Published on
Image description
ရေးသားသူ- ဖွေး


အမျိုးသမီးအသံ အမျိုးသမီးအသံ စာစဉ်အမှတ် (၄) မှ ကောက်နုတ်ဖော်ပြသည်။ 


ပူပြင်းလှတဲ့နွေရာသီ
ဆွေးအော်သံလေးရဲ့ကြား
မီးခိုးငွေ့တွေ...။
တဝုန်းဝုန်း တဒိန်းဒိန်း
မိုးပေါက်နဲ့အပြိုင်
လက်နက်သံတွေ....။
တဖြောက်ဖြောက်နှင်းစက်
အေးခဲမှုကြား ပူလောင်ဆွေးတဲ့
မျက်ရည်စက်တွေ...။
တဝူးဝူးတိုက်ခတ်
လေရူးနဲ့အပြိုင် အာဏာရူးရဲ့
ရက်စက်ခြင်းတွေ...။
အမျိုးသမီးများ ဘဝ
အထင်သေးခြင်းတွေကြား
ရဲရင့်ခြင်းတွေ....။
အမျိုးသမီးဖြစ်လို့
သွေးအေးနေတာမဟုတ်ဘူး
တဟုန်းဟုန်း ဆူနေတဲ့
မီးတောက်တွေလို
တောက်လောင်နေတဲ့ စိတ်ဓာတ်တွေ.....။
ရဲရဲနီတဲ့သွေးတွေ
ဆူပွက်လို့နေပြီ
အမျိုးသားတို့နဲ့ ရင်‌ဘောင်တန်း
အမျိုးသမီးဟေ့လို့
ဟစ်အော်ကြွေးကြော်နေမည်မဟုတ်
တာဝန်ကိုယ်စီ လက်စွမ်းပြရင်း
ထက်မြက်တဲ့ အမျိုးသမီးတွေ....။
 
 
အမျိုးသမီးဖြစ်လို့
နိုင်ငံရေးနဲ့ မဆိုင်တာလား....
အမျိုးသမီးဖြစ်လို့
တော်လှန်ရေးမှာ ပါဝင်ခွင့်မရှိတာလား...
ခေါင်းဆောင်တစ်ဦးအဖြစ်
ဘုရင်တင်မကစေရ
ဘုရင်မလည်း ဦးဆောင်ပိုင်ခွင့်ရှိရမယ်....။
ဒီနိုင်ငံမှာ ထက်မြက်တဲ့အမျိုးသမီး
ရှိကိုရှိကြတယ်....
ထက်မြက်ကြောင်း သက်သေပြရင်
ချိုးနှိမ်ခံကြရတယ်....
တော်မှန်းသိ တတ်မှန်းသိရင်
ဆရာကြီးလို့ ပြောခံကြရတယ်....
အောင်မြင်ဖို့ လက်တစ်ညိုးစာ
လိုအပ်နေချိန်မှာ                                                                     
အားဖြည့်ဖို့နေနေသာ
ကျန်တဲ့လက်ညိုးတွေကိုပါ
ဝိုင်းဖြတ်ချင်ကြတယ်....။
ငါတို့မြန်မာပြည်မှာ
အာဏာရူးတွေထက်သာတဲ့
အမျိုးသမီးတွေမှ အမြောက်အမြား။
သို့ပေမယ့်
လုပ်နိုင်စွမ်းကိုထုတ်ပြခွင့်
တွန့်ဆုတ်နေကြရတယ်....
သိပါလျက် တတ်ပါလျက်နဲ့
နှုတ်ပိတ်နေကြရတယ်....
အောင်မြင်ဖို့ကြိုးစားမှုတွေ
လက်လျှော့နေကြရတယ်....။
လိုအပ်တဲ့ တောင်းဆိုမှုတွေ
လျစ်လျူရှု့ခံနေကြရတယ်
နိုးထလိုက်မိရင်
အသက်တချောင်းကို
အလဟဿ စွန့်ရတော့မယ်....။
ဒါက တရားမျှတမှုလား
ငါတို့သွေးမအေးသရွေ့
တော်လှန်မီးက တောက်လောင်နေအုံးမှာပဲ...။
တဟုန်းဟုန်းတောက်လောင်သံအား
လောကတခွင်လုံး ကြားသိကြရင်ဖြင့်
“ငါတို့အသံ ဘယ်မှာလဲ”‌ဟေ့....။



အမျိုးသမီးအသံ အမျိုးသမီးအားမာန် စာစဉ် (၄) ကို အောက်ပါလင့်ခ်မှာ ဝင်ရောက်ပြီး ဖတ်ရှုနိုင်ပါပြီ။ 
https://drive.google.com/file/d/1f-_wechUEdOGmJdkvswVAWYQ7WKpDwYW/view?usp=sharing



#politicsforwomenmyanmar
#whatishappeninginmyamar
#Advocacy
#politics
#media
Published on
Image description
ရေးသားသူ- Firelily (KPG) 

အမျိုးသမီးအသံ အမျိုးသမီးအသံ စာစဉ်အမှတ် (၄) မှ ကောက်နုတ်ဖော်ပြသည်။ 


နူးညံ့ယဥ်ကျေး၊ မေတ္တာပေး၍
နှစ်ဖြာစိတ်လည်း အေးစေသူ။
သနားစိတ်မှာ၊ ကရုဏာဖြင့်
ဘယာဘေးလည်း ဝေးစေသူ။
မိခင်စိတ်ဓာတ်၊ ကြင်နာဖက်၍
သည်းချာကဲ့သို့ နွေးစေသူ။
အိမ်မှုကိစ္စဟူသမျှလည်း
ကြံဆဖြည့်ကာ ပြည့်စေသူ..။
အကြင်သူမ၊ နူးညံ့လှကာ
သူရသတ္တိ၊ ကောင်းကောင်းရှိ၍
ကျသည့်တာဝန်၊ သူကျေပွန်မှ
သာမွန်သည်ပ၊ ဤမြေလှမည်
စိတ်မှာတည်ကာ၊ ကျည်ကိုမကြောက်
ဒူးမထောက်ဘဲ၊ နောက်ပြန်မလှည့်
အားအင်ထည့်၍၊ မှန်းသည့်ပန်းတိုင်
မြဲစွာကိုင်လျက်၊ မယိုင်မလဲ
သူဆင်နွှဲရာ၊ မခွဲဂျန်ဒါ
ခံယူကာဖြင့်၊ ရွှေပြည်သာအေး
မြန်မာ့ရေးကို၊ဉာဏ်ဖြင့်တွေး၍
မပြတ်ဆွေးနွေးဖြည့်နေသူ။



အမျိုးသမီးအသံ အမျိုးသမီးအားမာန် စာစဉ် (၄) ကို အောက်ပါလင့်ခ်မှာ ဝင်ရောက်ပြီး ဖတ်ရှုနိုင်ပါပြီ။ 
https://drive.google.com/file/d/1f-_wechUEdOGmJdkvswVAWYQ7WKpDwYW/view?usp=sharing



#politicsforwomenmyanmar
#whatishappeninginmyamar
#Advocacy
#politics
#media
Published on

ရေးသားသူ- လွန်းအိမ် 


အမျိုးသမီးအသံ အမျိုးသမီးအသံ စာစဉ်အမှတ် (၆) မှ ကောက်နုတ်ဖော်ပြသည်။ 


အမျိုးသမီးများသည် ဖိနှိပ်မှုမျိုးစုံကို စက္ကန့်နှင့်အမျှ တော်လှန်နေကြရသည်။ အမျိုးသမီးများမပါဘဲ နွေဦးတော်လှန်ရေး မဖြစ်လာနိုင်ပေ
 

