကြုံရတယ်။

အမေစုနဲ့ သမ္မတကြီးတို့ကိုဖမ်းသွားတယ်တဲ့ ကျွန်မဖြင့် အဲ့နေ့က ထမင်းစားလို့တောင် မဝင်ဘူး။ငူငူငိုင်ငိုင်ကြီး။ ဘာလုပ်ရမှန်းလည်း မသိဘူး။ အင်တာနက်တွေဘာတွေလည်းမရတော့ အဲ့နေ့ကစက်ရုံကို သွားပေမယ့် အလုပ်ထဲလည်းစိတ်မပါနေဘူး။ အဲ့ဒါနဲ့ (၆) ရက်နေ့ ဆန္ဒပြကြမယ် လှည်းတန်းမှာတဲ့ ကျွန်မတို့စက်ရုံသွားတဲ့လမ်းမှာပဲ အဲ့သတင်းကြားတာနဲ့ ကျွန်မသူငယ်ချင်းတွေနဲ့ လှည်းတန်းကိုသွားကြတယ်။

လှည်းတန်းရောက်တော့အို လူတွေမှအများကြီးပဲ၊ စက်ရုံဆန္ဒပြပွဲတွေ ခဏခဏကျွန်မပါဖူးပေမယ့် ဒီလောက်လူများတဲ့ ဆန္ဒပြပွဲတော့ ကျွန်မခုမှ ပါဖူးတယ်။ကြက်သီးတွေလည်းထပေါ့၊ တဖက်က ထမင်းချိုင့် ကိုင်ထားတဲ့ခြင်းနဲ့ တဖက်က လက်သီးလက်မောင်းတန်းပြီး ကြွေးကြော်သံတွေကို အသံဝင်တဲ့အထိ အော်ခဲ့တယ်။ အဲ့အချိန်တုန်းက အာဏာသိမ်းထားတာကို ခဏလေးနဲ့ပြန်ရမယ်လို့ ကျွန်မထင်ခဲ့မိတယ်။ အဲ့နေ့က ပြန်‌ရောက်တော့ မော‌မောနဲ့ တချိုးထဲအိမ်ပျော်သွားခဲ့တယ်။

နောက်ရက်တွေလည်း သွားတော့သွားပေမယ့် ၂ လပိုင်းကုန်လောက်ကျ စစ်တပ်က သေနတ်နဲ့ပစ်တဲ့သတင်းတွေကြားတော့ ကျွန်မတို့သိပ်မထွက်ရဲတော့ဘူး။ နောက်ပိုင်းအဖမ်းအဆီးတွေလည်း ကြမ်းလာတော့ ကျွန်မ လည်း လှူသင့်တဲ့နေရာကိုရတဲ့လစာ မရှိမယ့်ရှိမယ့်ကြားက လှူပြီးတိုးတိုးတိတ်တိတ်ပဲ နေလာခဲ့တယ်။ တချို့ကျွန်မတို့ စက်ရုံက အလုပ်သမားခေါင်းတွေဆို အဖမ်းခံရတာ၊ ထောင်ကျတာတွေလည်း ရှိတယ်။ ဒီလိုနဲ့နေလာရင်းနဲ့ စီးပွားရေးကပိုကြပ်လာတယ်။ကိုဗစ်တုန်းကလည်း အလူးအလိမ့်ပဲ။

တချို့ စက်ရုံကအလုပ်သမလေးတွေဆို လိင်အလုပ်သမ လုပ်ငန်းကိုပြောင်းသွားတဲ့သူတွေရှိတယ်လို့တောင် ကျွန်မ ကြားတယ်။ ခေတ်ကမကောင်းတော့ လုပ်ခလစာတိုးဖို့ကလည်း ထီပေါက်သလောက်ကို ခဲရင်းတဲ့ကိစ္စ ဖြစ်လာတယ်။ ကုန်‌‌ဈေးနှုန်းကလည်းမိုးထိနေပြီ ဒီကြားထဲ အလုပ်သွားအလုပ်ပြန် ခိုးဝှက်တဲ့လူတွေက ဘာမှကိုမလုံခြုံတာ၊ အကုန်လုံးကိုကြောက်နေရတယ်။

နောက်တမျိုး စစ်မှုထမ်းဥပဒေကလည်းထွက်တော့ ကျွန်မသူငယ်ချင်းတွေဆို သူတို့မောင်တွေ၊ ရည်းစားတွေ၊ယောကျာ်းတွေ ပါမှာစိုးလို့ ငိုကြယိုကြနဲ့ အကုန်လုံးကစိုးတထိတ်ထိတ်တွေပါပဲ။ နောက်ပိုင်း အမျိုးသမီးတွေလည်း စစ်မှုထမ်းရမယ်တဲ့ ဒီသတင်းကြားတော့ တချို့တက်နိုင်တဲ့ စက်ရုံအလုပ်သမတွေက နိုင်ငံခြားထွက်ဖို့ ပြင်ကြတယ်။ တက်နိုင်တဲ့သူဆိုတာက ငွေချေးပြီး သွားနိုင်ကြသူတွေဖြစ်တယ်။ ပွဲစားနဲ့ ထိုင်းကို အောက်လမ်းကသွားတာတို့ ပတ်စပို့လုပ်ပြီး ဒူဘိုင်းတို့ အိုမန်တို့မှာ ကလေးထိန်းအလုပ်တို့ ခေတ်စားတယ်။

ကျွန်မကတော့ ငွေလည်းမချေးနိုင်တော့ နိုင်ငံခြားအိမ်မက်ကိုလည်း စွန့်လွှတ်ထားတယ်။ ပြန်ကြားရတာတော့ တချို့လည်းအဆင်ပြေကြတယ်။ တချို့လည်း နှိပ်စက်ခံရတာတို့ လူကုန်ကူးခံရတာတို့လို သတင်းသဲ့သဲ့ကြားတယ်။ ကျွန်မလေ ဒါတွေအကုန်လုံးက စစ်တပ်ကြောင့်လို့ ယုံကြည်တယ်။ ကျွန်မမှာသာ ပိုက်ဆံအများကြီးရှိရင်လေ ရသမျှ ထောက်ပို့ပဲလုပ်ပစ်ချင်တာ၊ အခုက ခြိုးခြိုးခြံခြံနဲ့ဆိုတော့ ထမင်းစားဖို့တောင် အနိုင်နိုင်ရယ်၊ ဒါပေမယ့် ကျွန်မ OT ရတဲ့ထဲက နည်းနည်းကိုတော့ အဲ့ဘက်ကို လှူဖြစ်တယ်။

စက်ရုံကလည်း လုပ်သာလုပ်နေရတာ တခုခုပြသနာဖြစ်ပြီဆို သမဂ္ဂတွေကလည်း အရင်လောက်အားမကောင်းတော့ ကျွန်မတို့လိုအလုပ်သမားတွေကို မကူညီနိုင်ဘူး။ အဲ့တော့ အလုပ်ရှင်နဲ့ သူတို့ရဲ့လက်ပါးစေတွေက ဆိုးချင်တိုင်းဆိုးနေတာ၊ မကျေနပ်ရင် ကြိုက်တဲ့နေရာသွားတိုင် ဆိုတဲ့အပေါက်မျိုး။

စစ်တပ်ကြောင့်တမျိုး ကုန်ဈေးနှုန်းကတမျိုးနဲ့ တစ်ပူပေါ်နှစ်ပူဆင့်ရတဲ့ကြားထဲ ငလျင်ကလည်း လှုပ်သေး။ ကျွန်မဖြင့်ကြောက်လိုက်တာ ငလျင်လှုပ်ပြီးထဲက စိတ်ဖြောင့်ဖြောင့်နဲ့တောင်မအိပ်နိုင်ဘူး။ အိမ်တွေပြိုသွားတဲ့သူတွေဆို ဘယ်လောက်များသောကရောက်လောက်မလဲ။ ခေတ်ကလည်းမကောင်းတော့ ကယ်ဆယ်ရေးလည်း သေချာမလုပ်နိုင်။

ဒါတွေမြင်တိုင်းကြားတိုင်း အာဏာသိမ်းထားတဲ့စစ်တပ်ကိုပဲ ကျွန်မဖြင့် ကျိန်ဆဲနေမိနေတော့တာပဲ။ စက်ရုံမှာအလုပ်လုပ်နေရင်း ငလျင်ကြီးသာလှုပ်ရင် ဘယ်အပေါက်ကပြေးမလဲ။ မတက်နိုင်ဘူး။ သေတနေ့မွေးတနေ့ပဲမလား။ ဒီထက်ဆိုးပြီးလည်း ကျွန်မတို့လောက် ကံဆိုးတာ ရှိပါ့ဦးမလား။  

ကြောက်လို့ဆိုပြီး အလုပ်ကလည်းမသွားလို့မရ ငလျင်ထက် ကြောက်ဖို့ကောင်းတဲ့ စားဝတ်နေ‌ရေးက ရှိသေးတာကိုး။ အခုဆိုလည်း ရှင်သန်ရတာစိတ်ဆင်းရဲစရာတွေကများလွန်းလွန်း ဘယ်ဟာကို ပထမထားပြီး စိတ်ညစ်ရ ဘယ်ဟာက နောက်ဆုံးထားပြီး စိတ်ညစ်ရမှန်းတောင် ကျွန်မမှာဖြင့် မခွဲတက်တော့ဘူး။ ဒါပေမယ့် ကျွန်မမှာ ထွက်ပေါက်တော့ရှိတယ်။ စစ်တပ်မရှိရင် ကျွန်မတို့အရင်လို လွတ်လွတ်လပ်လပ်ရှင်သန်ရတဲ့ ဘဝတွေပြန်ရမယ်လို့ ကျွန်မကတော့ ယုံကြည်နေသေးတယ်။
​
အဲ့လိုနေ့မျိုး ကျွန်မ မသေခင်မြန်မြန်ရောက်လာပါစေလို့ ဆုတောင်းနေမိတယ်။
            ကျွန်မတို့က ဒုက္ခပေါ် ဒုက္ခပြန်ဆင့်နေရတဲ့ဘဝမဟုတ်လား…။
 

​အမျိုးသမီးအသံအမျိုးသမီးအားမာန် စာစဉ် အမှတ်(၇) ကို အပြည့်အစုံ ဖတ်ရှုနိုင်ပါပြီရှင်။ 
https://drive.google.com/file/d/1bYrwUV79wkNmbMY61EmLFSUt3BuPl0Kn/view?usp=sharing


#politicsforwomenmyanmar
#whatishappeninginmyamar
#Advocacy
#politics
#media

Published on

June 6, 2025

နိုင်ငံရေး၊ အလုပ်သမားအခွင့်အရေးနှင့် အမျိုးသမီးအခွင့်အရေးတို့၏ ဆုံချက်

ရေးသားသူ- မြလွင်

အမျိုးသမီးအသံ အမျိုးသမီးအသံ စာစဉ်အမှတ် (၇) မှ ကောက်နုတ်ဖော်ပြသည်။


နိုင်ငံရေး၊ အလုပ်သမားအခွင့်အရေးနှင့် အမျိုးသမီးအခွင့်အရေးအခွင့်အရေး၏ ဆုံချက်သည် ပိုမိုသာတူညီမျှပြီး တရားမျှတသော လူ့အဖွဲ့အစည်းအတွက် တိုက်ပွဲဝင်နေသည့် လူမှုရေးလှုပ်ရှားမှုများနှင့် အဖွဲ့အစည်းများ အကြား ညှိနှိုင်းဆောင်ရွက်မှုနှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုအတွက် အရေးကြီးသော နယ်ပယ်ဖြစ်သည်။


လူတစ်ဦးတစ်ယောက်အနေဖြင့် ကြုံတွေ့ခံစားနေရသော ဖိနှိပ်မှုများစသည့် အကြောင်းအရင်းတစ်ခုတည်းကြောင့် မဟုတ်ပေ။ ဖိနှိပ်မှုကို သေချာနားလည်ရန်အတွက် ဆုံချက်များကို ပိုမိုသတိထားရန်လိုအပ်သည်။ Intersectionality Theory သည် လူမှုရေးလှုပ်ရှားမှုများအား မတူညီသော ဖိနှိပ်မှုပုံစံများ မည်သို့ပေါင်းစည်းထားပြီး တစ်ဦးချင်း၏ တွေ့ကြုံနေရသော ဖိနှိပ်မှုများ၊ အခွင့်ထူးများကို နားလည်ရန် ကူညီခဲ့သည်။

ယခုခေတ်တွင် Intersectionality သီအိုရီသည် နိုင်ငံရေး၊ အလုပ်သမားအခွင့်အရေးနှင့် အမျိုးသမီးအခွင့်အရေးလှုပ်ရှားမှုများအကြား ပိုမိုနက်ရှိုင်းသော ချိတ်ဆက်မှုကို မြှင့်တင်ရန် ကူညီခဲ့သည်။ ယင်းသည် ဖိနှိပ်ခံရသော လူတန်းစားအားလုံးအတွက် တရားမျှတမှုကို ရှာဖွေရာတွင် ပိုမိုပြည့်စုံသော ချဉ်းကပ်မှုကို ပံ့ပိုးပေးသည်။ ဤအခွင့်အရေးသုံးခုသည် သီးခြားမဟုတ်ဘဲ စနစ်တကျ ဆက်စပ်နေသည်။ ၎င်းတို့၏ ဆုံချက်ကို နားလည်ရန် ဤအခွင့်အရေးများ အပြန်အလှန် ဆက်နွယ်နေပုံကို လေ့လာကြည့်ကြပါစို့။
 

နိုင်ငံရေးကိုယ်စားပြုမှုနှင့် ပါဝါ
-------------------------------------

နိုင်ငံရေးတွင် ပါဝင်ခွင့်မရှိသော လူမှုအသိုင်းအဝိုင်းများသည် မကြာခဏဆိုသလို မူဝါဒများနှင့် ဥပဒေများတွင် ၎င်းတို့၏ အကျိုးစီးပွားများကို ကိုယ်စားပြုခြင်း၊ ထည့်သွင်းခံရခြင်း မရှိပါ။ အမျိုးသမီးများ၊ အလုပ်သမားများနှင့် ဖယ်ကျဉ်ခံရသော အုပ်စုများ၏ နိုင်ငံရေးကိုယ်စားပြုမှု တိုးပွားလာခြင်းသည် ၎င်းတို့၏ အခြေအနေကို တိုးတက်စေသည့် ပိုမိုကောင်းမွန်သော ဥပဒေများနှင့် မူဝါဒများကို ဖန်တီးရန် လမ်းဖွင့်ပေးခဲ့သည်။ နိုင်ငံရေးစနစ်တွင် ဝင်ရောက်ခွင့်ရရှိရန် တိုက်ပွဲဝင်ခြင်းသည် အလုပ်သမားအခွင့်အရေး နှင့် အမျိုးသမီးအခွင့်အရေး လှုပ်ရှားမှုနှစ်ခုလုံး၏ အရေးကြီးသော အစိတ်အပိုင်းတစ်ခု ဖြစ်ခဲ့သည်။
 

စီးပွားရေးတရားမျှတမှု
----------------------------

အလုပ်သမားအခွင့်အရေးများတွင် စီးပွားရေးတရားမျှတမှုအတွက် တိုက်ပွဲဝင်ခြင်းသည် အဓိကအချက်ဖြစ်သော်လည်း၊ နိုင်ငံရေးနှင့် အမျိုးသမီးအခွင့်အရေးလှုပ်ရှားမှုများတွင်လည်း ဤအကြောင်းအရာသည် အရေးကြီးသည်။

အမျိုးသမီးများသည် ကျားမ လစာကွာဟချက်၊ မျိုးဆက်ပွားမှုဆိုင်ရာ အလုပ်များအတွက် အသိအမှတ်ပြုမှု မရှိခြင်းနှင့် အလုပ်ခွင်တွင် ခွဲခြားဆက်ဆံခံရခြင်းတို့ကို ရင်ဆိုင်ရသည်။ လုပ်ငန်းခွင်တွင် ကျားမတန်းတူညီမျှမှုအတွက် တိုက်ပွဲဝင်ခြင်းသည် အမျိုးသမီးအခွင့်အရေးနှင့် အလုပ်သမားအခွင့်အရေး လှုပ်ရှားမှုများအကြား အရေးကြီးသော ဆုံချက်တစ်ခုဖြစ်သည်။

ထို့အပြင်၊ စီးပွားရေးဆိုင်ရာ မူဝါဒများကို ပုံဖော်ရန် နိုင်ငံရေးအာဏာသည် အလွန်အရေးကြီးသည်။ အလုပ်သမားများနှင့် အမျိုးသမီးများသည် နိုင်ငံရေးအခွင့်အရေးများကို အသုံးပြု၍ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများနှင့် ၎င်းတို့အပေါ် သက်ရောက်မှုရှိသည့် စည်းမျဉ်းစည်းကမ်းများကို ပုံဖော်ရန် ကြိုးပမ်းခဲ့ကြသည်။


ဖြစ်ပေါ်နေသော ခွဲခြားဆက်ဆံမှုများ
-------------------------------------------

ခွဲခြားဆက်ဆံမှုသည် အခွင့်အရေးသုံးခုလုံးကို ချိတ်ဆက်ထားသော အဓိကအကြောင်းတရား ဖြစ်သည်။ အမျိုးသမီးများသည် ကာလတလျှောက်လုံး စနစ်တကျ ခွဲခြားဆက်ဆံခံရမှုကို ကြုံတွေ့ခဲ့ရသည်။ အလုပ်သမားလှုပ်ရှားမှုများတွင် အလုပ်ရှင်များက အလုပ်သမားများကို ခွဲခြားဆက်ဆံမှုများကို တိုက်ဖျက်ရန် ဦးစားပေးခဲ့သည်။နိုင်ငံရေးလှုပ်ရှားမှုများတွင် မဲပေးပိုင်ခွင့်နှင့် နိုင်ငံရေးအရ ပါဝင်ခွင့်ကို ကန့်သတ်ထားသည့် ခွဲခြားဆက်ဆံမှု ဥပဒေများကို ဆန့်ကျင်ခြင်းပါဝင်သည်။