နိဒါန်း
-----


၂၀၂၁ ခုနှစ်ဖေဖော်ဝါရီလ (၁) ရက်နေ့ စစ်အာဏာသိမ်းမှုသည် မြန်မာနိုင်ငံ၏ အမည်းရောင်နေ့စွဲများ အဖြစ် သမိုင်းတင်နေမည့် နေ့ရက်တရက်ပင်။ မတရားစစ်အာဏာသိမ်းမှုကို ဆန့်ကျင်သည့် “နွေဦးတော်လှန်ရေး” တွင် မြန်မာနိုင်ငံရှိအမျိုးသမီးများသည် ရှေ့တန်းမှပါဝင်ခဲ့ကြပြီး နွေဦးတော်လှန်ရေး အောင်မြင်ရေးနေ့စွဲများကို အဓိကရေးသားနေသူများဖြစ်သည်။

နွေဦးတော်လှန်ရေးကာလအတွင်း အမျိုးသမီး များ၏ ပါဝင်မှုပုံစံများ၊ ၎င်းတို့၏ အခန်းကဏ္ဍများ၊ အထင်ကရဖြစ်သော ဖြစ်ရပ်များနှင့် အမျိုးသမီးများ၏ တော်လှန်ရေးနေ့စွဲများကို အာဏာရှင်စနစ်ကို ဆန့်ကျင်တိုက်ပွဲဝင်ရင်း မည်သို့သော စွန့်စားမှုများ၊ စနစ်တကျ ဖွဲ့စည်းဆောင်ရွက်မှုများနှင့် ရဲစွမ်းသတ္တိရှိရှိ ပါဝင်ခဲ့ကြကြောင်း လေးနှစ်တာကာလကို ပြန်ပြောင်းကြည့်ကာ ထုတ်နုတ်တင်ပြလိုပါသည်။

မြန်မာ့သမိုင်းတစ်လျှောက်တွင် အမျိုးသမီးများသည် လွတ်လပ်ရေးတိုက်ပွဲ၊ ဒီမိုကရေစီအရေးတော်ပုံ၊ သမိုင်းလှုပ်ရှားမှုများတွင် အစဉ်အဆက်ပါဝင်ခဲ့ကြပြီး သမိုင်းကို ပြောင်းလဲခဲ့ ကြသည်။ အမျိုးသမီးများ၏ တော်လှန်ရေးနေ့စွဲတိုင်းသည် လူ့အဖွဲ့အစည်းကို ပုံဖော်ကြသည့် ရက်စွဲများပင် ဖြစ်သည်။
 

တော်လှန်နေ့စွဲအစစာမျက်နှာတွင် အမျိုးသမီးများ ပါဝင်မှု
---------------------------------------------


စစ်အာဏာသိမ်းမှု၏ အမှောင်သန်းခေါင်ယံကို ပထမဆုံး ထိုးခွင်းခဲ့သည့် အလင်းရောင်များသည် အမျိုးသမီးများပင် ဖြစ်သည်။ နွေဦးတော်လှန်ရေး၏ ကန့်လန့်ကာကို ဆွဲဖွင့်လိုက်ကြသည့် အမျိုးသမီးများကဲ့သို့ ဖေဖော်ဝါရီလ (၆) ရက်နေ့၊ ရန်ကုန်၏ အစောဆုံး လူထုသပိတ်တွင် ပါဝင်သော အလုပ်သမအမျိုးသမီးထု၏ ပုံရိပ်များသည် လူထုကို တပ်လှန့်လိုက်သည်။ ထိုနေ့တွင်ပင် သပိတ်တိုက်ပွဲတပ်ဦးမှာ ပါဝင်ခဲ့သည့် အမျိုးသမီးနှစ်ဦးဖြစ်သည့် ကချင်တိုင်းရင်းသူ အက်စတာဇေနော (Esther Ze Naw) နှင့် ရှမ်းနီတိုင်းရင်းသူ အိသဉ္ဇာမောင်တို့သည် နွေဦးဒိုင်ယာရီကို နိဒါန်းချီခဲ့ကြသည့် အမျိုးသမီးများ ဖြစ်သည်။

မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ ၂၀၂၁ နွေဦးတော်လှန်ရေးလှိုင်းကို ပြည်သူလူထုရဲ့နိုင်ငံရေချိန်နဲ့ ချိန်သားကိုက် လှုံ့ဆော်နိုင်ခဲ့ခြင်း ကြောင့်ဟုဆိုကာ ထိုအမျိုးသမီးနှစ်ဦးကိုကမ္ဘာကျော် TIME မဂ္ဂဇင်းက ၂၀၂၁ ခုနှစ်အတွက် ကမ္ဘာကို လွှမ်းမိုးမှုအရှိဆုံး လူပုဂ္ဂိုလ် ၁၀၀ တွင်ထည့်သွင်းရွေးချယ်ခဲ့သည်။ ထိုဂုဏ်ပြုမှုသည် တော်လှန်ရေးတွင် တပ်ဦးမှ ပါဝင်ခဲ့သော အမျိုးသမီးအားလုံး၏ သတ္တိအပေါ် အသိအမှတ်ပြုမှု၊ ဂုဏ်ယူစရာမှတ်တိုင်တခု ဖြစ်သည်။ နွေဦးတော်လှန်ရေးတွင် အမျိုးသမီးပါဝင်မှုသည် ထက်ဝက်ကျော် ရှိခဲ့ကြကြောင်းခန့်မှန်းကြသည်။


ထဘီအလံနေ့စွဲများနှင့် အမျိုးသမီးဦးဆောင်သောသပိတ်များ
------------------------------------------------


မြန်မာ့သမိုင်းတွင်ပထမဦးဆုံးသော အမျိုးသမီးဝတ်ထဘီများကို တပ်ဦးအလံအဖြစ် အသုံးပြုပြီး စစ်အာဏာရှင်ကို ဆန့်ကျင်မှုသည် ၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ မတ်လ (၈) ရက်နေ့ နိုင်ငံတကာအမျိုးသမီးများနေ့တွင် အစပြုခဲ့သည်။ အမျိုးသားများကပါ ထဘီအလံများကိုင်ဆောင်ခြင်း၊ ထဘီခေါင်းပေါင်းခြင်းဖြင့် သပိတ် စစ်ကြောင်းများတွင် ပါဝင်ခဲ့သည်။ နွေဦးတော်လှန်ရေးသည် စစ်အာဏာသိမ်းမှုကို ဆန္ဒပြသပိတ်မှောက်ရာမှ အတွေးအခေါ်တော်လှန်ရေးအဖြစ် စတင်ပြောင်းလဲလိုက်သော မြင်ကွင်းပင်။

အဆိုပါတော်လှန်ရေးသည် စစ်တပ်၏အကြောက်တရားကိုအကြောက်တရားဖြင့်ပြန်တိုက်ခဲ့ခြင်းဖြစ်ပြီး  နှစ်ပေါင်းများစွာ အရိုးစွဲလာခဲ့ သည့် အမျိုးသမီးဝတ်ထဘီ၊ စကတ်များ၊ အတွင်းခံအဝတ်အစားများသည် နိမ့်ကျသည်၊ အမျိုးသားများထက် အမျိုးသမီးများသည် ဘုန်းနိမ့်သည် စသည့်အယူအဆများကိုပါတွန်းလှန်ခဲ့သည်။