ဤလှုပ်ရှားမှုသုံးခုသည် မကြာခဏဆိုသလို ခွဲခြားဆက်ဆံမှုကို တိုက်ဖျက်ရန် အတူတကွ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ခဲ့ကြသည်။ ဥပမာအားဖြင့်၊ အမျိုးသမီးသမဂ္ဂများနှင့် အမျိုးသမီးအလုပ်သမားများသည် အမျိုးသမီးအခွင့်အရေးနှင့် အလုပ်သမား အခွင့်အရေး နှစ်ခုလုံးအတွက် တိုက်ပွဲဝင်ခဲ့ကြသည်။


ဆုံချက်များ
---------------

အမှန်တကယ် ဖြစ်ပျက်ခဲ့သော လှုပ်ရှားမှုများနှင့် ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုများသည် ဤအခွင့်အရေးသုံးခု၏ ဆုံချက်ကို ပိုမိုကောင်းမွန်စွာ နားလည်ရန် အကူအညီဖြစ်စေသည်။


အမျိုးသမီးများ မဲပေးခွင့် လှုပ်ရှားမှု

၁၉ ရာစုနှင့် ၂၀ ရာစု အစောပိုင်းတွင် အမျိုးသမီးများ မဲပေးခွင့်လှုပ်ရှားမှုသည် ဤဆုံချက်၏ သာဓကတစ်ခု ဖြစ်သည်။ အမျိုးသမီးများသည် နိုင်ငံရေးအခွင့်အရေးများရရှိရန် တိုက်ပွဲဝင်ရုံသာမက အလုပ်အကိုင် အခွင့်အလမ်းများတွင် တန်းတူညီမျှမှု၊ အိမ်ထောင်ရေးနှင့် မိသားစုဥပဒေတွင် ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုများနှင့် အခြားသော လူမှုရေးနှင့် စီးပွားရေးဆိုင်ရာ ကိစ္စရပ်များကိုလည်း ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းခဲ့ကြသည်။

အမျိုးသမီးမဲပေးခွင့်တိုက်ပွဲသည် တောင်းဆိုထားသည့် တန်းတူညီမျှမှုအတွက် နိုင်ငံရေးအာဏာနှင့် ကိုယ်စားပြုမှု၏ အရေးပါမှုကို မီးမောင်းထိုးပြခဲ့သည်။ အမျိုးသမီးများသည် နိုင်ငံရေးစနစ်တွင် ပါဝင်နိုင်မှသာ စနစ်တကျ ခွဲခြားဆက်ဆံမှုများကို ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းနိုင်မည်ဟု ယုံကြည်ခဲ့ကြသည်။

 
အလုပ်သမားသပိတ်များနှင့် ခေါင်းဆောင်မှု

အမျိုးသမီးတို့၏ ခေါင်းဆောင်မှုအောက်တွင် ပြုလုပ်ခဲ့သည့် သမိုင်းဝင် အလုပ်သမားသပိတ်များသည် ဤအခွင့်အရေးသုံးခု၏ ဆုံချက်ကို ပြသသည်။ ၁၉၁၂ ခုနှစ် Lawrence Textile Strike (အမေရိကန်)၊ ၁၉၆၈ ခုနှစ် Dagenham Ford Strike (ဗြိတိန်)နှင့် စက်ရုံအလုပ်သမားများအတွက် ၁၉၇၀ နှင့် ၁၉၈၀ ပြည့်နှစ်များတွင် Global South တွင်ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သော အခြားသော သပိတ်များသည် အမျိုးသမီးအခွင့်အရေးနှင့် အလုပ်သမားအခွင့်အရေး နှစ်ခုလုံးအတွက် တိုက်ပွဲဝင်မှုကို ပြသသည်။

ဤသပိတ်များသည် အလုပ်သမားအခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုများအပြင် လုပ်ငန်းခွင်တွင် ကျားမခွဲခြားဆက်ဆံမှုများကိုလည်း ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းခဲ့သည်။ ၎င်းတို့သည် အမျိုးသမီးများအား အဖွဲ့အစည်းဖွဲ့စည်းပိုင်ခွင့်၊ တရားမျှတသော လုပ်ခလစာနှင့် လုပ်ငန်းခွင်တွင် လေးစားခံရမှုတို့ကို ရရှိရန် ကူညီခဲ့သည်။
 

အိမ်တွင်းအလုပ်သမားများအတွက် ခေတ်သစ်လှုပ်ရှားမှုများ

အိမ်တွင်းအလုပ်သမားများ အများစုမှာ အမျိုးသမီးများဖြစ်ကြသည်။ ဟောင်ကောင်၊ ဖိလစ်ပိုင်၊ အိန္ဒိယနှင့် လက်တင်အမေရိကမှ အိမ်တွင်းအလုပ်သမားများသည် ၎င်းတို့၏ အခွင့်အရေးများအတွက် စုဖွဲ့ခဲ့ကြသည်။ ၂၀၁၁ ခုနှစ်တွင် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ အလုပ်သမားအဖွဲ့ (ILO) က အိမ်တွင်းအလုပ်သမားများဆိုင်ရာ ကွန်ဗင်းရှင်း (C189) ကို အတည်ပြုခဲ့သည်။

ဤလှုပ်ရှားမှုသည် နိုင်ငံရေး၊ အလုပ်သမားအခွင့်အရေးနှင့် အမျိုးသမီးအခွင့်အရေးတို့ကို ပေါင်းစပ်ထားသည်။ အိမ်အကူများသည် တန်းတူညီမျှသော အလုပ်သမားအခွင့်အရေးများရရှိရန်၊ ဥပဒေအကာအကွယ်ပေးရန်နှင့် လူမှုအသိအမှတ်ပြုခံရရန် တောင်းဆိုခဲ့ကြသည်။ ၎င်းတို့၏ တိုက်ပွဲတွင် နိုင်ငံတကာဥပဒေများနှင့် မူဝါဒများကို ပုံဖော်ရန် နိုင်ငံရေးအာဏာရရှိရန် ကြိုးပမ်းမှုများလည်း ပါဝင်သည်။
 

ကလေးမွေးခြင်းမှုဆိုင်ရာ အခွင့်အရေးလှုပ်ရှားမှုများ

ကမ္ဘာအနှံ့ရှိ ကလေးမွေးခြင်းမှုဆိုင်ရာ အခွင့်အရေးလှုပ်ရှားမှုများသည် ဤအခွင့်အရေးသုံးခု၏ ဆုံချက်ကို ပြသသည်။ အမျိုးသမီးများသည် မိမိကိုယ်ကို မိမိဆုံးဖြတ်ခွင့်နှင့် ကိုယ်ဝန်ဆောင်ခြင်း၊ ကလေးမွေးခြင်းမှုဆိုင်ရာ ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှု ရရှိပိုင်ခွင့်ကဲ့သို့သော အမျိုးသမီးအခွင့်အရေးများ အတွက် တိုက်ပွဲဝင်ခဲ့ကြသည်။

၎င်းတို့သည် ကလေးမွေးဖွားခြင်းနှင့် ကိုယ်ဝန်ဆောင်ခြင်းဆိုင်ရာ ခွင့်ရက်များ၊ အလုပ်ခွင်တွင် ကလေးထိန်းကျောင်းရေး အထောက်အပံ့များနှင့် လုပ်ငန်းခွင်တွင် ကိုယ်ဝန်ဆောင်မိခင်များကို ခွဲခြား ဆက်ဆံမှုမှ ကာကွယ်ခြင်းတို့ကဲ့သို့သော အလုပ်သမားအခွင့်အရေးများအတွက်လည်း တိုက်ပွဲဝင် ခဲ့ကြသည်။

ထို့ပြင် ဤအခွင့်အရေးများကို ဥပဒေပြုရေးနှင့် မူဝါဒများမှတစ်ဆင့် ရရှိရန် နိုင်ငံရေးစနစ်နှင့် ချိတ်ဆက်ခဲ့ကြသည်။ အမျိုးသမီးအခွင့်အရေး၊ အလုပ်သမားအခွင့်အရေးနှင့် နိုင်ငံရေးပြုပြင်ပြောင်းလဲမှု အတွက် လှုပ်ရှားသူများသည် မိခင်များအတွက် အလုပ်အကိုင် ကာကွယ်ပေးရေးနှင့် မျိုးပွားမှုဆိုင်ရာ ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှုကို ရရှိနိုင်စေရန် အတူတကွ လုပ်ဆောင်ခဲ့ကြသည်။


စိန်ခေါ်မှုများ
-------------------

​အခွင့်အရေးဆက်စပ်မှုများကို လျစ်လျူရှုခြင်း

အမျိုးသမီးအခွင့်အရေးလှုပ်ရှားမှုများတွင် တစ်ခါတစ်ရံ အလုပ်သမားအခွင့်အရေးဆိုင်ရာ စိုးရိမ်မှုများကို လျစ်လျူရှုနိုင်ပြီး၊ အလုပ်သမားလှုပ်ရှားမှုများတွင် အမျိုးသမီးများ၏ အခွင့်အရေးများကို လုံလောက်စွာ ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းခြင်းမရှိနိုင်ပါ။ အလားတူပင် နိုင်ငံရေးလှုပ်ရှားမှုများသည် တစ်ခါတစ်ရံ ဝင်ငွေဆိုင်ရာ မညီမျှမှုများ သို့မဟုတ် ကျားမဆိုင်ရာ ကိစ္စရပ်များကို လုံလောက်စွာ အာရုံမစိုက်ခြင်း ဖြစ်နိုင်သည်။

ဤတင်းမာမှုများကို ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းရန် စုဖွဲ့သူများနှင့် ခေါင်းဆောင်များသည် လှုပ်ရှားမှု အချင်းချင်းကြား ဆွေးနွေးခြင်းနှင့် ပိုမိုကျယ်ပြန့်သော မဟာမိတ်ပြုမှုများကို ဖန်တီးခြင်း လိုအပ်သည်။


ခွဲခြားခံရသော အုပ်စုများအတွင်း ကွဲပြားခြားနားချက်များ

အမျိုးသမီးအားလုံး ကြုံတွေ့ရသော အတွေ့အကြုံများ တူညီခြင်းမရှိပါ။ ကမ္ဘာတွင် အမျိုးသမီးများနှင့် အလုပ်သမားများသည် တိုင်းရင်းသားမျိုးနွယ်၊ လူတန်းစား၊ ဘာသာရေး၊ လိင်တိမ်းညွတ်မှုနှင့် အခြားသော လူမှုရေးဆိုင်ရာ ကဏ္ဍများအရ ကွဲပြားသော အတွေ့အကြုံများရှိကြသည်။

ဤကွဲပြားခြားနားမှုများကို အသိအမှတ်ပြုရန်နှင့် ဖယ်ကျဉ်ခံရသော အုပ်စုများ၏ အသံများကို ထည့်သွင်းစဉ်းစားရန် အရေးကြီးသည်။ တစ်ချိန်တည်းမှာပင် သူတို့ကြား အတူတကွ လုပ်ဆောင်နိုင်သည့် မျှဝေခံယူချက်များကို ရှာဖွေရန်လည်း အရေးကြီးသည်။
 

နိုင်ငံရေး နေရာယူမှုအတွက် ပြိုင်ဆိုင်မှု

နိုင်ငံရေးတွင် ပါဝင်မှုနှင့် ပါဝါသည် အမျိုးသမီးအခွင့်အရေးနှင့် အလုပ်သမားအခွင့်အရေးတို့၏ အရေးကြီးသော အစိတ်အပိုင်းဖြစ်သော်လည်း၊ နိုင်ငံရေးနေရာယူမှု အတွက် ပြိုင်ဆိုင်မှုသည် တစ်ခါတစ်ရံ တင်းမာမှုများ ဖြစ်ပေါ်စေနိုင်သည်။ အရင်းအမြစ်များ ကန့်သတ်ထားသည့် နယ်ပယ်များတွင် အုပ်စုများသည် ၎င်းတို့၏ ဦးစားပေးမှုများအတွက် နိုင်ငံရေး ကိုယ်စားပြုမှုနှင့် အရင်းအမြစ်များအတွက် တစ်ခါတစ်ရံ ပြိုင်ဆိုင်ရသည်။ အရေးပါသော ကိစ္စများတွင် ပေါင်းစည်းထားသော မဟာဗျူဟာများ ဖန်တီးခြင်းဖြင့် ဤပြိုင်ဆိုင်မှုကို ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းနိုင်သည်။
 

အပြောင်းအလဲကို ဖော်ဆောင်ခြင်း
-----------------------------------------------

နိုင်ငံရေး၊ အလုပ်သမားအခွင့်အရေးနှင့် အမျိုးသမီးအခွင့်အရေးများ၏ ဆုံချက်သည် ပိုမိုသာတူညီမျှပြီး တရားမျှတသော လူ့အဖွဲ့အစည်းတစ်ရပ်အတွက် အလားအလာကောင်းများကို ဖန်တီးပေးသည်။ အမျိုးသမီး အခွင့်အရေး၊ အလုပ်သမားအခွင့်အရေးနှင့် ရွေးကောက်ခံ နိုင်ငံရေးသမားများအကြား ပိုမိုကျယ်ပြန့်သော ချိတ်ဆက်မှုများနှင့် မဟာမိတ်ဖွဲ့ခြင်းသည် ပြောင်းလဲမှုအတွက် ပိုမိုထိရောက်မှုရှိစေမည်ဖြစ်သည်။ မတူညီသော ရှုထောင့်များနှင့် ကျွမ်းကျင်မှုများကို စုစည်းခြင်းဖြင့် လှုပ်ရှားမှုအဖွဲ့အစည်းများသည် ပြောင်းလဲမှုအတွက် ပိုမိုပြီးပြည့်စုံသော နည်းလမ်းများကို ဖော်ထုတ်နိုင်သည်။

နိုင်ငံရေး၊ အမျိုးသမီးအခွင့်အရေးနှင့် အလုပ်သမားအခွင့်အရေးလှုပ်ရှားမှုများတွင် မျိုးဆက်သစ်များ ပါဝင်စေခြင်းသည် ရေရှည်တည်တံ့နိုင်မှုအတွက် အရေးကြီးသည်။ ခေါင်းဆောင်မှုဖွံ့ဖြိုးရေး၊ ကျွမ်းကျင်မှု  တည်ဆောက်ခြင်းနှင့် ဝေမျှခြင်းတို့သည် လှုပ်ရှားမှုများကို အားကောင်းစေသည်။ ထို့ပြင်၊ အားလုံးပါဝင်မှု ရှိသော ကျင့်သုံးမှုများနှင့် ဗျူဟာများကို ဦးစားပေးရန် အရေးကြီးသည်။ ခေါင်းဆောင်မှုရာထူးများတွင် ဖယ်ကျဉ်ခံရသော အုပ်စုများကို ကိုယ်စားပြုခြင်းသည် ကွဲပြားသော အတွေ့အကြုံများနှင့် ရှုထောင့်များကို ပါဝင်စေကာ ပြဿနာဖြေရှင်းမှုကို ပိုမိုကောင်းမွန်စေသည်။

ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ စီးပွားရေးနှင့် နိုင်ငံရေးစနစ်များတွင်၊ နိုင်ငံတကာအဆင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုသည် အရေးကြီးသည်။ ဒစ်ဂျစ်တယ်ပလက်ဖောင်းများ၊ နိုင်ငံတကာအဖွဲ့အစည်းများနှင့် နိုင်ငံတကာအဆင့် စည်းရုံးလှုံ့ဆော်မှုများသည် နယ်စပ်များကို ကျော်လွန်၍ အခွင့်အရေးများကို ကာကွယ်ရာတွင် အကူအညီဖြစ်စေသည်။


နိဂုံး
-------

နိုင်ငံရေး၊ အလုပ်သမားအခွင့်အရေးနှင့် အမျိုးသမီးအခွင့်အရေးတို့၏ ဆုံချက်သည် ပိုမိုတရားမျှတပြီး ညီမျှသော လူ့အဖွဲ့အစည်းကို ရှာဖွေရာတွင် ရှုပ်ထွေးပြီး အပြန်အလှန်ဆက်နွယ်နေသော ခရီးလမ်းတစ်ခုကို မီးမောင်းထိုးပြနိုင်သည်။ ဤအခွင့်အရေးသုံးခု၏ အပြန်အလှန်ဆက်နွယ်မှုကို နားလည်ခြင်းသည် လူမှုရေးပြောင်းလဲမှုအတွက် ပိုမိုထိရောက်သော နည်းဗျူဟာများကို ဖန်တီးရန် အရေးကြီးသည်။ ထို့ကြောင့် အပြန်အလှန်ဖြစ်စေသော အားပြုမှုများ၊ ဖိနှိပ်မှုများကို သတိပြုမိရင်းဖြင့် ပိုမိုကောင်းမွန်သော ဝန်းကျင်တစ်ခုကို တည်ဆောက်နိုင်ပါစေကြောင်း။           ။



အမျိုးသမီးအသံအမျိုးသမီးအားမာန် စာစဉ် အမှတ်(၇) ကို အပြည့်အစုံ ဖတ်ရှုနိုင်ပါပြီရှင်။ 
https://drive.google.com/file/d/1bYrwUV79wkNmbMY61EmLFSUt3BuPl0Kn/view?usp=sharing


#politicsforwomenmyanmar
#whatishappeninginmyamar
#Advocacy
#politics
#media

Published on

June 6, 2025

လုပ်ငန်းခွင်အတွင်း လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ အကြမ်းဖက်မှုများ

ရေးသားသူ- ကံ့ကော်ဖြူ

အမျိုးသမီးအသံ အမျိုးသမီးအသံ စာစဉ်အမှတ် (၇) မှ ကောက်နုတ်ဖော်ပြသည်။


လုပ်ငန်းခွင်အတွင်း လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ အကြမ်းဖက်မှုသည် ကမ္ဘာတစ်ဝန်းလုံးရှိ အလုပ်သမားများ ရင်ဆိုင်နေရသည့် ပြင်းထန်သော ပြဿနာတစ်ရပ်ဖြစ်သည်။ ဤပြဿနာသည် ဝန်ထမ်းများ၏ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာနှင့် ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ကျန်းမာရေးအပေါ် ထိခိုက်စေရုံသာမက၊ အဖွဲ့အစည်းများ၏ လုပ်ငန်းလည်ပတ်မှုနှင့် ဂုဏ်သိက္ခာကိုပါ ထိခိုက်စေသည်။


လုပ်ငန်းခွင်အတွင်း လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ အကြမ်းဖက်မှုဆိုသည်မှာ လိင်အခြေပြု မလိုလားအပ်သော အပြုအမူများဖြစ်သည်။ ၎င်းတွင် နှုတ်ဖြင့်၊ ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ သို့မဟုတ် အခြား နည်းလမ်းများဖြင့် လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ ထိပါးနှောင့်ယှက်မှုများ ပါဝင်သည်။ ဤအပြုအမူများသည် လက်ခံသူအတွက် မလိုလားအပ်၊ မသင့်လျော်ဘဲ ခြိမ်းခြောက်မှု၊ ရန်လိုမှု သို့မဟုတ် စော်ကားမှုကို ဖြစ်စေသော လုပ်ငန်းခွင် ပတ်ဝန်းကျင်ကို ဖန်တီးသည်။
နိုင်ငံအများစုတွင် လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ အကြမ်းဖက်မှုကို အဓိပ္ပါယ်ဖွင့်ဆိုရာ၌ အဓိကအချက်နှစ်ချက် ပါဝင်သည်-


Quid pro quo (တစ်ခုအတွက် တစ်ခု) - တစ်စုံတစ်ဦးက အလုပ်အကိုင်ဆိုင်ရာ အကျိုးခံစားခွင့်များ (ရာထူးတိုး၊ လစာတိုး၊ အလုပ်တည်မြဲရေး) အတွက် လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ တောင်းဆိုမှုများ ပြုလုပ်ခြင်း၊ သို့မဟုတ် ထိုတောင်းဆိုမှုကို ပယ်ချပါက အလုပ်ထုတ်ခံရခြင်း၊ ရာထူးလျှော့ချခံရခြင်း စသည့် ခြိမ်းခြောက်မှုများ ပြုလုပ်ခြင်း


ရန်လိုသော လုပ်ငန်းခွင် ပတ်ဝန်းကျင် - ဝန်ထမ်းများအတွက် ကြောက်လန့်ခြိမ်းခြောက်ခံရသော၊ ရန်လိုသော သို့မဟုတ် စော်ကားခံရသော လုပ်ငန်းခွင် ပတ်ဝန်းကျင်ကို ဖန်တီးသော လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ အပြုအမူများ

 
လုပ်ငန်းခွင်အတွင်း လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ အကြမ်းဖက်မှု ပုံစံများ
---------------------------------------------------------------------

လုပ်ငန်းခွင်အတွင်း လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ အကြမ်းဖက်မှုသည် ပုံစံအမျိုးမျိုးဖြင့် ဖြစ်ပွားနိုင်သည်-


၁။ နှုတ်ဖြင့် လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ အကြမ်းဖက်မှု

နှုတ်ဖြင့် လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ အကြမ်းဖက်မှုတွင် အောက်ပါတို့ ပါဝင်နိုင်သည်-

လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ ဟာသများ၊ ပုံပြင်များ သို့မဟုတ် မှတ်ချက်များ
တစ်ဦးတစ်ယောက်၏ ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ပုံသဏ္ဌာန်၊ ဝတ်စားဆင်ယင်မှု သို့မဟုတ် လိင်စိတ်ခံယူမှုအပေါ် ဝေဖန်မှတ်ချက်ပြုခြင်း
လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ သဘောသဘာဝ ပါဝင်သော မလိုလားအပ်သော မေးခွန်းများ မေးမြန်းခြင်း
တစ်ဦးတစ်ယောက်၏ လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ ဘဝ သို့မဟုတ် အတွေ့အကြုံများအကြောင်း ကောလဟာလများ ဖြန့်ဖြူးခြင်း
လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ အဆိုပြုချက်များ သို့မဟုတ် ဖိတ်ခေါ်မှုများကို ထပ်ခါထပ်ခါ ပြုလုပ်ခြင်း
ရိုင်းစိုင်းသော၊ ရုန့်ရင်းသော လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ အသုံးအနှုန်းများ အသုံးပြုခြင်း
လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ ရှုထောင့်မှ ခြိမ်းခြောက်မှုများ ပြုလုပ်ခြင်း  


၂။ ရုပ်ပိုင်းဖြင့် လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ အကြမ်းဖက်မှု

ရုပ်ပိုင်းဖြင့် လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ အကြမ်းဖက်မှုတွင် အောက်ပါတို့ ပါဝင်နိုင်သည်-

မလိုလားအပ်သော ကိုယ်ခန္ဓာ ထိတွေ့မှုများ (ဥပမာ - ပွတ်သပ်ခြင်း၊ ပေါင်ပေါ်၊ ပခုံးပေါ်တွင် လက်တင်ခြင်း)
နမ်းရှိုက်ခြင်း သို့မဟုတ် ဖက်ခြင်း
လမ်းပိတ်ခြင်း သို့မဟုတ် တစ်ဦးနှင့်တစ်ဦး နီးကပ်စွာ ရပ်ခိုင်းခြင်း
ကိုယ်ခန္ဓာအပေါ် လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ သဘောဆောင်သော အမူအရာများ ပြုလုပ်ခြင်း
လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ ကျူးကျော်မှု သို့မဟုတ် လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ တိုက်ခိုက်မှု  


၃။ မျက်စိဖြင့်မြင်နိုင်သော/ပုံရိပ်ဆိုင်ရာ လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ အကြမ်းဖက်မှု

မျက်စိဖြင့်မြင်နိုင်သော သို့မဟုတ် ပုံရိပ်ဆိုင်ရာ လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ အကြမ်းဖက်မှုတွင် အောက်ပါတို့ ပါဝင်နိုင်သည်-

လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ ရုပ်ပုံများ၊ ပိုစတာများ သို့မဟုတ် ပုံဆွဲမှုများ ပြသခြင်း သို့မဟုတ် ဖြန့်ဖြူးခြင်း
လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ ရုပ်ရှင်များ သို့မဟုတ် ဗွီဒီယိုများ ပြသခြင်း
လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ သဘောသဘာဝ ပါဝင်သော ညစ်ညမ်းသော စာပေများ ဖတ်ရှုစေခြင်း သို့မဟုတ် ဖြန့်ဖြူးခြင်း
မသင့်လျော်သော လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ အမူအရာများ သို့မဟုတ် သင်္ကေတများ ပြုလုပ်ခြင်း  


၄။ ဆိုက်ဘာ သို့မဟုတ် ဒစ်ဂျစ်တယ်အခြေပြု လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ အကြမ်းဖက်မှု

ခေတ်သစ် လုပ်ငန်းခွင်အတွင်း လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ အကြမ်းဖက်မှုသည် ဒစ်ဂျစ်တယ်နည်းလမ်းများမှတစ်ဆင့် ဖြစ်ပွားလာနိုင်သည်-

အီးမေးလ်၊ စာတိုပို့စနစ် သို့မဟုတ် လူမှုမီဒီယာမှတစ်ဆင့် လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ အကြောင်းအရာများ ပေးပို့ခြင်း
လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ ပုံရိပ်များ သို့မဟုတ် ဗွီဒီယိုများ ဖေါ်ပြခြင်း သို့မဟုတ် ပေးပို့ခြင်း
ဗွီဒီယို ကွန်ဖရင့်အတွင်း မသင့်လျော်သော အဝတ်အစားဝတ်ဆင်ခြင်း သို့မဟုတ် အပြုအမူများ ပြုလုပ်ခြင်း
အွန်လိုင်းပလက်ဖောင်းများတွင် လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ နှောင့်ယှက်မှုများ ပြုလုပ်ခြင်း
မလိုလားအပ်သော လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ အကြောင်းအရာများ ပါဝင်သော မက်ဆေ့ဂျ်များကို ထပ်ခါထပ်ခါ ပေးပို့ခြင်း


၅။ အခွင့်အာဏာအလွဲသုံးစားပြုမှုဖြင့် လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ အကြမ်းဖက်မှု

အခွင့်အာဏာအလွဲသုံးစားပြုမှုဖြင့် လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ အကြမ်းဖက်မှုသည် အောက်ပါအခြေအနေများတွင် ဖြစ်ပွားနိုင်သည်-

ရာထူးတိုးမြှင့်ပေးရန်၊ လစာတိုးမြှင့်ပေးရန်၊ သို့မဟုတ် အခြားသော အလုပ်အကိုင်ဆိုင်ရာ အကျိုးကျေးဇူးများ ရရှိရန်အတွက် လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ တောင်းဆိုမှုများ
လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ တောင်းဆိုမှုများကို ငြင်းဆန်ပါက အလုပ်ထုတ်ခံရခြင်း၊
ရာထူးလျှော့ချခံရခြင်း သို့မဟုတ် အခြား အလုပ်အကိုင်ဆိုင်ရာ လက်တုံ့ပြန်မှုများဖြင့် ခြိမ်းခြောက်ခြင်း
စွမ်းဆောင်ရည် အကဲဖြတ်မှုများတွင် မျက်နှာသာပေးရန် သို့မဟုတ် မပေးရန်အတွက် လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ တောင်းဆိုမှုများ ပြုလုပ်ခြင်း အလုပ်သမားများအပေါ် လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ အလိုဆန္ဒများ ဖြည့်ဆည်းရန် ဖိအားပေးကာ စီမံခန့်ခွဲမှုအဆင့် အခွင့်အာဏာကို အသုံးပြုခြင်း  


လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ အကြမ်းဖက်မှု၏ သက်ရောက်မှုများ
--------------------------------------------------------------

လုပ်ငန်းခွင်အတွင်း လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ အကြမ်းဖက်မှုသည် ထိခိုက်ခံရသူ၊ လုပ်ငန်းခွင်နှင့် ကျယ်ပြန့်သော လူမှုအသိုင်းအဝိုင်းအပေါ် ကြီးမားသော သက်ရောက်မှုများ ရှိနိုင်သည်။


စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ သက်ရောက်မှုများ

စိတ်ဖိစီးမှု၊ စိုးရိမ်ပူပန်မှုနှင့် စိတ်ဓာတ်ကျဆင်းမှု
စိတ်ဒဏ်ရာ နောက်ဆက်တွဲ စိတ်ဖိစီးမှု ရောဂါလက္ခဏာများ (PTSD)
အိပ်စက်မှု ပြဿနာများ - အိပ်ရခက်ခြင်း သို့မဟုတ် အိပ်မက်ဆိုးများ
စိတ်ဖိစီးမှုဆိုင်ရာ ရောဂါလက္ခဏာများ - ခေါင်းကိုက်ခြင်း၊ ပင်ပန်းနွမ်းနယ်ခြင်း
ကိုယ့်ကိုယ်ကို ယုံကြည်မှု နှင့် ကိုယ်ပိုင်တန်ဖိုး လျော့နည်းခြင်း
အရက်သောက်ခြင်း သို့မဟုတ် မူးယစ်ဆေးဝါးသုံးစွဲခြင်း အပါအဝင် အန္တရာယ်ရှိသော ရင်ဆိုင်တုံ့ပြန်မှု အပြုအမူများ
စိတ်ဓာတ်ကျဆင်းခြင်း သို့မဟုတ် စိတ်ဓာတ်ကျရောဂါ
ကိုယ့်ကိုယ်ကို သတ်သေလိုသော အတွေးများ သို့မဟုတ် အပြုအမူများ  


ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ သက်ရောက်မှုများ

ခေါင်းကိုက်ခြင်း သို့မဟုတ် နာကျင်ကိုက်ခဲခြင်း
ဝမ်းဗိုက်နာကျင်မှု သို့မဟုတ် အစာခြေစနစ် ပြဿနာများ
သွေးပေါင်ချိန် မြင့်တက်ခြင်း
နှလုံးခုန်နှုန်း မြန်ခြင်း သို့မဟုတ် မမှန်ခြင်း
ခံတွင်းခြောက်ခြင်း သို့မဟုတ် အသက်ရှူရခက်ခြင်း
ခန္ဓာကိုယ်ကျန်းမာရေး ယိုယွင်းလာခြင်း
ထပ်ခါထပ်ခါ ဖျားနာခြင်း သို့မဟုတ် ရောဂါကူးစက်မှုများ  


အလုပ်အကိုင်ဆိုင်ရာ သက်ရောက်မှုများ

အလုပ်လုပ်ကိုင်နိုင်စွမ်း လျော့နည်းခြင်း
အာရုံစူးစိုက်မှု လျော့နည်းခြင်း
အလုပ်ပျက်ကွက်မှု မြင့်တက်လာခြင်း
အလုပ်အပေါ် စိတ်ဝင်စားမှု လျော့နည်းခြင်း
အသက်မွေးဝမ်းကျောင်း ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှု ထိခိုက်ခြင်း
ဝင်ငွေ ဆုံးရှုံးမှု
အလုပ်မှ နှုတ်ထွက်ခြင်း
အလုပ်သစ် ရှာဖွေရန် ခက်ခဲခြင်း  

လူမှုရေးဆိုင်ရာ သက်ရောက်မှုများ

အကူအညီ တောင်းခံရန် ဝန်လေးခြင်း သို့မဟုတ် မရဲခြင်း
အရှက်ရခြင်း၊ အပြစ်ရှိသည်ဟု ခံစားရခြင်း သို့မဟုတ် ကိုယ့်ကိုယ်ကို အပြစ်တင်ခြင်း
လူမှုဆက်ဆံရေး ပြဿနာများ
မိသားစု၊မိတ်ဆွေများနှင့် ဆက်ဆံရေး တင်းမာမှုများ
အခြားသူများကို ယုံကြည်မှု လျော့နည်းခြင်း
လူမှုရေးအရ အထီးကျန်ဖြစ်ခြင်း  


စီးပွားရေးဆိုင်ရာ သက်ရောက်မှုများ

ထုတ်လုပ်နိုင်စွမ်း လျော့နည်းခြင်း
ဝန်ထမ်းများ၏ စိတ်ဓာတ်နှင့် အလုပ်စိတ်အားထက်သန်မှု ကျဆင်းခြင်း
ဝန်ထမ်းအပြောင်းအလဲနှုန်း မြင့်မားလာခြင်း
ဝန်ထမ်းသစ်ခန့်အပ်ခြင်းနှင့် လေ့ကျင့်သင်ကြားပေးခြင်း ကုန်ကျစရိတ်များ
မကြာခဏ ပျက်ကွက်မှုများနှင့် နာမကျန်းခွင့်ယူမှုများ
တရားရေးရာ ကုန်ကျစရိတ်နှင့် လျော်ကြေးများ
အာမခံ ကုန်ကျစရိတ် မြင့်တက်လာခြင်း  


ဂုဏ်သိက္ခာဆိုင်ရာ သက်ရောက်မှုများ

အဖွဲ့အစည်း၏ ဂုဏ်သိက္ခာနှင့် ပုံရိပ် ထိခိုက်ခြင်း
အများပြည်သူနှင့် ဆက်ဆံရေး ပြဿနာများ
ဖောက်သည်များ ဆုံးရှုံးခြင်း
ကောင်းမွန်သော ဝန်ထမ်းများ ဆုံးရှုံးခြင်း
အရည်အချင်းပြည့်ဝသော ရောင်းရမ်းသူများက အဖွဲ့အစည်းတွင် အလုပ်လုပ်ရန် စိတ်မဝင်စားခြင်း
ရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူများ၏ ယုံကြည်မှု ဆုံးရှုံးခြင်း
စီးပွားဖက်များနှင့် ဆက်ဆံရေး ထိခိုက်ခြင်း


လုပ်ငန်းခွင် ယဉ်ကျေးမှုအပေါ် သက်ရောက်မှုများ

အဖွဲ့လိုက် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု လျော့ပါးခြင်း
ယုံကြည်မှုနှင့် လေးစားမှု ဆုံးရှုံးခြင်း
လုပ်ငန်းခွင်တွင် ခွဲခြားဆက်ဆံမှု ပိုမိုများပြားလာခြင်း
လုံခြုံမှုမရှိဟု ခံစားရသော လုပ်ငန်းခွင် ပတ်ဝန်းကျင် ဖြစ်ပေါ်လာခြင်း
ပိုမိုကျယ်ပြန့်သော စည်းကမ်းပိုင်းဆိုင်ရာ ပြဿနာများ ပေါ်ပေါက်လာခြင်း
တီထွင်ဆန်းသစ်မှုနှင့် ဖန်တီးမှု လျော့နည်းခြင်း  


လူမှုအသိုင်းအဝိုင်းအပေါ် သက်ရောက်မှု

စီးပွားရေး ကုန်ထုတ်လုပ်မှု ဆုံးရှုံးခြင်း
ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှု ကုန်ကျစရိတ်များ မြင့်တက်လာခြင်း
လူမှုဖူလုံရေး ကုန်ကျစရိတ်များ
တရားရုံးစနစ်အပေါ် ဝန်ထုပ်ဝန်ပိုး ဖြစ်စေခြင်း
လူမှုရေး မညီမျှမှုများ ပိုမိုဆိုးရွားလာခြင်း
ကျားမတန်းတူညီမျှမှု မရရှိခြင်း  


လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ အကြမ်းဖက်မှုနှင့် ဥပဒေရေးရာ ကိစ္စရပ်များ
-------------------------------------------------------------------------------------

​လုပ်ငန်းခွင်အတွင်း လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ အကြမ်းဖက်မှုသည် နိုင်ငံအများစုတွင် တရားမဝင်ဖြစ်ပြီး ဥပဒေဆိုင်ရာ ကာကွယ်မှုများ ရှိသည်။ နိုင်ငံအလိုက် ဥပဒေ ကွဲပြားမှုများ ရှိသော်လည်း၊ အများအားဖြင့် အလုပ်ရှင်များသည် လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ အကြမ်းဖက်မှုမှ ကင်းလွတ်သည့် လုပ်ငန်းခွင် ပတ်ဝန်းကျင်ကို ဖန်တီးရန် တာဝန်ရှိသည်။

ကုမ္ပဏီများ၊ အလုပ်ရှင်များ၏တာဝန်

ကုမ္ပဏီများ၊ အလုပ်ရှင်များအနေဖြင့် လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ အကြမ်းဖက်မှုများကို တားဆီးကာကွယ်ရန် အောက်ပါတို့ကို ဆောင်ရွက်ရမည်။

ရှင်းလင်းသော မူဝါဒများ ချမှတ်ခြင်း - လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ အကြမ်းဖက်မှုအပေါ် သည်းခံမည်မဟုတ်ကြောင်း ရှင်းလင်းစွာ ဖော်ပြထားသော မူဝါဒများ ချမှတ်ခြင်း