ထဘီအလံသပိတ်များသည် အမျိုးသမီးများဦးဆောင်သည့် စစ်အာဏာရှင်ဆန့်ကျင်ရေးသပိတ်များကို အုံလိုက်ကျင်းလိုက် ထွက်ပေါ်လာဖို့ လှေကားထစ်ထိုးပေးခဲ့သည်။ “အမျိုးသမီးတွေမပါရင် ဒီတိုက်ပွဲက မအောင်နိုင်ပါဘူး” ဆိုသည့်ကြွေးကြော်သံများဖြင့် အမျိုးသမီးထုသပိတ်စစ်ကြောင်းဟာ ဇူလိုင်လ (၁၀) ရက်နေ့က မန္တလေးမြို့တွင်ပထမဆုံးထွက်ပေါ်ခဲ့သည်။

၂၁ရာစုရဲ့  ပန်ထွာဘုရင်မ သပိတ်စစ်ကြောင်း အမည်ဖြင့် ဇူလိုင်လ(၁၄)ရက်နေ့တွင် ရန်ကုန်မြို့လယ်တွင် ထွက်ပေါ်ခဲ့သည်။ ထိုမှတဆင့် တော်လှန်ရေး အားကောင်းသည့် အညာဒေသ၊ တနသ်ာရီတိုင်းစသည့်ဒေသများတွင် အမျိုးသမီးထုဦးဆောင်သည့် သပိတ်စစ်ကြောင်းများ တစတစပျံ့နှံ့ခဲ့သည်။ထိုသပိတ်စစ်ကြောင်းများတွင် စစ်အာဏာရှင်နှင့်အတူ အမျိုးသမီးများအ‌ပေါ် ခွဲခြားဆက်ဆံမှုများ ပပျောက်ရန် အသိပေးစာသား၊ ကြွေးကြော်သံများပါဝင်ခဲ့သည်။

ထို့အပြင် တော်လှန်ရေးလှုပ်ရှားမှု လုပ်ငန်းများကို ဖော်ဆောင်နေသည့်  အမျိုးသမီးအစုအဖွဲ့အင်အားစုများလည်း ပေါ်ထွက်လာခဲ့သည်။ ၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ စက်တင်ဘာလ (၆) ရက်နေ့တွင် မြေပြင်သပိတ်အင်အားစုအသီးသီးတွင် ပါဝင်လှုပ်ရှားနေကြသော လူငယ်အမျိုးသမီး များဖြင့် စစ်အာဏာရှင်စနစ်အား အမြစ်ဖြတ်တိုက်ထုတ်၍ အမျိုးသမီးများ၏ဦးဆောင် ပါဝင်မှုနှင့်အတူ အနာဂတ် ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီနိုင်ငံတော်သစ်တစ်ရပ် ဖြစ်ထွန်းလာစေရန် ရည်ရွယ်လျက် အမျိုးသမီးမဟာမိတ်အင်အားစု ကို တရားဝင် စတင်ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။

တနင်္သာရီတိုင်း၊ ထားဝယ်ခရိုင်အတွင်း စစ်အာဏာရှင်စနစ် ဆန့်ကျင်ရေး 'နှင်းဆီရောင် အမျိုးသမီးထု လှုပ်ရှားမှု' မှာ ပါဝင်နေကြသည့် အမျိုးသမီးများ ဦးဆောင်ပြီး 'နှင်းဆီရောင် အမျိုးသမီးများသမဂ္ဂ (ထားဝယ်)' ကို မတ် ၂၇ ရက်တွင် ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ Sisters to Sisters သည် ၂၀၂၁ ခုနှစ်ဧပြီလမှစတင်၍ လွတ်လပ်တက်ကြွသည့် ဖီမီနစ်များက စုစည်းတည်ထောင်ခဲ့သည့် ကမ်ပိန်းလှုပ်ရှားမှုအစုအဖွဲ့ ဖြစ်သည်။

စစ်အာဏာရှင်စနစ်ဆန့်ကျင်ရေး လှုပ်ရှားမှုများတွင် အမျိုးသမီးများ၏ ပါဝင်မှုအခန်းကဏ္ဍကို မြှင့်တင်နိုင်ရန် အမျိုးသမီးများအပေါ် ခွဲခြားဆက်ဆံမှုများ ပပျောက်ပြီး တန်းတူ အခွင့်အရေးများရရန်နှင့် နိုင်ငံတော်တည်ဆောက်ရေးတွင် အမျိုးသမီးများ၏ ပါဝင်မှုအခန်းကဏ္ဍကို မြှင့်တင်ရန် ရည်ရွယ်ကာ ဖွဲ့စည်းခဲ့ကြခြင်း ဖြစ်သည်။


နိုင်ငံရေးလုပ်ငန်းစဉ်များတွင် ပါဝင်မှု
-----------------------------


စစ်တပ်မှ အာဏာသိမ်းပြီးနောက် လွှတ်တော် ကိုယ်စားလှယ် (၂၉၈) ဦးသည် ၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလ ၅ ရက်နေ့တွင် တတိယအကြိမ် လွှတ်တော်၏ ပထမဆုံး အရေးပေါ် လွှတ်တော် အစည်းအဝေး ကို ဗီဒီယို ကွန့်ဖရင့်မှ တဆင့် ကျင်းပခဲ့ပါသည်။ အဆိုပါ အစည်းအဝေးတွင် ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော်၏ ဥပဒေပြုလုပ်ငန်းများကို ဆောင်ရွက်နိုင်ရန် “ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော်ကိုယ်စားပြုကော်မတီ” ကို စတင် ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။

CRPH (ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော် ကိုယ်စားပြုကော်မတီ) တွင် အမျိုးသမီး ၃၀% ခန့် ပါဝင်ပါသည်။ ၂၀၂၀ ခုနှစ်ရွေးကောက်ပွဲ အနိုင်ရအမျိုးသမီးလွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်‌နှင့် ပြန်လည် ရွေးကောက်ခံ ကိုယ်စားလှယ် စုစုပေါင်း (၁၀၀) ကျော် ပါဝင်သည့် အမျိုးသမီးလွှတ်‌‌‌တော်ကိုယ်စားလှယ်များ ကွန်ရက်ကို ၂၀၂၂ နိုဝင်ဘာလ ၂ ရက်နေ့တွင်ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။

ဧပြီလ (၁၆) ရက်နေ့တွင် အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) ကိုဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ အစိုးရအဖွဲ့မှာ နိုင်ငံတော်အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ်အဖြစ် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်အပါအဝင် ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီးနေရာမှာ အမျိုးသမီး (၃) ဦး၊ ဒုတိယဝန်ကြီးနေရာမှာ အမျိုးသမီး (၃) ဦးဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားပါသည်။ ခေတ်အဆက်ဆက် အစိုးရအဖွဲ့များတွင် အမျိုးသမီးပါဝင်မှုနှုန်း အများဆုံးဖြစ်သည့် အစိုးရအဖွဲ့တစ်ခုဖြစ်သည်။
 