အသိပညာပေး သင်တန်းများ ပြုလုပ်ခြင်း - ဝန်ထမ်းများအား လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ အကြမ်းဖက်မှုဆိုသည်မှာ အဘယ်နည်း၊ မည်သို့တိုင်ကြားရမည်နှင့် မည်သို့တုံ့ပြန်ရမည်ကို သင်တန်းပေးခြင်း

တိုင်ကြားမှု လုပ်ငန်းစဉ်များ ထားရှိခြင်း - ဝန်ထမ်းများအနေဖြင့် လွယ်ကူစွာ တိုင်ကြားနိုင်သော နည်းလမ်းများ ထားရှိခြင်း

ချက်ချင်း အရေးယူဆောင်ရွက်ခြင်း - တိုင်ကြားမှုများကို လျင်မြန်စွာ စုံစမ်းစစ်ဆေးပြီး သင့်လျော်သော အရေးယူမှုများ ပြုလုပ်ခြင်း

ဆက်လက်လုပ်ဆောင်ခြင်း - ဝန်ထမ်းများ၏ အမူအကျင့်နှင့် လုပ်ငန်းခွင် ယဉ်ကျေးမှုကို ဆက်လက်စောင့်ကြည့်ခြင်း

လက်တုံ့ပြန်မှုမှ ကာကွယ်ခြင်း - တိုင်ကြားသူများကို လက်တုံ့ပြန်မှုမှ ကာကွယ်ပေးခြင်း
 

တိုင်ကြားသူများအတွက်

လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ အကြမ်းဖက်မှု ခံစားရပါက အောက်ပါအချက်များကို လုပ်ဆောင်သင့်သည်။

မှတ်တမ်းတင်ထားပါ - ဖြစ်ရပ်၏ အချိန်၊ နေရာ၊ ပါဝင်ပတ်သက်သူများ၊ သက်သေများနှင့် အသေးစိတ်အချက်များကို မှတ်တမ်းတင်ထားပါ

နားလည်သူတစ်ဦးနှင့် စကားပြောပါ - ယုံကြည်စိတ်ချရသော လုပ်ဖော်ကိုင်ဖက်၊ မိသားစုဝင်၊ မိတ်ဆွေ သို့မဟုတ် ပံ့ပိုးကူညီသူတစ်ဦးနှင့် စကားပြောပါ

တိုင်ကြားပါ - ကုမ္ပဏီ၏ လုပ်ထုံးလုပ်နည်းများအတိုင်း ဖြစ်ရပ်ကို တိုင်ကြားပါ (သင်၏ မန်နေဂျာ၊ လူ့စွမ်းအားအရင်းအမြစ်ဌာန၊ သီးခြားလွတ်လပ်သော တိုင်ကြားမှုစနစ်)
 

မန်နေဂျာများအတွက်

မန်နေဂျာတစ်ဦးအနေဖြင့် လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ အကြမ်းဖက်မှု တိုင်ကြားချက်ကို လက်ခံရရှိပါက အောက်ပါအချက်များကို လုပ်ဆောင်သင့်သည်-

စာနာမှုရှိစွာ နားထောင်ပါ - တိုင်ကြားသူ၏ စိုးရိမ်ပူပန်မှုများကို စာနာနားလည်မှုရှိစွာ ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းပါ

လက်ငင်း အရေးယူဆောင်ရွက်ပါ - တိုင်ကြားချက်ကို သတ်မှတ်ထားသော လုပ်ထုံးလုပ်နည်းများနှင့်အညီ လျင်မြန်စွာ တုံ့ပြန်ပါ

လျှို့ဝှက်ထိန်းသိမ်းမှု ထားရှိပါ - သိရှိသင့်သူများကိုသာ သိရှိစေရန် အချက်အလက်များကို လုံခြုံစွာ ထိန်းသိမ်းပါ

လုပ်ငန်းစဉ် အဆင့်ဆင့်ကို ရှင်းပြပါ - တိုင်ကြားသူကို စုံစမ်းစစ်ဆေးမှု လုပ်ငန်းစဉ်အကြောင်း ရှင်းပြပါ

စေ့စပ်ညှိနှိုင်းရန် ကြိုးစားခြင်းကို ရှောင်ကြဉ်ပါ - လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ အကြမ်းဖက်မှုသည် လုပ်ငန်းခွင်အတွင်း သည်းခံခွင့်လွှတ်၍ မရသော ကိစ္စဖြစ်ကြောင်း ရှင်းပြပါ

ကျွမ်းကျင်သူများထံ လွှဲပြောင်းပါ - လူ့စွမ်းအားအရင်းအမြစ်ဌာန၊ ဥပဒေဌာန သို့မဟုတ် သင့်လျော်သော အခြားပုဂ္ဂိုလ်များထံ ကိစ္စရပ်ကို လွှဲပြောင်းပေးပါ

လက်တုံ့ပြန်မှုများကို တားဆီးပါ - တိုင်ကြားသူအား လက်တုံ့ပြန်မှုမှ ကာကွယ်ပေးပါ

 
လက်ရှိ စိန်ခေါ်မှုများ
-------------------------------

မတိုင်ကြားဘဲနေခြင်း - ထိခိုက်ခံရသူများသည် လက်တုံ့ပြန်ခံရမည်ကို စိုးရိမ်သောကြောင့် သို့မဟုတ် ၎င်းတို့၏ တိုင်ကြားမှုကို အရေးမယူလိမ့်မည်ဟု ယုံကြည်သောကြောင့် လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ အကြမ်းဖက်မှုများကို တိုင်ကြားရန် ဝန်လေးကြသည်။

ဥပဒေ အားနည်းခြင်း - နိုင်ငံအချို့တွင် လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ အကြမ်းဖက်မှုဆိုင်ရာ ဥပဒေများသည် အားနည်းခြင်း သို့မဟုတ် ကောင်းစွာ အကောင်အထည်မဖော်ခြင်း

စွမ်းဆောင်ရည် မလုံလောက်ခြင်း - အဖွဲ့အစည်းများသည် လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ အကြမ်းဖက်မှု တိုင်ကြားချက်များကို ထိရောက်စွာ ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းရန် လိုအပ်သော ကျွမ်းကျင်မှု သို့မဟုတ် အရင်းအမြစ်များ မရှိခြင်း

ရှုပ်ထွေးသော ပါဝါ ဆက်ဆံရေးများ - လုပ်ငန်းခွင်အတွင်း ပါဝါ မညီမျှမှုများက လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ အကြမ်းဖက်မှုများကို ယဉ်ကျေးမှုအရ ခွင့်ပြုစေခြင်း

ခြေရာခံရန် ခက်ခဲသော ပုံစံသစ်များ - ဒစ်ဂျစ်တယ်နည်းပညာနှင့် အဝေးမှ အလုပ်လုပ်ကိုင်ခြင်းသည် လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ အကြမ်းဖက်မှု ပုံစံသစ်များကို ဖြစ်ပေါ်စေခြင်း

ယဉ်ကျေးမှု ပြောင်းလဲရန် ခက်ခဲခြင်း - အချို့သော လုပ်ငန်းကဏ္ဍများနှင့် ကုမ္ပဏီ ယဉ်ကျေးမှုများတွင် လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ အကြမ်းဖက်မှုကို လျစ်လျူရှုခြင်း သို့မဟုတ် ခွင့်ပြုခြင်းများ အမြစ်တွယ်နေခြင်း
 

လုံခြုံသော လုပ်ငန်းခွင်ဖြစ်စေရန် လုပ်ဆောင်ရန် နည်းလမ်းများ
-----------------------------------------------------------------------------------------

​လုပ်ငန်းခွင်အတွင်း လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ အကြမ်းဖက်မှုကို ထိရောက်စွာ တိုက်ဖျက်ရန် အောက်ပါ နည်းလမ်းများကို အသုံးပြုနိုင်သည်-

အပြောင်းအလဲကို မောင်းနှင်ရန် စုပေါင်းလုပ်ဆောင်ခြင်း - အလုပ်ရှင်များ၊ အလုပ်သမားများ၊ သမဂ္ဂများ၊ လူမှုအဖွဲ့အစည်းများနှင့် အစိုးရများ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ခြင်း

နည်းပညာကို အသုံးချခြင်း - တိုင်ကြားမှု စနစ်များ၊ သင်တန်းများနှင့် အသိပညာပေး လှုပ်ရှားမှုများအတွက် နည်းပညာကို အသုံးပြုခြင်း

ဘက်ပေါင်းစုံမှ ချဉ်းကပ်ခြင်း - ဥပဒေရေးရာ၊ ယဉ်ကျေးမှု၊ ပညာရေးနှင့် စီးပွားရေးဆိုင်ရာ စွမ်းဆောင်ရည်မြှင့်တင်ခြင်း ကဲ့သို့သော နည်းလမ်းပေါင်းစုံ အသုံးပြုခြင်း

အခြေခံအကြောင်းရင်းများကို ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းခြင်း - ကျားမ မညီမျှမှု၊ ခွဲခြားဆက်ဆံမှုနှင့် ပါဝါ မညီမျှမှုကို ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းခြင်း

ယဉ်ကျေးမှု ပြောင်းလဲမှု တည်ဆောက်ခြင်း - အပြန်အလှန် လေးစားမှုနှင့် ကျားမတန်းတူညီမျှမှု တန်ဖိုးထားသော လုပ်ငန်းခွင် ယဉ်ကျေးမှု ဖန်တီးခြင်း

ကောင်းမွန်သော အလေ့အကျင့်များ မျှဝေခြင်း - ကုမ္ပဏီများနှင့် လုပ်ငန်းကဏ္ဍများအကြား အတွေ့အကြုံနှင့် အကောင်းဆုံး အလေ့အကျင့်များ ဖလှယ်ခြင်း

စဉ်ဆက်မပြတ် လေ့လာခြင်းနှင့် တိုးတက်အောင် လုပ်ဆောင်ခြင်း - အရေးယူဆောင်ရွက်မှု၏ ထိရောက်မှုကို ပုံမှန် ဆန်းစစ်ခြင်းနှင့် တိုးတက်အောင် လုပ်ဆောင်ခြင်း
 

နိဂုံး
-------

လုပ်ငန်းခွင်အတွင်း လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ အကြမ်းဖက်မှုသည် တစ်ဦးချင်း၊ အဖွဲ့အစည်းများနှင့် ကျယ်ပြန့်သော လူမှုအသိုင်းအဝိုင်းအပေါ် ကြီးမားသော သက်ရောက်မှုများရှိသော ရှုပ်ထွေးသော ပြဿနာတစ်ရပ် ဖြစ်သည်။ ယင်းကို တားဆီးကာကွယ်ရန်နှင့် တုံ့ပြန်ရန် ဘက်ပေါင်းစုံမှ စုပေါင်းအားထုတ်မှု လိုအပ်သည်။

အလုပ်ရှင်များအနေဖြင့် ရှင်းလင်းသော မူဝါဒများနှင့် လုပ်ထုံးလုပ်နည်းများ ချမှတ်ခြင်း၊ သင်တန်းများပေးခြင်း၊ တိုင်ကြားမှုစနစ် အားကောင်းအောင် လုပ်ဆောင်ခြင်းနှင့် စံပြဖြစ်စေသော ခေါင်းဆောင်မှုနှင့် လုပ်ငန်းခွင် ယဉ်ကျေးမှုဖြင့် ကြီးမားသော အခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်နိုင်သည်။ အလုပ်သမားများအနေဖြင့် လည်း မိမိအခွင့်အရေးများကို သိရှိရန်၊ လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ အကြမ်းဖက်မှုများကို တိုင်ကြားရန်နှင့် အခြားသူများကို ပံ့ပိုးကူညီရန် တာဝန်ရှိသည်။

လုပ်ငန်းခွင်အတွင်း လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ အကြမ်းဖက်မှုကို တိုက်ဖျက်ခြင်းသည် တစ်ကိုယ်ရည် ဂုဏ်သိက္ခာနှင့် လူ့အခွင့်အရေးကို လေးစားခြင်းအတွက် သာမက၊ ပိုမိုလုံခြုံ၍ အလုပ်ဖြစ်ပြီး အကျိုးအမြတ်ရှိသော လုပ်ငန်းခွင်များ ဖန်တီးရန်အတွက်လည်း အရေးကြီးသည်။

​စုပေါင်းအားထုတ်မှုဖြင့်၊ ကျွန်ုပ်တို့သည် လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ အကြမ်းဖက်မှုမှ ကင်းလွတ်သည့် လုပ်ငန်းခွင် ယဉ်ကျေးမှုကို ဖန်တီးနိုင်ပြီး၊ လူတိုင်းက ၎င်းတို့၏ ဂုဏ်သိက္ခာနှင့် လုံခြုံရေး အပြည့်အဝဖြင့် အလုပ်လုပ်နိုင်သည့် အနာဂတ်သို့ ဦးတည်နိုင်မည် ဖြစ်သည်။



အမျိုးသမီးအသံအမျိုးသမီးအားမာန် စာစဉ် အမှတ်(၇) ကို အပြည့်အစုံ ဖတ်ရှုနိုင်ပါပြီရှင်။ 
https://drive.google.com/file/d/1bYrwUV79wkNmbMY61EmLFSUt3BuPl0Kn/view?usp=sharing


#politicsforwomenmyanmar
#whatishappeninginmyamar
#Advocacy
#politics
#media

Published on

June 6, 2025

အလုပ်သမားအဖွဲ့အစည်းနှင့် သမဂ္ဂများ၏ အခန်းကဏ္ဍ

ရေးသားသူ- Liliane

အမျိုးသမီးအသံ အမျိုးသမီးအသံ စာစဉ်အမှတ် (၇) မှ ကောက်နုတ်ဖော်ပြသည်။


ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းရှိ အလုပ်သမားသမိုင်းတစ်လျှောက်တွင် သမဂ္ဂများသည် အလုပ်သမားများ၏ ဘဝကို ပြောင်းလဲစေခဲ့သည့် အခွင့်အရေးတိုက်ပွဲများတွင် အရေးပါသော အခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်ခဲ့ကြသည်။

 
နိဒါန်း
-----------

အလုပ်သမားအဖွဲ့အစည်းနှင့် သမဂ္ဂများသည် အလုပ်သမားများ၏ အခွင့်အရေးများကို ကာကွယ် စောင့်ရှောက်ရန်၊ လုပ်ငန်းခွင်အခြေအနေများ တိုးတက်ကောင်းမွန်လာစေရန်နှင့် တရားမျှတမှုရှိသော စီးပွားရေးစနစ်ကို ဖန်တီးရန် လုပ်ဆောင်လျက်ရှိသော အဖွဲ့အစည်းများဖြစ်ကြသည်။ ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းရှိ အလုပ်သမားသမိုင်းတစ်လျှောက်တွင် သမဂ္ဂများသည် အလုပ်သမားများ၏ ဘဝကို ပြောင်းလဲစေခဲ့သည့် အခွင့်အရေးတိုက်ပွဲများတွင် အရေးပါသော အခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်ခဲ့ကြသည်။

 
အလုပ်သမားသမဂ္ဂများ၏ သမိုင်းကြောင်း
--------------------------------------------------------

အလုပ်သမားသမဂ္ဂများသည် စက်မှုတော်လှန်ရေးကာလအတွင်း ၁၈-၁၉ ရာစုနှစ်များတွင် စတင်ပေါ်ပေါက်ခဲ့သည်။ ဥရောပနှင့် အမေရိကန်နိုင်ငံများတွင် စက်ရုံအလုပ်သမားများသည် များစွာသော ခေါင်းပုံဖြတ်အမြတ်ထုတ်မှုများ၊ ဘေးအန္တရာယ်ရှိသော လုပ်ငန်းခွင်အခြေအနေများ၊ ရှည်လျားသော အလုပ်ချိန်နာရီများနှင့် နည်းပါးသော လုပ်ခလစာများကို ရင်ဆိုင်ခဲ့ကြရသည်။ ထိုအခြေအနေများက အလုပ်သမားများကို စုပေါင်းတောင်းဆိုမှုများ ပြုလုပ်ရန် တွန်းအားပေးခဲ့သည်။

လုပ်ငန်းခွင်အခြေအနေများ တိုးတက်လာစေရန်၊ အလုပ်ချိန်လျှော့ချရန်နှင့် လစာတိုးမြှင့်ရန် တိုက်ပွဲဝင်ခဲ့ကြသည့် သမဂ္ဂကြောင့် ရရှိလာခဲ့သော အခွင့်အရေးများတွင် အောက်ပါတို့ပါဝင်သည်-

တစ်ရက် ၈ နာရီအလုပ်ချိန်သတ်မှတ်ခြင်း
အနိမ့်ဆုံးလုပ်ခလစာ သတ်မှတ်ခြင်း
ကလေးလုပ်သားပေါ်လစီများ
အပတ်စဉ်နားရက်များ
ကျန်းမာရေးနှင့် ဘေးအန္တရာယ်ကင်းရှင်းရေး စည်းမျဉ်းများ
အလုပ်သမားလျော်ကြေးခံစားခွင့်များ  


မြန်မာနိုင်ငံရှိ အလုပ်သမားသမဂ္ဂလှုပ်ရှားမှု
-------------------------------------------------------

မြန်မာနိုင်ငံတွင် အလုပ်သမားသမဂ္ဂလှုပ်ရှားမှုသည် ကိုလိုနီခေတ်ကာလက ရေနံနှင့် သတ္တုတွင်းလုပ်သားများ၊ ဆိပ်ကမ်းလုပ်သားများနှင့် စက်ရုံအလုပ်သမားများကြား စတင်ပေါ်ပေါက်ခဲ့သည်။ ၁၉၃၀ ခုနှစ်များတွင် အလုပ်သမားသပိတ်များ စတင်ဖြစ်ပွားခဲ့ပြီး၊ ထိုလှုပ်ရှားမှုများသည် နိုင်ငံရေးလွတ်လပ်ခွင့် အတွက် တိုက်ပွဲဝင်ခြင်းနှင့်လည်း ဆက်စပ်နေခဲ့သည်။