 
လက်နက်ကိုင်တိုက်ပွဲတွင် ပါဝင်မှု
----------------------------


ငြိမ်းချမ်းစွာဆန္ဒပြနေကြသော ပြည်သူများ၏ အသံကို နားမထောင်ရုံသာမက သေနတ်ထောက် ပစ်သတ်ခဲ့သည့် စစ်တပ်၏ ယုတ်မာမှုကို အဆုံးတိုက် တော်လှန်ရန်မှာ လက်နက်ကိုင်တော်လှန်ရုံမှလွဲ၍ အခွင့်မသာတော့ပေ။ လက်နက်ကိုင်တွန်းလှန်ရေးပုံစံသို့ တမုတ်ချင်းရောက်ရှိလာချိန်တွင်လည်း အမျိုးသမီး များ ရဲရင့်စွာ ပါဝင်လာခဲ့ကြသည်။ ဒေသတွင်းပေါ်ပေါက်လာသည့် ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်များ၊ တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းများ၏ ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်များ၊ အမျိုးသားညီညွှတ်‌ရေးအစိုးရ လက်အောက်ခံ ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်များအသီးသီးတွင် အမျိုးသမီးများလည်းပါဝင်လာခဲ့ကြသည်။

ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့များ (PDF) တွင် အမျိုးသမီးများပါဝင်မှု ၃၀% ခန့် ပါဝင်နေကြောင်း ခန့်မှန်းရသည်။  တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းများတွင် အမျိုးသမီးစစ်သည်ပါဝင်မှုသည် ၁၅-၂၅% အကြား ပါဝင်နေကြောင်း ခန့်မှန်းရသည်။ အများဆုံးပါဝင်မှုကို ဆက်သွယ်ရေး၊ ထောက်လှမ်းရေးနှင့် ဆေးဘက်ဆိုင်ရာယူနစ်များတွင် တွေ့ရပြီး ၆၀% ကျော်မှာ အမျိုးသမီးများဖြစ်ကြသည်။

            နွေဦးတော်လှန်ရေး၏ ထူးခြားမှုမှာ အမျိုးသမီးသီးသန့်တပ်များ ပေါ်ပေါ်က်လာခြင်းပင်။ ကရင်နီ အမျိုးသားများကာကွယ်ရေးတပ် (KNDF)တပ်ရင်း၏ အမျိုးသမီးတပ်ဖွဲ့ကို ၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ မေလတွင် ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ စစ်အာဏာသိမ်းမှု နောက်ပိုင်းတွင် အမျိုးသမီးတပ်ဖွဲ့ ပထမဆုံး ဖွဲ့စည်းသည့် လူမျိုးစု လက်နက်ကိုင် အဖွဲ့အစည်းဖြစ်သည်။ ချင်းပြည်နယ်ဟာ စစ်ကောင်စီကို အစောဆုံး လက်နက်ကိုင် တော်လှန်ခဲ့သည့် ဒေသဖြစ်ခဲ့ပြီး ချင်းပြည်နယ်က အမျိုးသမီးများသည် စစ်ကောင်စီကိုတွန်းလှန်ဖို့ လက်နက်ကိုင်ကာ ချင်းပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့များတွင် ပါဝင်ခဲ့ကြသည်။

            CDM ဆရာမများ၊ ကျောင်းသူများ၊ အိမ်ထောင်ရှင်မများ ပါဝင်သည့် အမျိုးသမီးသီးသန့် ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ် မြောင်အမျိုးသမီးပြောက်ကျားစစ်သည်တော်အဖွဲ့ကို ၂၀၂၁ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလ တွင် ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီစနစ် ပေါ်ထွက်လာရေး၊ ကျား၊မ တန်းတူအခွင့်အရေးရရှိရေးကို ဖော်ဆောင်သွားရန် ကတိပြုထားကာ အမျိုးသမီးတပ်ဖွဲ့ဝင်များအနေဖြင့်လည်း ရှေ့တန်းတာဝန်တွေကို ထမ်းဆောင်နေသလို အမျိုးသမီးရဲဘော်များကိုယ်တိုင် မိုင်းထုတ်၊ မိုင်းဆွဲတိုက်ခိုက်သည့် လုပ်ငန်းများတွင် ပါဝင်နေကြပါသည်။

ထို့ပြင် အမျိုးသမီးများဦးဆောင်သည့် မြောင်မြို့နယ်၊T.G.R Women Drone Force သည် တော်လှန်ရေးကာလတွင်ပေါ်ပေါက်လာတဲ့ ပထမဆုံး‌သောအမျိုးသမီးဒရုန်းအဖွဲ့ဖြစ်သည်။ ထိုအဖွဲ့၏ဒရုန်းဖြင့် ဗုံးကျဲတိုက်ခိုက်မှုများသည် ကျော်ကြားသည်။ အဖွဲ့ကိုဦးဆောင်နေသူသည် ကျားခင်စိန်ဆိုသည့် အမျိုးသမီးတစ်ဦး ဖြစ်သည်။

Force for Federal Democracy (FFD) ရှိ ဒရုန်းတပ်ဖွဲ့များတွင် အမျိုးသမီးရဲ‌ဘော်များ အဓိကပါ ဝင်နေကြသည်။ ကရင်ပြည်နယ်၊ ကော့ကရိတ်တောင်ပိုင်းတိုင်း အမှတ် (၂) စစ်ဒေသ၊ စစ်ဒေသခွဲ (၃) ၊ ဂဠုန်စစ်ကြောင်း၏ Spring UAV Force G3 ဟုခေါ်သည့် Fixed Wing Drone နည်းပညာတပ်ဖွဲ့တွင်လည်း အမျိုးသမီးအများအပြား ပါဝင်နေသည်။ တော်လှန်ရေးတွင် အမျိုးသမီးများသည် တိုက်ခိုက်ရေးအခန်းကဏ္ဍမှ ဖြစ်စေ၊ တိုက်ခိုက်ရေး မဟုတ်သည့် တော်လှန်ရေး လှုပ်ရှားမှုမှဖြစ်စေ ၆၀ ရာခိုင်နှုန်းခန့်ပါဝင်နေသည်။

 
အမျိုးသမီးများပါဝင်နေသော အသီးသီးသောကဏ္ဍများ
--------------------------------------------


ကျန်းမာရေးကဏ္ဍ

နွေဦးတော်လှန်ရေး၏ အဓိကထောက်တိုင်ဖြစ်သော အာဏာဖီဆန်လှုပ်ရှားမှု၏ ကျန်းမာရေး ဝန်ထမ်းများ၏ CDM တွင် ၇၀% ကျော်သည် အမျိုးသမီးများဖြစ်သည်။ မြို့ကြီးများရှိ လျှို့ဝှက်ဆေးခန်းများ၏ ၆၅% ကို အမျိုးသမီးဆရာဝန်များက ဦးဆောင်ခဲ့သည်။ စစ်တပ်၏အကြမ်းဖက်ဖြိုခွင်းမှုများတွင် ထိခိုက်ဒဏ်ရာ ရသူများကို အရေးပေါ်ကုသမှုများပေးခဲ့ရာတွင် အမျိုးသမီးဆရာဝန်များ၊ သူနာပြုများနှင့် ကျန်းမာရေးဝန်ထမ်း များ၏ အဓိကတာဝန် ဖြစ်ခဲ့သည်။

လက်နက်ကိုင်တော်လှန်ရေးတွင်လည်း ဒဏ်ရာရရဲဘော်များ၊ စစ်ရှောင်ပြည်သူများနှင့် ဒေသခံပြည်သူများကို  ကုသပေးခြင်း၊ အခြေခံကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှုပေးခြင်း၊ သားဖွားပေးခြင်း၊ ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှုပေးခြင်း စသည့်တာဝန်များကို အဓိကဆောင်ရွက်နေကြသည်။ တော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့များတွင် ဆေးသင်တန်းတက်ရောက်ခြင်း၊ ဆေးကုသမှုပေးခြင်းတို့ကြောင့် စစ်ကောင်စီ၏ ဖမ်းဆီးသတ်ဖြတ်ခြင်း ခံရမှုတို့ကိုလည်း ရင်ဆိုင်ကြရသည်။
 

ပညာရေးကဏ္ဍ

ပညာရေးကဏ္ဍသည်လည်း အမျိုးသမီးအများဆုံး ပါဝင်သော နယ်ပယ်တစ်ခုဖြစ်သည်။ ပညာရေး ကဏ္ဍမှ ဆရာ/ဆရာမများ၏ CDM တွင် ၈၀% ကျော်သည် အမျိုးသမီးများဖြစ်သည်။ ဆရာမများသည် ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလအစောပိုင်းမှစ၍ CDM တွင် ပါဝင်ခဲ့ကြပြီး အာဏာရှင်စနစ်အောက်တွင် ပညာရေးစနစ်ကို သပိတ်မှောက်ခဲ့ကြသည်။

အထူးသဖြင့် အခြေခံပညာဆရာမများသည် ကလေးငယ်များကို စစ်အာဏာရှင် စနစ်အောက်မှ ကာကွယ်ရန် ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် CDM တွင် စုပေါင်းပါဝင်ခဲ့ကြခြင်းဖြစ်သည်။ထို့နောက် လွတ်မြောက်နယ်မြေများတွင် မြေပြင်ကျောင်းများဖွင့်လှစ်ကာ ပညာရေးများဖော်ဆောင်သူများတွင် အမျိုးသမီးများ ပါဝင်နေသည်။   ဖက်ဒရယ်ကျောင်းများနှင့် အွန်လိုင်းပညာရေးတွင် ၇၀% သည် ဆရာမများ ဖြစ်ပြီး၊ ဦးဆောင်ခဲ့ကြသည်။
 

လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုကဏ္ဍ

လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုအဖွဲ့များတွင် ၇၀% ကျော်သည် အမျိုးသမီးများဖြစ်ကြသည်။ အကျပ်အတည်းကာလအတွင်း လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုဆိုင်ရာ အကူအညီပေးရေးလုပ်ငန်းများတွင် အမျိုးသမီးများက တက်ကြွစွာ ပါဝင်ခဲ့ကြသည်။၂၀၂၁ ခုနှစ် မတ်လမှစ၍ နိုင်ငံအနှံ့ စစ်ဘေးရှောင်များအတွက် အမျိုးသမီးများသည် ရိက္ခာများ၊ ဆေးဝါးများနှင့် အခြေခံလိုအပ်ချက်များ ပံ့ပိုးရန် အန္တရာယ်များကြားမှ ဆောင်ရွက်ခဲ့ကြသည်။

စစ်ရေးပဋိပက္ခများကြောင့် ထွက်ပြေးတိမ်းရှောင်ရသော မိသားစုများအတွက် အမျိုးသမီးလူမှုအဖွဲ့အစည်းများသည် အခြေခံလိုအပ်ချက်များကို ဖြည့်ဆည်းပေးရာတွင် အဓိကတာဝန်ယူခဲ့ ကြသည်။‌အစားအသောက်မျှဝေခြင်း၊ ဆေးဝါး၊ အခြေခံအသုံးအဆောင်များ၊ ရွေ့လျားဆေးပေးခန်းများ တည်ထောင်ခြင်း၊ လေကြောင်းရန် အသိပညာပေးခြင်း၊ အမျိုးသမီး လစဉ်သုံးပစ္စည်းမျှဝေခြင်း၊ သားဆက်ခြား နည်း နှင့် မျိုးပွားမှုဆိုင်ရာ အသိပညာပေးခြင်း တို့တွင် အမျိုးသမီးများ အဓိကတာဝန်ယူဆောင်ရွက်ခဲ့ကြသည်။ IDP (စစ်ဘေးရှောင်) စခန်းများတွင် ၈၀% ခန့်သည် အမျိုးသမီးများက အဓိကထိန်းသိမ်းဆောင်ရွက်လျက် ရှိသည်။
 

ဒစ်ဂျစ်တယ်နှင့် နည်းပညာကဏ္ဍ

တော်လှန်ရေးကာလအတွင်း ဒစ်ဂျစ်တယ်နည်းပညာသည် အရေးပါသော လက်နက်တစ်ခု ဖြစ်လာခဲ့ပြီး၊ ဤနယ်ပယ်တွင် အမျိုးသမီးများ၏ အခန်းကဏ္ဍလည်း တိုးတက်လာခဲ့သည်။ ဆိုက်ဘာ တိုက်ခိုက်ရေး၊ ဟက်ကာအုပ်စုများတွင် အမျိုးသမီးများပါဝင်မှု ၃၀% ခန့်ရှိပြီး၊ သတင်းအမှားဖြန့်ချိမှု တိုက်ဖျက်ရေးအဖွဲ့များတွင် ၆၀% ခန့်သည် အမျိုးသမီးများဖြစ်သည်။ စစ်တပ်၏ အင်တာနက် ဖြတ်တောက်မှုများ၊ ဆက်သွယ်ရေးကန့်သတ်မှုများ ပြုလုပ်သည့်အခါ ၎င်းတို့ကို ကျော်လွှားရန် နည်းပညာ ဖြေရှင်းချက်များတွင် အမျိုးသမီးနည်းပညာရှင်များက အဓိကဦးဆောင်ခဲ့ကြသည်။ VPN၊ ဂြိုလ်တုအင်တာနက်၊ အခြားဆက်သွယ်ရေးကွန်ရက်များကို အသုံးပြုရာတွင် လူငယ်အမျိုးသမီးများက သင်တန်းများပေးခြင်း၊ နည်းပညာအကူအညီပေးခြင်းများ ပြုလုပ်ခဲ့ကြသည်။
 

ထောက်ပို့များ

လက်မှုပညာများအသုံးချခြင်း၊ သိုးမွှေးချည်ထိုးခြင်း၊ ဟင်းချက်‌ရောင်းခြင်း၊ ထောက်ပို့ထီများ ရောင်းချခြင်း၊ စာအုပ်များရောင်းခြင်း၊ ပိုင်ဆိုင်သမျှ ရတနာလက်ဝတ်လက်စားများ၊ အိမ်၊ခြံ၊မြေယာများကို ရောင်းချခြင်း စသည့်အမျိုးမျိုးသောနည်းလမ်းများဖြင့် ဝင်ငွေရှာဖွေကာ တော်လှန်ရေးအတွက် ထောက်ပို့သူများသည် အမျိုးသမီးအများစု ဖြစ်သည်။
 