နိုင်ငံရေးအပြောင်းအလဲများကြောင့် အလုပ်သမားအဖွဲ့အစည်းများမှာ အတက်အကျများစွာနှင့် ကြုံတွေ့ခဲ့ရသည်။ စစ်အစိုးရလက်ထက်တွင် လွတ်လပ်သော အလုပ်သမားသမဂ္ဂများ ဖွဲ့စည်းခွင့်ကို ကန့်သတ်ခဲ့ပြီး၊ ၂၀၁၁ ခုနှစ်နောက်ပိုင်း ဒီမိုကရေစီအသွင်ကူးပြောင်းရေးကာလတွင် အလုပ်သမားအဖွဲ့အစည်း ဥပဒေကို ပြဋ္ဌာန်းခဲ့ကာ သမဂ္ဂများ လွတ်လပ်စွာဖွဲ့စည်းခွင့်ကို ပြန်လည်ခွင့်ပြုခဲ့သည်။

 
အလုပ်သမားသမဂ္ဂများ၏ အခန်းကဏ္ဍနှင့် ဆောင်ရွက်ချက်များ
----------------------------------------------------------------------------------

အလုပ်သမားသမဂ္ဂများသည် အောက်ပါအခန်းကဏ္ဍများမှ ပါဝင်ဆောင်ရွက်လျက်ရှိသည်-

၁။ စုပေါင်းညှိနှိုင်းခြင်း

စုပေါင်းညှိနှိုင်းခြင်းသည် သမဂ္ဂများ၏ အရေးပါဆုံးလုပ်ငန်းတစ်ခုဖြစ်သည်။ အလုပ်သမားများကိုယ်စား အလုပ်ရှင်များနှင့် ညှိနှိုင်းဆွေးနွေးခြင်းဖြင့် အောက်ပါအခွင့်အရေးများကို ရရှိအောင် ဆောင်ရွက်ပေးသည်-

မျှတသော လုပ်ခလစာနှင့် အကျိုးခံစားခွင့်များ သင့်လျော်သော အလုပ်ချိန်နှင့် အလုပ်ခွင်အခြေအနေများ ရာထူးတိုးမြှင့်ရေးအခွင့်အလမ်းများ လုပ်ငန်းခွင်ဘေးအန္တရာယ်ကင်းရှင်းရေးစံနှုန်းများ ခွင့်ရက်နှင့် နားရက်မူဝါဒများ အလုပ်သမားမကျေနပ်ချက်များကို ဖြေရှင်းပေးသည့် လုပ်ထုံးလုပ်နည်းများ


၂။ အလုပ်သမားအခွင့်အရေးကာကွယ်ခြင်း

သမဂ္ဂများသည် အလုပ်သမားများ၏ အခွင့်အရေးများကို ကာကွယ်ပေးရာတွင် အရေးပါသော အခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်သည်-

တရားမျှတမှုမရှိသော အလုပ်ထုတ်ခံရခြင်းမှ ကာကွယ်ခြင်း ခွဲခြားဆက်ဆံမှုနှင့် နှောင့်ယှက်မှုများမှ ကာကွယ်ခြင်း အလုပ်သမားများ၏ တိုင်ကြားမှုများကို ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းခြင်း ဥပဒေဆိုင်ရာအကူအညီနှင့် ကိုယ်စားပြုမှုများပေးခြင်း လုပ်ငန်းခွင်အငြင်းပွားမှုများတွင် ဖြန်ဖြေပေးခြင်း  


၃။ မူဝါဒရေးဆွဲရေးတွင် ပါဝင်ခြင်း

အလုပ်သမားသမဂ္ဂများသည် အစိုးရနှင့် အလုပ်ရှင်များနှင့်အတူ အလုပ်သမားဆိုင်ရာမူဝါဒများ ရေးဆွဲရာတွင် ပါဝင်သည်-

အလုပ်သမားဥပဒေများပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးတွင် အကြံပြုခြင်း အနိမ့်ဆုံးလုပ်ခလစာသတ်မှတ်ရေးလုပ်ငန်းစဉ်တွင် ပါဝင်ခြင်း လူမှုဖူလုံရေးနှင့် ကျန်းမာရေးမူဝါဒများရေးဆွဲရာတွင် ပါဝင်ခြင်း အလုပ်အကိုင်ဖန်တီးရေးနှင့် စီးပွားရေးမူဝါဒများအပေါ် သဘောထားအမြင်များ တင်ပြခြင်း  


၄။ အလုပ်သမားများအတွက် ပညာရေးနှင့် လေ့ကျင့်သင်ကြားပေးခြင်း

သမဂ္ဂများသည် အလုပ်သမားများ၏ ကျွမ်းကျင်မှုနှင့် အသိပညာတိုးတက်စေရန် ပံ့ပိုးကူညီပေးသည်-

အလုပ်သမားအခွင့်အရေးဆိုင်ရာ အသိပညာပေးသင်တန်းများ ကျွမ်းကျင်မှုတိုးတက်ရေး သင်တန်းများ ခေါင်းဆောင်မှုစွမ်းရည်မြှင့်တင်ရေး သင်တန်းများ လုပ်ငန်းခွင်ဘေးအန္တရာယ်ကင်းရှင်းရေးသင်တန်းများ အသက်မွေးဝမ်းကျောင်းဆိုင်ရာ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးအစီအစဉ်များ  


၅။ လူမှုဖူလုံရေးနှင့် အခြားဝန်ဆောင်မှုများ

အလုပ်သမားသမဂ္ဂများသည် အဖွဲ့ဝင်များအတွက် ထပ်ဆောင်းဝန်ဆောင်မှုများ ပေးအပ်လေ့ရှိသည်-

ကျန်းမာရေးအာမခံအစီအစဉ်များ ပင်စင်နှင့် အငြိမ်းစားဝန်ဆောင်မှုများ ဘဏ္ဍာရေးဆိုင်ရာ အကြံပေးဝန်ဆောင်မှုများ အလုပ်အကိုင်ရှာဖွေရေး အကူအညီပေးခြင်း ပညာရေးဆိုင်ရာ ထောက်ပံ့ကြေးများ  


၆။ အမျိုးသမီးအလုပ်သမားများအတွက် သီးခြားဆောင်ရွက်ချက်များ

သမဂ္ဂများသည် အမျိုးသမီးအလုပ်သမားများ၏ အခွင့်အရေးများကို အထူးအလေးထား ဆောင်ရွက်ပေးလျက် ရှိသည်-

လုပ်ခလစာတန်းတူရရှိရေး တိုက်ပွဲဝင်ခြင်း လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာနှောင့်ယှက်မှုများမှ ကာကွယ်ပေးခြင်း မိခင်နှင့် မိသားစုခွင့်ရက်များ တိုးမြှင့်ရရှိရေး ဆောင်ရွက်ခြင်း ကလေးစောင့်ရှောက်ရေးအထောက်အပံ့များ ရရှိရေး တွန်းအားပေးခြင်း အမျိုးသမီးခေါင်းဆောင်မှုအခန်းကဏ္ဍကို မြှင့်တင်ခြင်း


မြန်မာနိုင်ငံရှိ အလုပ်သမားသမဂ္ဂများ၏ အခြေအနေ
------------------------------------------------------------------

၂၀၁၁ ခုနှစ် အလုပ်သမားအဖွဲ့အစည်းဥပဒေ ပြဋ္ဌာန်းပြီးနောက် မြန်မာနိုင်ငံတွင် သမဂ္ဂအဖွဲ့အစည်းများ သိသာစွာ တိုးတက်လာခဲ့သည်။ ဤဥပဒေအရ အလုပ်သမား အနည်းဆုံး ၃၀ ဦးဖြင့် အခြေခံအလုပ်သမားအဖွဲ့အစည်းတစ်ခု ဖွဲ့စည်းနိုင်ပြီး၊ ၎င်းတို့သည် မြို့နယ်၊ တိုင်းဒေသကြီး/ပြည်နယ်နှင့် နိုင်ငံတော်အဆင့်အထိ ဖွဲ့စည်းနိုင်ခွင့်ရှိသည်။

အဓိကကဏ္ဍများဖြစ်သော အထည်ချုပ်လုပ်ငန်း၊ ဆေးရုံနှင့် ကျန်းမာရေးဝန်ဆောင်မှုလုပ်ငန်း၊ ပညာရေးကဏ္ဍ၊ သတ္တုတွင်းလုပ်ငန်း၊ ပို့ဆောင်ဆက်သွယ်ရေးလုပ်ငန်းနှင့် စိုက်ပျိုးရေးကဏ္ဍတို့တွင် အလုပ်သမားအဖွဲ့အစည်းများ ဖွဲ့စည်းထူထောင်ထားကြသည်။

၂၀၂၁ ခုနှစ် နိုင်ငံရေးအခြေအနေပြောင်းလဲမှုကြောင့် သမဂ္ဂများ၏ လှုပ်ရှားမှုများနှင့် ဆောင်ရွက်ချက်များအပေါ် သက်ရောက်မှုရှိခဲ့ပြီး၊ အလုပ်သမားသမဂ္ဂများ စုဖွဲ့ဆောင်ရွက်ရာတွင် စိန်ခေါ်မှုအသစ်များနှင့် ကြုံတွေ့လာခဲ့ရသည်။

 
နိဂုံး
----------

အလုပ်သမားအဖွဲ့အစည်းများနှင့် သမဂ္ဂများသည် ကမ္ဘာတစ်ဝန်းရှိ အလုပ်သမားများ၏ အခွင့်အရေးကာကွယ်ရေးနှင့် လုပ်ငန်းခွင်အခြေအနေများ တိုးတက်ကောင်းမွန်လာစေရေးတွင် မရှိမဖြစ် အရေးပါသော အခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်လျက်ရှိသည်။ ယနေ့ကမ္ဘာတွင် ဂလိုဘယ်လိုက်ဇေးရှင်း၊ နည်းပညာပြောင်းလဲမှုများနှင့် လုပ်ငန်းခွင်ကဏ္ဍဆိုင်ရာ ပြောင်းလဲမှုများကြောင့် သမဂ္ဂများသည် ကြီးမားသော စိန်ခေါ်မှုများကို ရင်ဆိုင်နေရသော်လည်း၊ ၎င်းတို့သည် အလုပ်သမားများအတွက် စုပေါင်းအသံတစ်ခု ဖြစ်နေဆဲဖြစ်သည်။

မြန်မာနိုင်ငံတွင် အလုပ်သမားသမဂ္ဂလှုပ်ရှားမှုများသည် နိုင်ငံရေးနှင့် စီးပွားရေးအပြောင်းအလဲများ အကြား အတက်အကျများစွာ ရင်ဆိုင်ခဲ့ရသော်လည်း၊ လွန်ခဲ့သောဆယ်စုနှစ်အတွင်း သိသာထင်ရှားသော တိုးတက်မှုများကို ရရှိခဲ့သည်။ အထူးသဖြင့် အမျိုးသမီးသမဂ္ဂခေါင်းဆောင်များ တိုးပွားလာခြင်းသည် အပြုသဘောဆောင်သော ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုတစ်ခုဖြစ်ပြီး၊ အမျိုးသမီးအလုပ်သမားများ၏ အခွင့်အရေးများ ပိုမိုအာရုံစိုက်ခံလာရသည်။

အနာဂတ်တွင် အလုပ်သမားသမဂ္ဂများသည် နည်းပညာပြောင်းလဲမှုများနှင့်အတူ ပြောင်းလဲရန်၊ ပိုမိုကျယ်ပြန့်သော အလုပ်သမားအုပ်စုများကို ကိုယ်စားပြုရန်နှင့် အစိုးရများ၊ အရပ်ဖက်လူမှုအဖွဲ့အစည်းများ နှင့် ပို၍ထိရောက်စွာ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရန် လိုအပ်လိမ့်မည်။ ၎င်းတို့၏အောင်မြင်မှုသည် ၎င်းတို့၏ စည်းလုံးညီညွတ်မှု၊ ကြံ့ကြံ့ခံနိုင်မှုနှင့် ပြောင်းလဲမှုများကို တုံ့ပြန်နိုင်စွမ်းအပေါ် မူတည်ပါလိမ့်မည်။

အလုပ်သမားသမဂ္ဂများသည် တရားမျှတမှု၊ ညီမျှမှုနှင့် အလုပ်သမားများ၏ ဂုဏ်သိက္ခာရှိသော အလုပ်အကိုင်အခွင့်အလမ်းများအတွက် ဆက်လက်တိုက်ပွဲဝင်နေမည်ဖြစ်ပြီး၊ တိုးတက်သော လူမှုဘဝနှင့် စီးပွားရေးတည်ဆောက်ရာတွင် အလုပ်သမားများ၏ အရေးပါသော လုပ်အားထည့်ဝင်မှုကို အသိအမှတ်ပြု စေရန် ဆက်လက်ကြိုးပမ်းသွားကြရမည် ဖြစ်သည်။  

၂၀၂၁ ခုနှစ် နိုင်ငံရေးအခြေအနေပြောင်းလဲမှုကြောင့် သမဂ္ဂများ၏ လှုပ်ရှားမှုများနှင့် ဆောင်ရွက်ချက်များအပေါ် သက်ရောက်မှုရှိခဲ့ပြီး၊ အလုပ်သမားသမဂ္ဂများ စုဖွဲ့ဆောင်ရွက်ရာတွင် စိန်ခေါ်မှုအသစ်များနှင့် ကြုံတွေ့လာခဲ့ရသည်။

 

အမျိုးသမီးအသံအမျိုးသမီးအားမာန် စာစဉ် အမှတ်(၇) ကို အပြည့်အစုံ ဖတ်ရှုနိုင်ပါပြီရှင်။ 
https://drive.google.com/file/d/1bYrwUV79wkNmbMY61EmLFSUt3BuPl0Kn/view?usp=sharing


#politicsforwomenmyanmar
#whatishappeninginmyamar
#Advocacy
#politics
#media

Published on

June 6, 2025

ရွှေ့ပြောင်းအလုပ်သမားများအရေး

ရေးသားသူ- ကြာဖြူနု
 
အမျိုးသမီးအသံ အမျိုးသမီးအသံ စာစဉ်အမှတ် (၇) မှ ကောက်နုတ်ဖော်ပြသည်။
 

နိုင်ငံတကာအလုပ်သမားအဖွဲ့အစည်း (ILO) ၏ အစီရင်ခံစာအရ ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းတွင် ရွှေ့ပြောင်းလုပ်သားဦးရေ ၂၈၁ သန်းခန့်ရှိပြီး၊ ၎င်းတို့အနက် ၄၄% ခန့်မှာ အမျိုးသမီးများဖြစ်ကြသည်။


နိဒါန်း
----------

ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းလုံးတွင် စီးပွားရေးအခွင့်အလမ်းရှာဖွေရန်၊ မိသားစုအကြပ်အတည်းများမှ လွတ်မြောက်ရန်နှင့် ပိုမိုကောင်းမွန်သော ဘဝကို တည်ဆောက်ရန် မိမိနေရပ်ကို စွန့်ခွာပြီး အခြားဒေသ သို့မဟုတ် နိုင်ငံများသို့ သွားရောက်အလုပ်လုပ်ကိုင်ကြသော ရွှေ့ပြောင်းလုပ်သားများ မြောက်မြားစွာရှိပါသည်။

နိုင်ငံတကာအလုပ်သမားအဖွဲ့အစည်း (ILO) ၏ အစီရင်ခံစာအရ ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းတွင် ရွှေ့ပြောင်းလုပ်သားဦးရေ ၂၈၁ သန်းခန့်ရှိပြီး၊ ၎င်းတို့အနက် ၄၄% ခန့်မှာ အမျိုးသမီးများဖြစ်ကြသည်။ ရွှေ့ပြောင်းလုပ်သားများသည် ကမ္ဘာ့လုပ်သားအင်အားစု၏ ၄.၇% ခန့်ကို ကိုယ်စားပြုသည်။ အများဆုံးရွှေ့ပြောင်းလုပ်ကိုင်ကြသော ကဏ္ဍများမှာ ဆောက်လုပ်ရေး၊ စိုက်ပျိုးရေး၊ အိမ်အကူလုပ်ငန်း၊ ကုန်ထုတ်လုပ်ငန်း၊ ဟိုတယ်နှင့် စားသောက်ဆိုင်လုပ်ငန်းများဖြစ်ကြသည်။

သုတေသနများအရ ရွှေ့ပြောင်းလုပ်သားများမှ ၎င်းတို့၏ မူလနိုင်ငံများသို့ ပေးပို့သည့် ငွေလွှဲပမာဏသည် တစ်နှစ်လျှင် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၇၀၀ ဘီလီယံကျော်ရှိပြီး၊ ၎င်းသည် ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံများအတွက် အရေးပါသောငွေကြေးအရင်းအမြစ်ဖြစ်ကာ နိုင်ငံခြားအကူအညီထက် ကြီးမားသော ပမာဏဖြစ်သည်။
 

မြန်မာရွှေ့ပြောင်းလုပ်သားများ၏ အခြေအနေ
--------------------------------------------------------

မြန်မာနိုင်ငံမှ ရွှေ့ပြောင်းလုပ်သားများသည် အဓိကအားဖြင့် ထိုင်းနိုင်ငံ၊ မလေးရှားနိုင်ငံ၊ စင်ကာပူ၊ ဂျပန်၊ တောင်ကိုရီးယား၊ အိန္ဒိယ၊ တရုတ်နှင့် အရှေ့အလယ်ပိုင်းနိုင်ငံများတွင် အလုပ်လုပ်ကိုင်ကြသည်။ မြန်မာနိုင်ငံ၏ အလုပ်သမား၊ လူဝင်မှုကြီးကြပ်ရေးနှင့် ပြည်သူ့အင်အားဝန်ကြီးဌာန၏ စာရင်းများအရ ၂၀၂၄ ခုနှစ်အထိ မြန်မာရွှေ့ပြောင်းလုပ်သားဦးရေ ၄.၃ သန်းခန့်ရှိပြီး၊ ရာခိုင်နှုန်းအားဖြင့် ၃၈% ခန့်မှာ အမျိုးသမီးများဖြစ်ကြသည်။