မီဒီယာ

တော်လှန်ရေးကာလအတွင်း သတင်းဖော်ပြရေးနှင့် သတင်းအချက်အလက် ဖြန့်ဝေရေးတွင် အမျိုးသမီးများ၏ အခန်းကဏ္ဍကိုလည်း မေ့ထား၍မရပေ။ စစ်ကောင်စီ၏ဖမ်းဆီးမှုကြောင့် ရွေ့ပြောင်း အခြေချကာ မီဒီယာလုပ်ငန်းများကို ဆက်လက်လုပ်ကိုင်နေကြသည့် သတင်းသမားများတွင် အမျိုးသမီးများလည်း ပါဝင်သည်။ ထို့အပြင် ဒေသအခြေစိုက်မီဒီယာများ၊ တော်လှန်ရေးမီဒီယာများ၊ တော်လှန်‌ရေးစာစဉ်များ၊ မဂ္ဂဇင်းများတွင်လည်း အမျိုးသမီးသတင်းတင်ဆက်သူများ၊ အမျိုးသမီးအယ်ဒီတာ၊ အမျိုးသမီးထုတ်လုပ်သူ၊ အမျိုးသမီးသတင်းသမားများ၊ အမျိုးသမီးCJ များ၊ အမျိုးသမီးစစ်သတင်းထောက်များ ပါဝင်လုပ်ကိုင်နေကြသည်။
 

စွမ်းဆောင်ရည်ထင်ရှားသော နွေဦးနှင်းဆီနီများ
--------------------------------------


မမြသွဲ့သွဲ့ခိုင်

စစ်အာဏာသိမ်းမှုကို ဆန့်ကျင်ဆန္ဒပြပွဲတွင်ပါဝင်ခဲ့သည့် နေပြည်တော်က အသက် (၂၀) အရွယ် မြသွဲ့သွဲခိုင်သည် ဦးခေါင်းကို ကျည်ဆန်ထိမှန်ခဲ့ကာ ကျဆုံးခဲ့သည်။ မြသွဲ့သွဲ့ခိုင်သည် နွေဦးတော်လှန်ရေးတွင် ပထမဆုံးကျဆုံးခဲ့သည့် အမျိုးသမီးငယ်တစ်ဦး ဖြစ်သည်။
 

မကြယ်စင်

အသက် (၁၉) နှစ်အရွယ် ကြယ်စင် (ခေါ်) အိန်ဂျယ်သည် မတ်လ (၃) ရက်နေ့ မန္တလေးမြို့တွင် စစ်အာဏာသိမ်းမှုကို ဆန့်ကျင်ဆန္ဒပြရာတွင် ကျဆုံးခဲ့တဲ့ အမျိုးသမီးငယ်တစ်ဦးဖြစ်သည်။ "Everything will be OK" စာတန်းပါ တီရှပ်ဝတ်ဆင်ထားသည့် ကြယ်စင်၏ကျဆုံးမှုကို ကမ္ဘာကပါ ဦးညွှတ်ခဲ့ကြသည်။
 

မပန်းသီး

ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး ဗိုလ်တထောင်မြို့ရှိ ၄၄ လမ်းက တိုက်ခန်းတစ်ခုကို စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့ဝင်များ ဝင်ရောက်ဖမ်းစီးရာတွင် မဝေဝေမြင့်(ခေါ်)မပန်းသီးအပါအဝင် လူငယ်ငါးဦးဟာ အမြင့်ပေ (၅၀)ကျော်မှ ခုန်ချသေဆုံးခဲ့သည်။
 

သီလရှင်ဒေါ်ဝရဉာဏီ (ခေါ်) မနန်းဝင့်ဝါ

ပါဝါရိန်းဂျားအညိုကောင်ဟုလူသိများခဲ့သည် သီလရှင်ဆရာလေး ဒေါ်ဝရဉာဏီသည် သီလရှင်ဘဝမှ လက်နက်ကိုင်တော်လှန်ရေးသမားဘဝကို ကူးပြောင်းခဲ့သူ ဖြစ်သည်။ PDF လူငယ်များကို ရိက္ခာ ထောက်ပံ့သည်ဟုဆိုကာ ကျောင်းတိုက်အတွင်း စစ်ကောင်စီတပ်များ ဝင်ရောက်ဖမ်းဆီးနှိပ်စက် မေးမြန်းချိန် တွင် ထွက်ပြေးခဲ့ပြီး လွတ်မြောက်နယ်မြေသို့ရောက်ရှိကာ လက်နက်ကိုင်တိုက်ပွဲဝင်ရန် ပြင်ဆင်ခဲ့သူဖြစ်သည်။ လက်ရှိအချိန်အထိလည်း ထောက်ပို့လုပ်ငန်းများကို ဆောင်ရွက်နေသည်။
 

စစ်စတာအန်းရိုဇားနူးတောင်

ဆန္ဒပြပြည်သူများ၏အသက်ကို ကယ်တင်ရန် သေနတ်ကိုင်ထားသည့် စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့ဝင်များ ရှေ့တွင် ဒူးထောက်တောင်းပန်ခဲ့သည့်အတွက် ပြည်တွင်းနှင့် နိုင်ငံတကာမီဒီယာများအကြားတွင် ထင်ရှား ခဲ့သည့် ခရစ်ယာန်သီလရှင်တစ်ဦး ဖြစ်သည်။
 

မဟန်နီနွေဦး

တက္ကသိုလ်ကျောင်းသူ၊ တက်သစ်စမော်ဒယ်၊ သရုပ်ဆောင်အမျိုးသမီးငယ်တစ်ဦးဖြစ်သည့် ဟန်နီနွေဦးသည် စစ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက်တွင် အာဏာရှင်ကို ဆန့်ကျင်ခဲ့သည်။ ၂၀၂၂ ခုနှစ်က စတင်ကာ ကျောင်းသားလက်ရုံးတပ်တော်တွင် စစ်သင်တန်းတက်ရောက်ခဲ့ပြီး လက်ရှိအချိန်ထိ တော်လှန်‌ရေး လုပ်ငန်းများတွင် ပါဝင်နေသူဖြစ်သည်။ စစ်ရေးတွင်လည်း ထူးချွန်သူတစ်ယောက် ဖြစ်သည်။
 

မအေးမြင့်အောင်အောင်

မန္တလေး၏အစောဆုံးထွက်ခဲ့သည့်သပိတ်တွင် ဒေါက်တာတေဇာဆန်းနှင့်အတူ ပါဝင်ခဲ့သည့် လူငယ်များအနက် မအေးမြင့်အောင်အောင်လည်း ပါဝင်ခဲ့သည်။ ထိုသပိတ်သည် စစ်အာဏာသိမ်းမှု ဖြစ်စဉ်ပြီးနောက် မန္တလေးတွင် ပထမဆုံးလူငယ်များဦးဆောင်ခဲ့သည့် သပိတ်တခုဖြစ်သည်။ သူမသည် အညာဒေသ၏ လူထုသပိတ်တွေကို လက်ရှိအချိန်အထိ ဦးဆောင်နေပြီး ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ဝင် များနှင့် လူထုကို နိုင်ငံရေးအသိပညာမျှဝေမှုများကို မြေပြင်တွင် ဖော်ဆောင်နေပါသည်။
 

နိဂုံး
----


နွေဦးတော်လှန်ရေးသည် မြန်မာနိုင်ငံ၏ ဒီမိုကရေစီစိတ်ဓာတ်နှင့် လွတ်လပ်မှုအတွက် တောင်းဆိုမှုတစ်ခုဖြစ်သည်။ ဤတော်လှန်ရေးတွင် အမျိုးသမီးများသည် သမိုင်းဝင်အခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်ခဲ့ကြပြီး၊ စစ်အာဏာရှင်စနစ်ကို တွန်းလှန်ရာတွင် အစဉ်အလာအရ သတ်မှတ်ထားသော ကျားမအခန်းကဏ္ဍများကို ကျော်လွန်ကာ ခေါင်းဆောင်မှုအခန်းကဏ္ဍများ၊ ဆုံးဖြတ်ချက်ချမှတ်ရေး အဆင့်များတွင် ပါဝင်လာခဲ့ကြသည်။ နွေဦးတော်လှန်ရေးအတွင်း အမျိုးသမီးများ၏ ပါဝင်မှုသည် မြန်မာနိုင်ငံရှိ အမျိုးသမီးများအတွက် သမိုင်းဝင်မှတ်တိုင်တစ်ခုဖြစ်လာခဲ့သည်။

တော်လှန်ရေးတစ်လျှောက် အမျိုးသမီးများ သည် အရှေ့တန်းစစ်မျက်နှာများမှသည် ဒစ်ဂျစ်တယ်လုံခြုံရေး၊ သတင်းဖြန့်ဝေရေး၊ ရန်ပုံငွေရှာဖွေရေး၊ ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှုနှင့် လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုဆိုင်ရာ ကဏ္ဍများအထိ ကဏ္ဍအားလုံးနီးပါး တွင် ပါဝင်ခဲ့ကြသည်။ အထူးသဖြင့် အမျိုးသမီးများ၏ ရဲစွမ်းသတ္တိ၊ စည်းရုံးရေးစွမ်းရည်၊ တီထွင်ဖန်တီးမှုနှင့် ခံနိုင်ရည်စွမ်းအားတို့က တော်လှန်ရေးကို ဆက်လက်ရှင်သန်စေရန် အားဖြည့်ပေးခဲ့ပါသည်။

သို့သော် တော်လှန်ရေးကာလအတွင်း အမျိုးသမီးများရင်ဆိုင်ရသော စိန်ခေါ်မှုများမှာ ကြီးမားပါသည်။ စစ်အာဏာပိုင်များသည် အမျိုးသမီးများအပေါ် အကြမ်းဖက်မှု၊ လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာအကြမ်းဖက်မှုနှင့် ညှဉ်းပန်းနှိပ်စက်မှုများကို စစ်လက်နက်အဖြစ် အသုံးပြုခဲ့ပြီး၊ အမျိုးသမီးတော်လှန်ရေးသမားများအပေါ် ပစ်မှတ်ထားတိုက်ခိုက်မှုများကို ကျူးလွန်ခဲ့ကြသည်။

ထို့အပြင် တော်လှန်ရေးဘက်တော်သားအချင်းချင်း၏ လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာအကြမ်းဖက်မှုများကလည်း အမျိုးသမီးများကို ဆိုးရွားစွာထိခိုက်စေသည်။ အမျိုးသမီးများ သည် စီးပွားရေးနှင့် လူမှုရေးဖိစီးမှုများ၊ မိသားစုတာဝန်ဝတ္တရားများနှင့် ရေရှည်တိုက်ပွဲ၏ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ သက်ရောက်မှုများကိုလည်း ရင်ဆိုင်ကြရပါသည်။

ဤစိန်ခေါ်မှုများ၊ အကျပ်အတည်းများနှင့် ဆုံးရှုံးမှုများကြားမှပင် မြန်မာအမျိုးသမီးများသည် တော်လှန်ရေးတွင် ဆက်လက်ပါဝင်လျက်ရှိကြပြီး၊ လွတ်လပ်ခြင်း၊ တရားမျှတခြင်းနှင့် ဒီမိုကရေစီအတွက် ၎င်းတို့၏ဆန္ဒကို ထပ်မံအတည်ပြုနေကြပါသည်။ ၎င်းတို့၏ တော်လှန်ရေးနေ့စွဲများသည် သမိုင်းစာမျက်နှာ တွင် မှတ်တမ်းတင်ရုံသာမက၊ လာမည့်မျိုးဆက်များအတွက် ရဲစွမ်းသတ္တိ၊ ခံနိုင်ရည်စွမ်းအားနှင့် အမျိုးသမီးခေါင်းဆောင်မှု၏ စံပြပုံရိပ်များအဖြစ် ရှိနေမည်ဖြစ်ပါသည်။

နွေဦးတော်လှန်ရေးတွင် အမျိုးသမီးများ၏ အခန်းကဏ္ဍသည် အာဏာရှင်စနစ်ကို ဆန့်ကျင်သည့် တော်လှန်ရေးများအတွက်လည်း စံပြဖြစ်သည်။ အမျိုးသမီးများ၏ ညီညွတ်မှု၊ ရဲစွမ်းသတ္တိနှင့် မဆုတ်မနစ်စိတ်ဓာတ်တို့သည် မြန်မာနိုင်ငံနှင့် ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းရှိ ဒီမိုကရေစီအရေးတိုက်ပွဲများတွင် အလေးအနက်ထား လေ့လာစရာ သမိုင်းစာမျက်နှာများပင် ဖြစ်နေပေတော့သည်။
 

အမျိုးသမီးအသံ အမျိုးသမီးအားမာန်စာစဉ်အမှတ် (၆) ဖြစ်သည့် "နွေဦးကို အစပြု၍ (သို့မဟုတ်) စနစ်ပြောင်းတော်လှန်ရေး စာအုပ်အပြည့်အစုံကို အောက်ပါလင့်ခ်တွင် ဝင်ရောက်ဖတ်ရှုနိုင်ပါပြီရှင်။
 https://drive.google.com/file/d/16_IUEpaEkiTXu72iC09lOk0VDbKqXc7p/view?usp=sharing



#politicsforwomenmyanmar
#whatishappeninginmyamar
#Advocacy
#politics
#media
ကိုးကားချက်များ
 