လက်ရှိနိုင်ငံရေးနှင့် စီးပွားရေးအကျပ်အတည်းကြောင့် မြန်မာနိုင်ငံမှ ရွှေ့ပြောင်းလုပ်သားဦးရေ ပိုမိုတိုးပွားလာခဲ့သည်။ ၂၀၂၁ ခုနှစ်မှစ၍ နိုင်ငံရေးအပြောင်းအလဲများသည် လူငယ်များနှင့် အလုပ်သမားများအကြား ရွှေ့ပြောင်းသွားလာမှုကို ပိုမိုများပြားစေခဲ့ပြီး၊ ၎င်းတို့သည် ဘေးကင်းလုံခြုံမှုနှင့် စီးပွားရေးအခွင့်အလမ်းများ ရှာဖွေရန် အိမ်နီးနားချင်းနိုင်ငံများသို့ သွားရောက်ကြသည်။

        ရွှေ့ပြောင်းလုပ်သားများသည် ၎င်းတို့၏ မူလနိုင်ငံများမှ ထွက်ခွာချိန်မှစ၍ လက်ခံသောနိုင်ငံများတွင် နေထိုင်လုပ်ကိုင်သည့်အချိန်နှင့် ပြန်လည်ဝင်ရောက်ချိန်အထိ အဆင့်တိုင်းတွင် စိန်ခေါ်မှုအမျိုးမျိုးကို ရင်ဆိုင်ကြရသည်။ အဓိကစိန်ခေါ်မှုများမှာ-


၁။ အလုပ်သမားအခွင့်အရေးချိုးဖောက်ခံရခြင်း

ရွှေ့ပြောင်းလုပ်သားများသည် အလုပ်ရှင်များထံမှ အခွင့်အရေးချိုးဖောက်ခံရမှု အမျိုးမျိုးကို ရင်ဆိုင်ကြရသည်-

လုပ်ခမတရားဖြတ်တောက်ခံရခြင်း သို့မဟုတ် လုပ်ခမရရှိခြင်း
အလွန်ရှည်လျားသော အလုပ်ချိန်များနှင့် အချိန်ပိုကြေးမရရှိခြင်း
ပညာမရှိသည့် လုပ်ငန်းဖြစ်သော်လည်း အန္တရာယ်ရှိသော လုပ်ငန်းခွင်အခြေအနေများတွင် အလုပ်လုပ်ကိုင်ရခြင်း
ကျန်းမာရေးနှင့် လုံခြုံရေးစံနှုန်းများ မရှိခြင်း
ကိုယ်ထိလက်ရောက်နှိပ်စက်ခံရခြင်း၊စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာနှောင့်ယှက်ခံရခြင်း
အလုပ်ခွင်အတွင်း ထိခိုက်ဒဏ်ရာရရှိပါက လျော်ကြေးမရရှိခြင်း
လုပ်ငန်းရှင်များမှ စာချုပ်ပါ စည်းကမ်းချက်များကို လိုက်နာမှုမရှိခြင်း


၂။ တရားဝင်စာရွက်စာတမ်းအခက်အခဲများ

ရွှေ့ပြောင်းလုပ်သားများသည် ၎င်းတို့၏ တရားဝင်အခြေအနေနှင့် စာရွက်စာတမ်းဆိုင်ရာ အခက်အခဲများကို အမြဲတစေရင်ဆိုင်ကြရသည်-

အလုပ်လုပ်ကိုင်ခွင့်ဗီဇာနှင့် အလုပ်လုပ်ခွင့်များရရှိရန် ခက်ခဲခြင်း စာရွက်စာတမ်းများ
သက်တမ်းတိုးမြှင့်ရန် ကုန်ကျစရိတ်ကြီးမားခြင်း
စာရွက်စာတမ်းမရှိသော ရွှေ့ပြောင်းလုပ်သားများ၏ အခြေအနေပိုမိုဆိုးရွားခြင်း
အလုပ်ရှင်များက နိုင်ငံကူးလက်မှတ်များကို သိမ်းယူထားခြင်း
ဗီဇာမဲ့ဝင်ရောက်လာသူများအား နှင်ထုတ်ခံရမည့်အန္တရာယ်ရှိခြင်း  


၃။ လူမှုရေးဖယ်ကျဉ်ခံရခြင်းနှင့် ခွဲခြားဆက်ဆံခံရခြင်း

ရွှေ့ပြောင်းလုပ်သားများသည် ၎င်းတို့ရောက်ရှိသောနိုင်ငံများတွင် လူမှုရေးဖယ်ကျဉ်ခံရခြင်းနှင့် ခွဲခြားဆက်ဆံခံရခြင်းများကိုလည်း ရင်ဆိုင်ကြရသည်-

ဒေသခံများထံမှ အမုန်းစကားများနှင့် တိုက်ခိုက်ခံရခြင်း
လူမှုဖူလုံရေးနှင့် ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှုများ လက်လှမ်းမမီခြင်း
ဘာသာစကားအခက်အခဲများ
ယဉ်ကျေးမှုဆိုင်ရာခွဲခြားခံရခြင်း
နေထိုင်ရေးအခက်အခဲများ -စျေးကြီးပြီး အရည်အသွေးနိမ့်သောနေရာများတွင် နေထိုင်ရခြင်း
အများပြည်သူဝန်ဆောင်မှုများ လက်လှမ်းမမီခြင်း  


၄။ လူကုန်ကူးခံရခြင်းနှင့် ခေါင်းပုံဖြတ်အမြတ်ထုတ်ခံရခြင်း

ရွှေ့ပြောင်းလုပ်သားများ၊ အထူးသဖြင့် အမျိုးသမီးများနှင့် ထိခိုက်လွယ်သူများသည် လူကုန်ကူးခံရခြင်းနှင့် ခေါင်းပုံဖြတ်အမြတ်ထုတ်ခံရခြင်းတို့၏ အန္တရာယ်ရှိသည်-

အလုပ်အကိုင်ရရှိရန် ကြားခံပွဲစားများထံ ငွေကြေးအမြောက်အများပေးရခြင်း
ကတိပေးထားသောအလုပ်နှင့် လက်တွေ့လုပ်ရသည့်အလုပ် ကွဲပြားခြင်း
အဓမ္မအလုပ်ခိုင်းစေခံရခြင်း၊ ကျွန်သဖွယ်ခိုင်းစေခံရခြင်း
အမျိုးသမီးများ၏ လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာခေါင်းပုံဖြတ်ခံရခြင်း
ပြန်ပေးဆွဲခံရခြင်းနှင့် ငွေညှစ်ခံရခြင်း  
 

၅။ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာနှင့် ကျန်းမာရေးစိန်ခေါ်မှုများ

ရွှေ့ပြောင်းလုပ်သားများသည် ၎င်းတို့၏ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာနှင့် ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ကျန်းမာရေးနှင့်စပ်လျဉ်း၍ အခက်အခဲများကိုလည်း ရင်ဆိုင်ကြရသည်-
မိသားစုနှင့် ခွဲခွာရခြင်းကြောင့် စိတ်ဒဏ်ရာနှင့် စိတ်ဖိစီးမှု
အလုပ်ခွင်အတွင်း စိတ်ဖိစီးမှုနှင့် ကြောက်ရွံ့စိုးရိမ်မှု
ကျန်းမာရေးဝန်ဆောင်မှုများလက်လှမ်းမမီခြင်း
ဆေးကုသမှုခံယူနိုင်ရန် ငွေကြေးအခက်အခဲများ
ဘာသာစကားအခက်အခဲကြောင့် ကျန်းမာရေးဝန်ဆောင်မှုများကို ရယူရန်ခက်ခဲခြင်း
လုပ်ငန်းခွင်ဆိုင်ရာဒဏ်ရာများနှင့် ရောဂါများခံစားရခြင်း  


အမျိုးသမီးရွေ့ပြောင်းလုပ်သားများအနေဖြင့် ထပ်ဆင့်ကြုံရသော အခက်အခဲများ
----------------------------------------------------------------------------------------------

မြန်မာအမျိုးသမီး ရွှေ့ပြောင်းလုပ်သားများသည် ယောက်ျားလုပ်သားများနှင့် တူညီသော စိန်ခေါ်မှု များကို ရင်ဆိုင်ကြရသည့်အပြင် ၎င်းတို့၏ ကျား/မဖြစ်တည်မှုကြောင့် အပိုဆောင်းစိန်ခေါ်မှုများကိုလည်း ရင်ဆိုင်ကြရသည်-

၁။ လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ ခေါင်းပုံဖြတ်အမြတ်ထုတ်ခံရမှုနှင့် နှောင့်ယှက်မှု

အမျိုးသမီးလုပ်သားများ၊ အထူးသဖြင့် အိမ်အကူလုပ်ငန်းနှင့် ဟိုတယ်လုပ်ငန်းများတွင် လုပ်ကိုင်သူများသည် လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာနှောင့်ယှက်မှုနှင့် အကြမ်းဖက်မှုများ၏ သားကောင်ဖြစ်နိုင်ခြေ ပိုမိုမြင့်မားသည်။ ၎င်းတို့သည် ခြိမ်းခြောက်မှုများ၊ တရားမဝင်ကိုယ်ဝန်ဖျက်ချခိုင်းမှုများနှင့် အဓမ္မပြုကျင့် ခံရခြင်းများကို တိုင်ကြားရန် အခက်အခဲရှိကြသည်။
 
၂။ မိခင်နှင့် မျိုးဆက်ပွားကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှု မရရှိခြင်း
အမျိုးသမီးများသည် သားဆက်ခြားနည်းများ၊ ကိုယ်ဝန်ဆောင်စောင့်ရှောက်မှု၊ မီးဖွားစောင့်ရှောက်မှု နှင့် မိခင်နှင့်ကလေးကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှုများ လက်လှမ်းမီရန် အခက်အခဲရှိကြသည်။ ထို့ပြင် ကိုယ်ဝန်ဆောင်ချိန်တွင် အလုပ်ရပ်ဆိုင်းခံရခြင်း၊ မီးဖွားခွင့်မရရှိခြင်းများလည်း ဖြစ်ပေါ်နိုင်သည်။
 
၃။ မိသားစုနှင့်ခွဲခွာရခြင်း၏ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာသက်ရောက်မှုများ
မိခင်များသည် ၎င်းတို့၏ ကလေးငယ်များကို ထားခဲ့ရသောအခါ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာဒဏ်ရာများကို ခံစားကြရသည်။ အဝေးရောက်မိခင်ဖြစ်ခြင်း၏ စိန်ခေါ်မှု၊ အပြစ်ရှိသကဲ့သို့ခံစားရခြင်းနှင့် ကလေးများ၏ ကျန်းမာရေးနှင့် ပညာရေးအတွက် စိုးရိမ်ပူပန်မှုများ တိုးပွားစေသည်။

၄။ ဝင်ငွေမညီမျှမှုနှင့် လုပ်ခလျော့နည်းခြင်း
အမျိုးသမီးရွှေ့ပြောင်းလုပ်သားများသည် လုပ်ငန်းတူသော်လည်း  အမျိုးသားများထက် လစာ လျော့နည်းရရှိကြသည်။ ထို့ပြင် ၎င်းတို့သည် အိမ်အကူ၊ ပြုစုစောင့်ရှောက်ရေးလုပ်ငန်းနှင့် စက်ရုံအလုပ် ကဲ့သို့သော လုပ်ခနည်းပြီး အရည်အချင်းနိမ့်သောအလုပ်များတွင် စုစည်းနေကြရသည်။
 
၅။ ဥပဒေဆိုင်ရာကာကွယ်မှု ပိုမိုနည်းပါးခြင်း
အိမ်အကူလုပ်ငန်းကဲ့သို့သော ပုဂ္ဂလိကနေရာများတွင် အလုပ်လုပ်ကိုင်သော အမျိုးသမီးများသည် အလုပ်သမားဥပဒေများ၏ ကာကွယ်မှုအပြည့်အဝ မရရှိကြပေ။ ထို့ကြောင့် ၎င်းတို့သည် အလုပ်ရှင်များ၏ နှိပ်စက်ညှဉ်းပန်းမှုကို ပိုမိုခံစားကြရသည်။
 

ကာကွယ်ရန် မူဝါဒနှင့် လက်တွေ့ဆောင်ရွက်ချက်များ
-------------------------------------------------------------

၁။ နိုင်ငံတကာအဆင့် ဆောင်ရွက်ချက်များ

ကုလသမဂ္ဂနှင့် နိုင်ငံတကာအလုပ်သမားအဖွဲ့အစည်းက ရွှေ့ပြောင်းလုပ်သားများကို ကာကွယ်ရန် နိုင်ငံတကာသဘောတူညီချက်များနှင့် စံနှုန်းများကို ချမှတ်ထားပါသည်-

ကုလသမဂ္ဂ၏ ရွှေ့ပြောင်းလုပ်သားများနှင့် ၎င်းတို့၏ မိသားစုဝင်များ၏ အခွင့်အရေးများဆိုင်ရာ နိုင်ငံတကာသဘောတူညီချက် (၁၉၉၀)
ILO ရွှေ့ပြောင်းလုပ်သားဆိုင်ရာ သဘောတူညီချက်များ (သဘောတူညီချက်အမှတ် ၉၇၊ ၁၄၃)
ILO ပုဂ္ဂလိကအလုပ်အကိုင်အေဂျင်စီများဆိုင်ရာ သဘောတူညီချက် (အမှတ် ၁၈၁)
ILO အိမ်အကူအလုပ်သမားများဆိုင်ရာ သဘောတူညီချက် (အမှတ် ၁၈၉)  


၂။ ဒေသအဆင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုများ

အာဆီယံကဲ့သို့သော ဒေသတွင်းအဖွဲ့အစည်းများသည် ရွှေ့ပြောင်းလုပ်သားများ၏ အခွင့်အရေးများကို ကာကွယ်ရန် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုများ လုပ်ဆောင်လျက်ရှိပါသည်-

အာဆီယံ ရွှေ့ပြောင်းလုပ်သားများ၏ အခွင့်အရေးကာကွယ်ရေးနှင့် မြှင့်တင်ရေးဆိုင်ရာ ကြေညာချက် (၂၀၀၇)
အာဆီယံ ရွှေ့ပြောင်းလုပ်သားဆိုင်ရာ လေ့လာရေးနှင့် သုတေသနကွန်ရက်
မဲခေါင်ဒေသတစ်ဝှမ်း ရွှေ့ပြောင်းလုပ်သားစီမံခန့်ခွဲရေး ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု
ရွှေ့ပြောင်းလုပ်သားဆိုင်ရာ နှစ်နိုင်ငံသဘောတူညီချက်များ (ဥပမာ - ထိုင်း-မြန်မာ၊ မလေးရှား-မြန်မာ)


၃။ နိုင်ငံအဆင့် ဥပဒေမူဘောင်နှင့် မူဝါဒများ

မြန်မာနိုင်ငံနှင့် အခြားနိုင်ငံအများအပြားသည် ရွှေ့ပြောင်းလုပ်သားများကို ကာကွယ်ရန် ဥပဒေမူဘောင်များနှင့် မူဝါဒများ ချမှတ်ထားပါသည်-

မြန်မာနိုင်ငံ၏ ပြည်ပသို့ အလုပ်သမားစေလွှတ်ခြင်းဆိုင်ရာ ဥပဒေ (၁၉၉၉)
အလုပ်သမားရွှေ့ပြောင်းသွားလာခြင်းဆိုင်ရာ မူဝါဒ (၂၀၁၄)
အလုပ်သမားရွှေ့ပြောင်းသွားလာခြင်းဆိုင်ရာ အမျိုးသားအဆင့် စီမံကိန်း
တရားဝင်လမ်းကြောင်းမှ အလုပ်သမားစေလွှတ်ရေး ပေါ်လစီများ
ပြန်လည်ဝင်ရောက်လာသော ရွှေ့ပြောင်းလုပ်သားများအတွက် ပြန်လည်ပေါင်းစည်းရေး အစီအစဉ်များ  


၄။ အရပ်ဘက်လူမှုအဖွဲ့အစည်းများ၏ အခန်းကဏ္ဍ

အရပ်ဘက်လူမှုအဖွဲ့အစည်းများသည် ရွှေ့ပြောင်းလုပ်သားများကို ပံ့ပိုးကူညီရာတွင် အရေးပါသော အခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်လျက်ရှိပါသည်-

အကြံပေးဝန်ဆောင်မှုများနှင့် ဥပဒေဆိုင်ရာအကူအညီများ ပံ့ပိုးခြင်း
ရွှေ့ပြောင်းလုပ်သားများ၏ အခွင့်အရေးဆိုင်ရာ အသိပညာပေးခြင်း
လူကုန်ကူးခံရသူများကို ကူညီပံ့ပိုးခြင်း
အလုပ်သမားအခွင့်အရေး ချိုးဖောက်ခံရမှုများကို စောင့်ကြည့်လေ့လာခြင်းနှင့် မှတ်တမ်းတင်ခြင်း
ရွှေ့ပြောင်းလုပ်သားများအတွက် စွမ်းဆောင်ရည်မြှင့်တင်ရေး သင်တန်းများ ဖွင့်လှစ်ခြင်း  


နိဂုံး
---------

ရွှေ့ပြောင်းလုပ်သားများသည် နိုင်ငံတကာနှင့် ဒေသတွင်းစီးပွားရေးဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုတွင် အဓိက အခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်ကြသော်လည်း၊ ၎င်းတို့၏ အခွင့်အရေးများသည် များသောအားဖြင့် လျစ်လျူရှုခံရဆဲ ဖြစ်သည်။ အမျိုးသမီးရွှေ့ပြောင်းလုပ်သားများသည် အထူးသဖြင့် ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ၊ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာနှင့် လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ အကြမ်းဖက်မှုများ အပါအဝင် ခွဲခြားဆက်ဆံမှုနှင့် ခေါင်းပုံဖြတ်အမြတ်ထုတ်ခံရမှုများကို ပိုမိုကြုံတွေ့ရနိုင်သည်။

မြန်မာနိုင်ငံအပါအဝင် ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းမှ ရွှေ့ပြောင်းလုပ်သားများသည် ၎င်းတို့၏ မိသားစုများနှင့် ရပ်ရွာများအတွက် ပိုမိုကောင်းမွန်သော ဘဝတစ်ခုကို တည်ဆောက်ရန် ရိုးသားစွာကြိုးပမ်းနေကြသည်။ ၎င်းတို့သည် ဇာတိမြေများကို စွန့်ခွာပြီး စီးပွားရေးအခွင့်အလမ်းများကို ရှာဖွေကြကာ၊ ၎င်းတို့အိမ်ပြန်ပို့သော ငွေလွှဲများသည် ၎င်းတို့၏ မိသားစုဝင်များနှင့် ရပ်ရွာများ၏ စီးပွားရေးနှင့် လူမှုရေးဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုအတွက် အရေးပါလျက် ရှိသည်။ ရေကြည်ရာ မြက်နုရာကို ရွေ့ပြောင်းလုပ်ကိုင်နေကြသော အလုပ်သမားများအတွက် ပိုမိုကောင်းမွန်သော လုပ်ငန်းခွင်ဖြစ်လာရန် အားလုံးတွင် တာဝန်ရှိပါသည်။


အမျိုးသမီးရွှေ့ပြောင်းလုပ်သားများသည် အထူးသဖြင့် ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ၊ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာနှင့် လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ အကြမ်းဖက်မှုများ အပါအဝင် ခွဲခြားဆက်ဆံမှုနှင့် ခေါင်းပုံဖြတ်အမြတ်ထုတ်ခံရမှုများကို ပိုမိုကြုံတွေ့ရနိုင်သည်။

 
အမျိုးသမီးအသံအမျိုးသမီးအားမာန် စာစဉ် အမှတ်(၇) ကို အပြည့်အစုံ ဖတ်ရှုနိုင်ပါပြီရှင်။ 
https://drive.google.com/file/d/1bYrwUV79wkNmbMY61EmLFSUt3BuPl0Kn/view?usp=sharing


#politicsforwomenmyanmar
#whatishappeninginmyamar
#Advocacy
#politics
#media

Published on

June 6, 2025

ကလေးလုပ်သား

ရေးသားသူ- ကံ့ကော်ဖြူ


အမျိုးသမီးအသံ အမျိုးသမီးအသံ စာစဉ်အမှတ် (၇) မှ ကောက်နုတ်ဖော်ပြသည်။


မြန်မာနိုင်ငံတွင် အသက် ၅-၁၇ နှစ်အတွင်း ကလေးဦးရေ ၁.၁၃ သန်းခန့် (ကလေးဦးရေစုစုပေါင်း၏ ၉.၃ ရာခိုင်နှုန်း) သည် ကလေးလုပ်သားများအဖြစ် အလုပ်လုပ်ကိုင်နေကြရသည်။ ၎င်းတို့အနက် ၆ သိန်းကျော် (၅.၄ ရာခိုင်နှုန်း) မှာ အန္တရာယ်ရှိသော လုပ်ငန်းခွင်များတွင် လုပ်ကိုင်နေကြရသည်။


နိဒါန်း
-------

ကလေးလုပ်သားပြဿနာသည် ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းရှိ ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံများတွင် ကြုံတွေ့နေရသော စိန်ခေါ်မှုတစ်ရပ်ဖြစ်ပြီး၊ မြန်မာနိုင်ငံသည်လည်း ဤပြဿနာနှင့် ရင်ဆိုင်နေရသည်။ ကလေးလုပ်သား ဆိုသည်မှာ ကလေးဘဝ၏ အခွင့်အရေးများဖြစ်သော ပညာသင်ယူခွင့်၊ ကျန်းမာစွာကြီးထွားခွင့်၊ ကစားခွင့်တို့ကို ဆုံးရှုံးစေပြီး၊ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ၊ ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုကို ထိခိုက်စေနိုင်သည့် အလုပ်များကို လုပ်ကိုင်နေရသော ကလေးများကို ဆိုလိုသည်။

မြန်မာနိုင်ငံရှိ ကလေးလုပ်သားများ၏ အခြေအနေ၊ အမျိုးသမီးကလေးလုပ်သားများ၏ အရေအတွက်နှင့် အခြေအနေ၊ ကလေးလုပ်သားများကို မည်သည့်နေရာများတွင် အများဆုံးအသုံးပြုနေကြသည်၊ ၎င်းတို့၏ နစ်နာဆုံးရှုံးမှုများနှင့် ဤပြဿနာကို ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းရန် နည်းလမ်းများကို အသေးစိတ်ဖော်ပြသွားပါမည်။


မြန်မာနိုင်ငံရှိ ကလေးလုပ်သားများ၏ အခြေအနေ ကလေးလုပ်သားပြဿနာ၏ အတိုင်းအတာ
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

နိုင်ငံတကာအလုပ်သမားအဖွဲ့အစည်း (ILO) နှင့် ကုလသမဂ္ဂကလေးများရန်ပုံငွေအဖွဲ့ (UNICEF) တို့၏ စစ်တမ်းအရ မြန်မာနိုင်ငံတွင် အသက် ၅-၁၇ နှစ်အတွင်း ကလေးဦးရေ ၁.၁၃ သန်းခန့် (ကလေးဦးရေစုစုပေါင်း၏ ၉.၃ ရာခိုင်နှုန်း) သည် ကလေးလုပ်သားများအဖြစ် အလုပ်လုပ်ကိုင်နေကြရသည်။ ၎င်းတို့အနက် ၆ သိန်းကျော် (၅.၄ ရာခိုင်နှုန်း) မှာ အန္တရာယ်ရှိသော လုပ်ငန်းခွင်များတွင် လုပ်ကိုင်နေကြရသည်။

COVID-19 ကပ်ရောဂါနှင့် နိုင်ငံရေးမတည်ငြိမ်မှုများကြောင့် ဤကိန်းဂဏန်းများ ပိုမိုမြင့်တက်လာသည်ဟု ခန့်မှန်းရပါသည်။ ကမ္ဘာ့စီးပွားရေး အကျပ်အတည်း၊ ကျောင်းပိတ်ခြင်းနှင့် ဆင်းရဲမွဲတေမှုတိုးပွားလာခြင်းက ကလေးလုပ်သားပြဿနာကို ပိုမိုဆိုးရွားစေခဲ့သည်။
 

အမျိုးသမီးကလေးလုပ်သားများ၏ အခြေအနေ
--------------------------------------------------------------------

ကလေးလုပ်သားများထဲတွင် မိန်းကလေးများသည် သိသာထင်ရှားသော အချိုးအစားဖြစ်သည်။ စစ်တမ်းများအရ မြန်မာနိုင်ငံရှိ ကလေးလုပ်သားစုစုပေါင်း၏ ၄၈ ရာခိုင်နှုန်းခန့် (ခန့်မှန်းခြေ ၅၄၀,၀၀၀ ဦး) မှာ မိန်းကလေးများဖြစ်ကြသည်။ ဤကိန်းဂဏန်းသည် မှတ်တမ်းတင်ထားသော ကလေးလုပ်သားများသာဖြစ်ပြီး၊ အမှန်တကယ်တွင် အိမ်အကူအဖြစ်လုပ်ကိုင်နေသော မိန်းကလေးများစွာမှာ စစ်တမ်းများတွင် ပါဝင်လေ့မရှိသောကြောင့် အမှန်တကယ်အရေအတွက်မှာ ပိုမိုမြင့်မားနိုင်ပါသည်။

မိန်းကလေးများသည် ယောက်ျားလေးများနှင့်နှိုင်းယှဉ်လျှင် ကွဲပြားသော လုပ်ငန်းသဘောသဘာဝများနှင့် စိန်ခေါ်မှုများကို ရင်ဆိုင်ကြရသည်။ ၎င်းတို့သည် အများအားဖြင့် အိမ်အကူအလုပ်၊ ဟိုတယ်နှင့် စားသောက်ဆိုင်လုပ်ငန်းများ၊ အထည်ချုပ်လုပ်ငန်းများနှင့် လိင်လုပ်ငန်းများတွင် ပိုမိုပါဝင်ကြရသည်။ ထို့ပြင် မိန်းကလေးများသည် အိမ်တွင်းအလုပ်များကိုလည်း လုပ်ကိုင်ကြရသောကြောင့် ၎င်းတို့၏ အလုပ်ဝန်ထုပ်ဝန်ပိုးမှာ ပို၍ကြီးမားနိုင်ပါသည်။
 

မြန်မာနိုင်ငံရှိ ကလေးလုပ်သားဖြစ်ရခြင်း၏ အဓိကအကြောင်းရင်းများ
------------------------------------------------------------------------------------------------

မြန်မာနိုင်ငံတွင် ကလေးလုပ်သားဖြစ်ရခြင်း၏ အဓိကအကြောင်းရင်းများကို လေ့လာကြည့်ပါက၊ ယင်းပြဿနာတွင် အောက်ပါအကြောင်းရင်းများ ပြောင်းပြန်ဆက်စပ်မှုရှိကြောင်း တွေ့ရှိရပါသည်-

၁။ ဆင်းရဲမွဲတေမှု

ကလေးလုပ်သားဖြစ်ရခြင်း၏ အဓိကအကြောင်းရင်းမှာ ဆင်းရဲမွဲတေမှုဖြစ်သည်။ မြန်မာနိုင်ငံတွင် ၂၀၂၄ခုနှစ် စာရင်းအရ လူဦးရေ၏ ၂၄.၈ ရာခိုင်နှုန်းသည် ဆင်းရဲမွဲတေမှုမျဉ်းအောက်တွင် နေထိုင်လျက်ရှိသည်။ ဆင်းရဲသော မိသားစုများသည် မိသားစုဝင်ငွေတိုးရန် ၎င်းတို့၏ ကလေးများကို အလုပ်ခွင်သို့ စေလွှတ်ရသည်။ အထူးသဖြင့် ကျေးလက်ဒေသများတွင် မိသားစုစားဝတ်နေရေးအတွက် ကလေးများကို အလုပ်လုပ်ရန် တွန်းအားပေးခံရမှု အများဆုံးဖြစ်သည်။
 

၂။ ပညာရေးအခွင့်အလမ်းများ မရရှိခြင်း

ပညာရေးအခွင့်အလမ်းများ မရရှိခြင်းသည် ကလေးလုပ်သားဖြစ်ရခြင်း၏ ဒုတိယအကြောင်းရင်း တစ်ခုဖြစ်သည်။ ကျောင်းစရိတ်တတ်နိုင်မှုမရှိခြင်း၊ ကျောင်းနှင့်အိမ် အလှမ်းဝေးခြင်း၊ ပညာရေးအရေးပါမှုကို နားမလည်ခြင်း၊ ကျောင်းထွက်နှုန်းမြင့်မားခြင်းတို့က ကလေးများကို အလုပ်လုပ်ကိုင်ရန် တွန်းအားပေးလျက် ရှိသည်။ အထူးသဖြင့် ဝေးလံခေါင်ဖျားသော ဒေသများတွင် ပညာရေးကိုလက်လှမ်းမီရန် ခက်ခဲနေဆဲဖြစ်သည်။
 

၃။ လူမှုရေးနှင့် ယဉ်ကျေးမှုဆိုင်ရာ ယုံကြည်မှုများ

အချို့သော ဒေသများတွင် ကလေးများအလုပ်လုပ်ခြင်းကို လက်ခံနိုင်ဖွယ်ဟု ယူဆကြသည်။ အထူးသဖြင့် ရိုးရာလုပ်ငန်းများဖြစ်သော စိုက်ပျိုးရေး၊ လက်မှုလုပ်ငန်းများတွင် ကလေးများပါဝင်လုပ်ကိုင်ခြင်း ကို မိသားစုစီးပွားရေးတွင် ကူညီခြင်းဟု ရှုမြင်ကြသည်။ မိန်းကလေးများအတွက် ပညာသင်ယူရန်ထက် အိမ်တွင်းအလုပ်နှင့် ညီမငယ် မောင်ငယ်များကို ပြုစုစောင့်ရှောက်ရန် ပိုမိုအရေးကြီးသည်ဟု ယူဆကြသော နေရာများလည်းရှိသည်။
 

၄။ နိုင်ငံရေးနှင့် စီးပွားရေးမတည်ငြိမ်မှု

နိုင်ငံရေးနှင့် စီးပွားရေးမတည်ငြိမ်မှုများသည် ကလေးလုပ်သားပြဿနာကို ပိုမိုဆိုးရွားစေသည်။ ပဋိပက္ခများကြောင့် နေရာရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်ရခြင်း၊ စီးပွားရေးကျဆင်းခြင်း၊ ငွေကြေးဖောင်းပွမှုမြင့်တက်ခြင်း တို့က မိသားစုများအပေါ် ဖိအားများပိုမိုဖြစ်ပေါ်စေပြီး၊ ကလေးများကို အလုပ်လုပ်ရန် တွန်းအားပေးလျက် ရှိသည်။ ယခင်က ကလေးလုပ်သားအရေအတွက်ကျဆင်းခဲ့သော်လည်း၊ ကိုဗစ်-၁၉ ကပ်ရောဂါနှင့် နိုင်ငံရေး မတည်ငြိမ်မှုများကြောင့် ကလေးလုပ်သားအရေအတွက် ပြန်လည်မြင့်တက်လာသည်။

 
ကလေးလုပ်သားများကို အများဆုံးအသုံးပြုသည့် ကဏ္ဍများ
------------------------------------------------------------------------------------

၁။ စိုက်ပျိုးရေးကဏ္ဍ

မြန်မာနိုင်ငံတွင် စိုက်ပျိုးရေးကဏ္ဍသည် ကလေးလုပ်သားအသုံးပြုမှုအများဆုံးဖြစ်သည်။ ကလေးလုပ်သားများ၏ ၆၁ ရာခိုင်နှုန်းကျော်သည် စိုက်ပျိုးရေးလုပ်ငန်းများတွင် လုပ်ကိုင်နေကြရသည်။ ရာသီအလိုက် စိုက်ပျိုးရေးလုပ်ငန်းများတွင် မိသားစုဝင်အဖြစ် ကလေးများကို အလုပ်ခိုင်းစေသည်။ ဆန်စပါး၊ ပဲမျိုးစုံ၊ ဟင်းသီးဟင်းရွက်၊ ရာဘာစိုက်ခြင်းစသည့် လုပ်ငန်းများတွင် ကလေးလုပ်သားများကို အသုံးပြုကြသည်။

ဤကဏ္ဍတွင် မိန်းကလေးများသည် ယောက်ျားလေးများနှင့်အညီ အခြေခံကျသော စိုက်ပျိုးရေးလုပ်ငန်းများတွင် ပါဝင်လုပ်ကိုင်ကြရပြီး၊ ရိတ်သိမ်းခြင်း၊ ပေါင်းရွေးခြင်းနှင့် ရောင်းချခြင်းကဲ့သို့သော တာဝန်များကို တာဝန်ယူကြရသည်။
 

၂။ ကုန်ထုတ်လုပ်ငန်းကဏ္ဍ

ကုန်ထုတ်လုပ်ငန်းကဏ္ဍသည် ကလေးလုပ်သားများကို ဒုတိယအများဆုံးအသုံးပြုသည့် ကဏ္ဍဖြစ်သည်။ အထည်ချုပ်စက်ရုံများ၊ အိုးထုတ်လုပ်ရေးလုပ်ငန်းများ၊ ဖိနပ်ထုတ်လုပ်ရေးလုပ်ငန်းများနှင့် အစားအသောက်ထုတ်လုပ်ရေးလုပ်ငန်းများတွင် ကလေးလုပ်သားများသည် စျေးပေါသော လုပ်သားအဖြစ် အသုံးပြုခံနေကြရသည်။

အထည်ချုပ်စက်ရုံများတွင် မိန်းကလေးများကို ပိုမိုအလုပ်ခိုင်းစေလေ့ရှိသည်။ ၎င်းတို့သည် အထည်ချုပ်ခြင်း၊ အပ်ချုပ်ခြင်း၊ ထုပ်ပိုးခြင်းလုပ်ငန်းများတွင် နာရီပေါင်းများစွာ လုပ်ကိုင်ကြရသည်။ ဤလုပ်ငန်းခွင်များတွင် အလုပ်ချိန်ကြာမြင့်ခြင်း၊ လုပ်ခလစာနည်းပါးခြင်းနှင့် မလုံခြုံသော လုပ်ငန်းခွင်အခြေအနေများတွင် လုပ်ကိုင်ကြရသည်။
 

၃။ အိမ်အကူလုပ်ငန်း

အိမ်အကူလုပ်ငန်းသည် အထူးသဖြင့် မိန်းကလေးများကို များစွာအသုံးပြုသည့် ကဏ္ဍဖြစ်သည်။ လေ့လာတွေ့ရှိချက်များအရ မြန်မာနိုင်ငံတွင် အိမ်အကူအဖြစ် လုပ်ကိုင်နေကြရသော ကလေးအများစုမှာ မိန်းကလေးများဖြစ်ကြပြီး၊ ၎င်းတို့၏ အရေအတွက်မှာ ၈၀,၀၀၀ ခန့်ရှိသည်ဟု ခန့်မှန်းရပါသည်။

အိမ်အကူလုပ်ငန်းတွင် လုပ်ကိုင်နေကြရသော မိန်းကလေးများသည် အလွန်ငယ်ရွယ်နိုင်ပြီး (အသက် ၁၀ နှစ်အောက်ပင်ရှိနိုင်) ၎င်းတို့သည် အသိအမှတ်ပြုမှုအနည်းဆုံးဖြစ်ပြီး၊ သတင်းအချက်အလက်ရရှိရန် အခက်ခဲဆုံးဖြစ်ကြသည်။ အိမ်တွင်းအကြမ်းဖက်မှု၊ ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာအကြမ်းဖက်မှု လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ နှောင့်ယှက်ခြင်းများကို အခံရဆုံးလည်းဖြစ်ကြသည်။
 

၄။ ဆောက်လုပ်ရေးလုပ်ငန်း

ဆောက်လုပ်ရေးလုပ်ငန်းသည် ယောက်ျားလေး ကလေးလုပ်သားများကို အဓိကအသုံးပြုသော ကဏ္ဍဖြစ်သည်။ သို့သော် မိန်းကလေးများလည်း ဤကဏ္ဍတွင် အလုပ်လုပ်ကိုင်ကြရပြီး၊ ၎င်းတို့သည် အဓိကအားဖြင့် အုတ်သယ်ခြင်း၊ ဘိလပ်မြေဖျော်ခြင်း၊ သယ်ယူပို့ဆောင်ခြင်းတို့ကို လုပ်ကိုင်ကြရသည်။

အခြေခံအလုပ်သမားများအဖြစ် ခေါင်းပုံဖြတ်အမြတ်ထုတ်ခံရခြင်း၊ နေရောင်ဒဏ်အောက်တွင် အလုပ်လုပ်ကိုင်ရခြင်း၊ လုံခြုံရေးဝတ်စုံ မရရှိခြင်းတို့ကြောင့် ဤလုပ်ငန်းသည် ကလေးများအတွက် အလွန်အန္တရာယ်များသည်။
 

၅။ ဝန်ဆောင်မှု/ဟိုတယ်နှင့် ခရီးသွားလုပ်ငန်း

ဟိုတယ်နှင့် စားသောက်ဆိုင်လုပ်ငန်းများတွင် ကလေးလုပ်သားအများအပြားကို အသုံးပြုနေကြသည်။ မိန်းကလေးများသည် စားပွဲထိုးအဖြစ်ဖြင့်လည်းကောင်း၊ သန့်ရှင်းရေးလုပ်သားအဖြစ်ဖြင့်လည်းကောင်း၊ စားဖိုမှူးအကူအဖြစ်ဖြင့်လည်းကောင်း အလုပ်လုပ်ကိုင်ကြရသည်။ ခရီးသွားလုပ်ငန်းရှိသော ဒေသများတွင် ကလေးများကို အမှတ်တရပစ္စည်းရောင်းချသူများ၊ ဧည့်လမ်းညွှန်များအဖြစ် အသုံးပြုနေကြသည်။
 

၆။ လိင်လုပ်ငန်း

အလွန်ဝမ်းနည်းဖွယ်ကောင်းသည်မှာ မိန်းကလေးများသည် လူကုန်ကူးမှုနှင့် လိင်ခိုင်းစေမှုတို့ကိုလည်း ခံကြရသည်။ ကုလသမဂ္ဂ၏ အစီရင်ခံစာများအရ မြန်မာနိုင်ငံတွင် အခြားနိုင်ငံများနည်းတူ၊ မိန်းကလေးများသည် လူကုန်ကူးမှုခံရပြီး၊ လိင်လုပ်ငန်းတွင် အတင်းအကျပ် အသုံးပြုခံနေကြရသည်ဟု သိရပါသည်။ ထိုင်းနိုင်ငံ၊ တရုတ်နိုင်ငံစသော အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများသို့ လူကုန်ကူးခံရသည့် မိန်းကလေးများမှာ ၁၅-၁၇ နှစ်အရွယ်အများဆုံးဖြစ်ကြသည်။
 

ကလေးလုပ်သားများ၏ နစ်နာဆုံးရှုံးမှုများ
-------------------------------------------------------------

ကလေးလုပ်သားဖြစ်ခြင်းကြောင့် ကလေးများသည် အောက်ပါနစ်နာဆုံးရှုံးမှုများကို ခံစားကြရသည်-

၁။ ပညာရေးအခွင့်အလမ်းဆုံးရှုံးခြင်း

ကလေးလုပ်သားများ၏ အဓိကဆုံးရှုံးမှုမှာ ပညာသင်ယူခွင့်ဆုံးရှုံးခြင်းဖြစ်သည်။ အချိန်ပြည့် လုပ်ကိုင်ရခြင်းကြောင့် ကျောင်းတက်ရန် အချိန်မရှိခြင်း၊ ငွေကြေးအခက်အခဲကြောင့် ကျောင်းထွက်ရခြင်း၊ အလုပ်နှင့်ကျောင်းကို တစ်ပြိုင်နက်လုပ်ရခြင်းကြောင့် ပညာသင်ယူရန် စိတ်အားထက်သန်မှုလျော့နည်းခြင်းတို့ ဖြစ်ပေါ်စေသည်။

UNICEF ၏ အစီရင်ခံစာအရ မြန်မာနိုင်ငံတွင် ကလေးလုပ်သားများ၏ ၁၃ ရာခိုင်နှုန်းသာ ပုံမှန်ကျောင်းတက်နိုင်ကြသည်။ မိန်းကလေးအများစုမှာ ယောက်ျားလေးများထက် ကျောင်းထွက်နှုန်း ပိုမိုမြင့်မားသည်။
 

၂။ ကျန်းမာရေးထိခိုက်မှုများ

ကလေးလုပ်သားများသည် ၎င်းတို့၏ ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုနှင့် ကျန်းမာရေးကို ထိခိုက်စေသော အန္တရာယ်များနှင့် ရင်ဆိုင်ကြရသည်။ ၎င်းတို့တွင်-

ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ လုပ်အားပေးမှုကြောင့် ဖြစ်ပေါ်သော ကျောနာခြင်း၊ ကြွက်သားနာကျင်ခြင်း
လုံခြုံမှုမရှိသော လုပ်ငန်းခွင်အခြေအနေများကြောင့် မတော်တဆဖြစ်ရပ်များ
ဓာတုပစ္စည်းများနှင့် ထိတွေ့ခြင်းကြောင့် အရေပြားရောဂါများနှင့် အဆုတ်ရောဂါများ
မလုံလောက်သော အာဟာရနှင့် အနားယူမှုကြောင့် ဖွံ့ဖြိုးမှုနှောင့်နှေးခြင်း
ကစားချိန်နှင့် အပန်းဖြေချိန် ဆုံးရှုံးခြင်း

ထို့အပြင် မိန်းကလေးများနှင့်ယောက်ျားငယ်လေးများသည် လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာနှောင့်ယှက်မှုနှင့် ခေါင်းပုံဖြတ်အမြတ်ထုတ်မှုကိုလည်း ခံရနိုင်သည်။ အထူးသဖြင့် အိမ်အကူလုပ်ငန်းနှင့် ဟိုတယ်လုပ်ငန်း များတွင် ပြဿနာပိုမိုဆိုးရွားသည်။
 

၃။ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာထိခိုက်မှုများ

ကလေးလုပ်သားများသည် စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ စိန်ခေါ်မှုများကိုလည်း ကြုံတွေ့ကြရသည်-

နှိပ်စက်ညှဉ်းပန်းခံရခြင်း၊ ဆဲဆိုခံရခြင်း၊ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ဖိအားပေးခံရခြင်း
ကလေးဘဝဆုံးရှုံးခြင်းနှင့် ငယ်ရွယ်စဉ်မှာပင် အရွယ်ရောက်သူတစ်ဦး၏ တာဝန်များကို ထမ်းဆောင်ရခြင်း
ဆင်းရဲမွဲတေခြင်းနှင့် အနာဂတ်မရှိသကဲ့သို့ ခံစားရခြင်း မိသားစုနှင့် သက်တူရွယ်တူများနှင့် ကင်းကွာခြင်း
စိတ်ဒဏ်ရာများ (trauma) နှင့် စိတ်ကျနေခြင်း  


၄။ လူမှုရေးအကျိုးဆက်များ

ကလေးလုပ်သားဖြစ်ခြင်းကြောင့် လူမှုရေးနှင့် မိသားစုဘဝတွင် အကျိုးသက်ရောက်မှုများ ဖြစ်ပေါ်စေပါသည်-

ကလေးဘဝတွင် ကစားခြင်း၊ လေ့လာသင်ယူခြင်း၊ လူမှုဆက်ဆံရေးတိုးတက်ခြင်းတို့ ဆုံးရှုံးရပါသည်
နေ့စဉ့်ဒုက္ခနဲ့ ရုန်းကန်နေရခြင်းက စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ဖွံ့ဖြိုးမှုကို ထိခိုက်စေသည်
ပညာမတတ်ခြင်းကြောင့် တဖန် ဆင်းရဲမွဲတေမှုသံသရာတွင် ပိတ်မိနေစေနိုင်သည်
မိန်းကလေးများအတွက် စောစီးစွာ လက်ထပ်ထိမ်းမြားခြင်းကို ဖြစ်ပေါ်စေနိုင်သည်


၅။ စီးပွားရေးနှင့် လူမှုရေး သံသရာ

ကလေးလုပ်သားဖြစ်ခြင်းသည် စီးပွားရေးနှင့်လူမှုရေး သံသရာတစ်ခုကို ဖန်တီးပေးသည်-

ကလေးများ ပညာမသင်ရခြင်းကြောင့် ကျွမ်းကျင်မှုမရှိသော လုပ်သားဖြစ်လာပြီး လုပ်ခနည်းသော အလုပ်များတွင်သာ လုပ်ကိုင်ရခြင်း

ဆင်းရဲမွဲတေမှုသံသရာဆက်လက်တည်ရှိခြင်း - မိဘများ ဆင်းရဲသဖြင့် ကလေးများ အလုပ်လုပ်ရ၊ ကလေးများ ပညာမသင်ရသဖြင့် နောက်ဆက်တွဲ မျိုးဆက်များလည်း ဆင်းရဲမှုဆက်လက်ဖြစ်ခြင်း

မိန်းကလေးများအတွက် ဤသံသရာသည် ပို၍ဆိုးရွားပြီး၊ ပညာမသင်ရခြင်းကြောင့် အိမ်ထောင်ကျကာ မိခင်ဖြစ်လာပြီး ၎င်းတို့၏ ကလေးများကိုလည်း အလုပ်လုပ်ကိုင်စေရသည့် သံသရာတွင် ဆက်လက်ပိတ်မိနေခြင်း
 

ကလေးလုပ်သားပြဿနာကို ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းရန် နည်းလမ်းများ
-----------------------------------------------------------------------------------------

ကလေးလုပ်သားပြဿနာကို ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းရန်အတွက် ဘက်စုံချဉ်းကပ်နည်းဖြင့် ပူးပေါင်း ဆောင်ရွက်မှု လိုအပ်ပါသည်။ အောက်ပါနည်းလမ်းများကို အကြံပြုတင်ပြလိုပါသည်-

၁။ ပညာရေးကို အားပေးမြှင့်တင်ခြင်း

အခမဲ့ပညာရေးနှင့် အခြေခံပညာမသင်မနေရ စနစ်ကို ပိုမိုအားကောင်းအောင် ဆောင်ရွက်ခြင်း
ဆင်းရဲသော မိသားစုများမှ ကလေးများကို ကျောင်းတက်နိုင်ရန် ထောက်ပံ့ကြေး၊
အစားအသောက်ဖြန့်ဝေခြင်းနှင့် ပညာသင်ထောက်ပံ့ကြေးများ ပံ့ပိုးပေးခြင်း
အဝေးရောက်ဒေသများတွင် ကျောင်းများ ပိုမိုတည်ဆောက်ခြင်း
အလုပ်ချိန်နှင့် ကျောင်းတက်ချိန် ညှိနှိုင်းပေးသော အစီအစဉ်များ စီစဉ်ပေးခြင်း
မိန်းကလေးများအတွက် အထူးပညာရေးအစီအစဉ်များ စီစဉ်ပေးခြင်း  


၂။ ဥပဒေရေးရာစည်းမျဉ်းများ ချမှတ်အကောင်အထည်ဖော်ခြင်း

ကလေးလုပ်သားဆိုင်ရာ ဥပဒေများကို တင်းကျပ်စွာ စစ်ဆေးအကောင်အထည်ဖော်ခြင်း
ကလေးများကို ခိုင်းစေသော လုပ်ငန်းရှင်များကို ပြစ်ဒဏ်ချမှတ်ခြင်း
ကလေးလုပ်သားအသုံးပြုမှုကို တားဆီးရန် စစ်ဆေးရေးနှင့် အကောင်အထည်ဖော်ရေးယန္တရားများ တည်ဆောက်ခြင်း
အလုပ်သမားစစ်ဆေးရေးစနစ်ကို ပိုမိုအားကောင်းအောင် ဆောင်ရွက်ခြင်း  


၃။ စီးပွားရေးတိုးတက်ရန် ဆောင်ရွက်ခြင်း

ဆင်းရဲမွဲတေမှုလျော့ချရေးအစီအစဉ်များကို အကောင်အထည်ဖော်ခြင်း
မိဘများအတွက် အလုပ်အကိုင်အခွင့်အလမ်းများ ဖန်တီးပေးခြင်း
မိသားစုဝင်ငွေတိုးတက်ရေးအတွက် အသေးစားချေးငွေအစီအစဉ်များ စီစဉ်ပေးခြင်း
လူမှုဖူလုံရေးအကာအကွယ်ပေးသော အစီအစဉ်များကို အကောင်အထည်ဖော်ခြင်း  


၄။ လူမှုရေးအသိပညာပေးခြင်း

ကလေးလုပ်သားပြဿနာဆိုင်ရာ အသိပညာပေးအစီအစဉ်များ ဆောင်ရွက်ခြင်း
ပညာရေး၏ အရေးပါမှုကို သိရှိစေရန် လူထုအသိပညာပေးအစီအစဉ်များ ဆောင်ရွက်ခြင်း
ကလေးတစ်ဦး၏ အခွင့်အရေးများအကြောင်း ပိုမိုသိရှိစေရန် ပညာပေးခြင်း
ဒေသခံခေါင်းဆောင်များနှင့် လူထုအဖွဲ့အစည်းများကို လှုပ်ရှားမှုတွင် ပါဝင်စေခြင်း  


၅။ အာဟာရနှင့် ကျန်းမာရေးဆိုင်ရာပံ့ပိုးခြင်း

ကျောင်းများတွင် အာဟာရဖြည့်စွက်စာ စီမံချက်များဆောင်ရွက်ခြင်း
ကျန်းမာရေးစစ်ဆေးမှုနှင့် ပြုစုစောင့်ရှောက်မှုများ ပံ့ပိုးခြင်း
ကိုယ်ဝန်ဆောင်မိခင်များနှင့် မွေးကင်းစကလေးများအတွက် ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှုပေးခြင်း
မိန်းကလေးများအတွက် လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာပညာပေးနှင့် မိသားစုစီမံကိန်းဆိုင်ရာ အသိပညာပေးခြင်း

 
၆။ နိုင်ငံတကာပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု

ကုလသမဂ္ဂနှင့် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ အဖွဲ့အစည်းများနှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ခြင်း
ကလေးလုပ်သားပပျောက်ရေးအတွက် နိုင်ငံတကာစံနှုန်းများကို လိုက်နာကျင့်သုံးခြင်း
အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများနှင့် ပူးပေါင်း၍ လူကုန်ကူးမှုတိုက်ဖျက်ရေး ဆောင်ရွက်ခြင်း
ကလေးလုပ်သားပပျောက်ရေးအတွက် မဟာဗျူဟာချမှတ်ခြင်းနှင့် အရင်းအမြစ်များ မျှဝေခြင်း  


နိဂုံး
--------

ကလေးလုပ်သားပြဿနာသည် မြန်မာနိုင်ငံအတွက် ကြီးမားသော စိန်ခေါ်မှုတစ်ရပ်ဖြစ်ပြီး၊ ဆင်းရဲမွဲတေမှု၊ ပညာရေးအခွင့်အလမ်း မရရှိခြင်း၊ လူမှုရေးနှင့် ယဉ်ကျေးမှုဆိုင်ရာ ယုံကြည်မှုများ၊ နိုင်ငံရေးနှင့် စီးပွားရေးမတည်ငြိမ်မှုစသည့် ရှုပ်ထွေးသော အကြောင်းရင်းများစွာမှ ပေါ်ပေါက်လာပါသည်။ အထူးသဖြင့် မိန်းကလေးများသည် လုပ်ငန်းခွင်အတွင်း အမျိုးမျိုးသော နှောင့်ယှက်မှုများ ခံစားရနိုင်ပြီး၊ ပညာရေးအခွင့်အလမ်းများ ပိုမိုဆုံးရှုံးနိုင်ပါသည်။

ဤပြဿနာကို ဖြေရှင်းရန်အတွက် အစိုးရ၊ အရပ်ဘက်လူမှုအဖွဲ့အစည်းများ၊ နိုင်ငံတကာ အဖွဲ့အစည်းများ၊ ပုဂ္ဂလိကကဏ္ဍနှင့် ရပ်ရွာလူထုတို့ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရန် လိုအပ်ပါသည်။ ပညာရေးကို အားပေးမြှင့်တင်ခြင်း၊ ဥပဒေစည်းမျဉ်းများ တိုးတက်အောင် ဆောင်ရွက်ခြင်း၊ ဆင်းရဲမွဲတေမှု လျော့ချရေး စီမံချက်များ အကောင်အထည်ဖော်ခြင်း၊ လူမှုရေးအသိပညာပေးခြင်းနှင့် နိုင်ငံတကာ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုများမှတစ်ဆင့် ဤပြဿနာကို တဖြည်းဖြည်း လျော့နည်းသွားစေနိုင်ပါသည်။

ကလေးများသည် အနာဂတ်၏ မျိုးဆက်သစ်ခေါင်းဆောင်များဖြစ်ကြသောကြောင့် ၎င်းတို့၏ ကလေးဘဝနှင့် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုကို ကာကွယ်စောင့်ရှောက်ရန် အရေးကြီးပါသည်။ ကလေးတိုင်းသည် ပညာသင်ယူခွင့်၊ ကစားခွင့်နှင့် ကျန်းမာရွှင်လန်းစွာ ကြီးထွားခွင့်ရှိရမည်ဖြစ်သည်။ ကလေးများကို ယခင်ကာလကထက် ပိုမိုကောင်းမွန်သော၊ ရွေးချယ်စရာများပိုများသော၊ ပိုမိုလုံခြုံစိတ်ချရသော အနာဂတ်ကို တည်ဆောက်ပေးရန် ကျွန်ုပ်တို့အားလုံး၏ တာဝန်ဖြစ်ပါသည်။


ကလေးလုပ်သားပြဿနာသည် မြန်မာနိုင်ငံအတွက် ကြီးမားသော စိန်ခေါ်မှုတစ်ရပ်ဖြစ်ပြီး၊ ဆင်းရဲမွဲတေမှု၊ ပညာရေးအခွင့်အလမ်း မရရှိခြင်း၊ လူမှုရေးနှင့် ယဉ်ကျေးမှုဆိုင်ရာ ယုံကြည်မှုများ၊ နိုင်ငံရေးနှင့် စီးပွားရေးမတည်ငြိမ်မှုစသည့် ရှုပ်ထွေးသော အကြောင်းရင်းများစွာမှ ပေါ်ပေါက်လာပါသည်။

အမျိုးသမီးအသံအမျိုးသမီးအားမာန် စာစဉ် အမှတ်(၇) ကို အပြည့်အစုံ ဖတ်ရှုနိုင်ပါပြီရှင်။ 
https://drive.google.com/file/d/1bYrwUV79wkNmbMY61EmLFSUt3BuPl0Kn/view?usp=sharing


#politicsforwomenmyanmar
#whatishappeninginmyamar
#Advocacy
#politics
#media