Adams, Brooks. The Theory of Social Revolutions. New York: Macmillan, 1913.
Amann, Peter H. "Revolution: A Redefinition." Political Science Quarterly 77 (1962): 36-53.
Aristotle. The Politics ofAristotle, translated with an Introduction and Notes by Ernest Barker. New York: Oxford University Press, 1958. Book V.
Baker, Robert K., and Ball, Sandra J. Violence and the Media, A Staff Report of the National Commission on the Causes and Prevention of Violence.,Vol. 9. Washington, D.C.: U.S. Government Printing Office, 1969.
Barnes, Samuel H. "Ideology and the Organization of Conflict: On the Relationship Between Political Thought and Behavior." Journal of Politics 28 (August 1966): 513-30.
Beaufre, Andre. An Introduction to Strategy. New York: Frederick A.Praeger, 1965.
Bell, David V. J. Resistance and Revolution. Boston: Houghton Mifflin, 1973.
Bell, J. Bowyer. On Revolt: Strategies of National Liberation. Cambridge, Mass.: Harvard University Press, 1976.
Berman, Paul. Revolutionary Organization: Institution-Building within the People's Liberation Armed Forces. Lexington, Mass.: Lexington, 1974.
Bienen, Henry. Violence and Social Change: A Review of Current Literature. Chicago: University of Chicago Press, 1968.
Black, Cyril E., ed. Communism and Revolution: The Strategic Uses of Political Violence. Princeton, N.J.: Princeton University Press, 1964.
Davies, James C. "The Circumstances and Causes of Revolution: A Review."Journal of Conflict Resolution 11 (1967): 247-57.
Debray, Regis. Revolution in the Revolution? Armed Struggle and Political Struggle in Latin America. New York: Grove, 1967.
Eckstein, Harry. "On the Etiology of Internal War." History and Theory 4 (1965): 133-63. Reprinted in Eric A. Nordlinger, ed. Politics and Society: Studies in Comparative Political Sociology.
Edwards, Lyford P. The Natural History of Revolution. Chicago: University of Chicago Press, 1927.
Ellis, John. Annies in Revolution. London: Croom Helm, 1973.
Ellwood, Charles A. "A Psychological Theory of Revolutions." American Journal of Sociology 11 (1905-6): 49-59.
Fanon, Frantz. The Wretched of the Earth. New York: Grove, 1968.
Feierabend, Ivo K., and Feierabend, Rosalind L. "Aggressive Behaviors Within Polities, 1948-1962: A Cross-National Study." Journal of Conflict Resolution 10 (1966): 249-71., and Nesvold, Betty A. "The Comparative Study of Revolution and Violence." Comparative Politics 5, no. 3 (April 1973): 393-424.
Firestone, Joseph M. "Continuities in the Theory of Violence." Journal of Conflict Resolution 18, no. 1 (March 1974): 117-42.
Flanigan, William H., and Fogelman, Edwin. "Patterns of Political Violence in Comparative Historical Perspective." Comparative Politics 3, no. 3 (October 1970): 1-20.
Freeman, Michael. "Theories of Revolution." Rritish Journal of Political Science 2 (July 1972): 339-61.
Geschwender, James A. "Explorations in the Theory of Social Movements and Revolts." Social Forces 47 (December 1968): 127-36.
Gillis, John R. "Political Decay and the European Revolutions, 1789-1848." World Politics 22 (April 1970): 344-70.
Goodspeed, D. J. The Conspirators: A Study of the Coup d'Etat. London: Macmillan, 1962.
Gottschalk, Louis. "Causes of Revolution." American Journal of Sociology 50 (1944): 1-8.
Graham, Hugh Davis, and Gurr, Ted Robert, eds. Violence in America:Historical and Comparative Perspectives. New York: Signet, 1969.
Greene, Thomas H. Comparative Revolutionary Movements. Englewood Cliffs, N.J.: Prentice-Hall, 1974.
Grofman, Bernard N., and Muller, Edward N. "The Strange Case of Relative Gratification and Potential for Political Violence: The V Curve Hypothesis." American Political Science Review 67, no. 2 (June 1973): 514-39. Gross, Feliks. The Revolutionary Party. Westport, Conn.: Greenwood, 1974.
The Seizure of Political Power in a Century of Revolutions. New York: Philosophical Library, 1958. Groth, Alexander. Revolution and Elite Access: Some Hypotheses on Aspects of Political Change. University of California, Davis: Institute of Governmental Affairs, 1966.
Grundy, Kenneth W., and Weinstein, Michael A. The Ideologies of Violence. Columbus, Ohio: Charles E. Merrill, 1974.
Gurr, Ted Robert. "A Causal Model of Civil Strife: A Comparative Analysis Using New Indices." American Political Science Review 62 (December 1968): 1104-24.
"The Revolution-Social Change Nexus: Some Old Theories and New Hypotheses." Comparative Politics 5, no. 3 (April 1973): 359-92.
"Psychological Factors in Civil Violence." World Politics 20 (January 1968): 245-78.
"Urban Disorders: Perspectives from the Comparative Study of Civil Strife." American Behavioral Scientist 10 (March-April 1968): 50-55.
Why Men Rebel. Princeton, N.J.: Princeton University Press, 1970., and Bishop, Vaughn F. "Violent Nations, and Others." Journal of Conflict Resolution 20, no. 1 (March 1976): 79-110., with Ruttenberg, Charles. The Conditions of Civil Violence: First Tests of a Causal Model. Princeton University: Center of International Studies, 1967.
Halpern, Manfred. "Redefinition of the Revolutionary Situation." Journal of International Affairs 23 (1969): 54-75.
Hatto, Arthur. " 'Revolution': An Inquiry into the Usefulness of anHistorical Term." Mind 58 (1949): 495-517.
Hibbs, Douglas A., Jr. Mass Political Violence: A Cross-National Causal Analysis. New York: John Wiley & Sons, 1973.
Hirsch, Herbert, and Perry, David C, eds. Violence as Politics. New York: Harper & Row, 1973.
Hobsbawm, Eric J. Revolutionaries: Contemporary Essays. New York:Pantheon, 1973.
Hoffer, Eric. The True Believer: Thoughts on the Nature of Mass Movements. New York: New American Library, 1958.
Hopper, Rex D. "The Revolutionary Process: A Frame of Reference for the Study of Revolutionary Movements." Social Forces 28 (1950): 270-79.
Huntington, Samuel P. Political Order in Changing Societies. New Haven,Conn.: Yale University Press, 1968., ed. Changing Patterns of Military Politics. New York: Free Press,1962.
Hyams, Edward. Terrorists and Terrorism. New York: St. Martin's, 1975.
Iglitzin, Lynne B. Violent Conflict in American Society. San Francisco: Chandler, 1972.
Johnson, Chalmers. Revolution and the Social System. Stanford University: Hoover Institution on War, Revolution, and Peace, 1964.. Revolutionary Change. Boston: Little, Brown, 1966.
Kautsky, John H. "Revolutionary and Managerial Elites in Modernizing Regimes." Comparative Politics 1 (July 1969): 441-67.
Kelly, George A., and Miller, Linda B. Internal War and International Systems: Perspectives on Method. Harvard University: Center for International Affairs, 1969.
Korpi, Walter. "Conflict, Power and Relative Deprivation." AmericanPolitical Science Review 68, no. 4 (December 1974): 1569-78.
Lasswell, Harold D. Psychopathology and Politics. New York: Viking, 1960., and Lerner, Daniel, eds. World Revolutionary Elites. Cambridge, Mass.: MIT Press, 1965.
Le Bon, Gustave. The Psychology of Revolution. New York: G. P. Putnam's Sons, 1913.
Lee, Ming T. "The Founders of the Chinese Communist Party: A Study in Revolutionaries." Civilizations 13 (1968): 113-27.
Leiden, Carl, and Schmitt, Karl M. The Politics of Violence: Revolution in the Modern World. Englewood Cliffs, N.J.: Prentice-Hall, 1968.
Leites, Nathan, and Wolf, Charles, Jr. Rebellion and Authority: An Analytic Essay on Insurgent Conflicts. Chicago: Markham, 1970.
Lenin, V. I. "Left-Wing" Communism: An Infantile Disorder (1920). New York: International Publishers, 1940.. WJiat Is to Re Done? (1902). New York: International Publishers,1929.
Mack, Raymond W., and Snyder, Richard C. "The Analysis of Social Conflict: Toward an Overview and Synthesis." Journal of Conflict Resolution (1957): 212^8.
Malecki, Edward S. "Theories of Revolution and Industrialized Societies." Journal of Politics 35, no. 4 (November 1973): 948-85.
McColl, Robert W. "A Political Geography of Revolution: China, Vietnam, and Thailand." Journal of Conflict Resolution 11 (1967): 153-67.
Moore, Barrington, Jr. The Social Origins of Dictatorship and Democracy.Boston: Beacon, 1967.
Mostafa Rejai. “The Comparative Study of Revolutionary Strategy.” David mckay Company, Inc. New York 1977.
Meusel, Alfred. "Revolution and Counter-Revolution." Encyclopedia of the Social Sciences. New York: Macmillan, 1934.
Muller, Edward N. "A Test of a Partial Theory of Potential for Political Violence." American Political Science Review 66, no. 3 (September 1972): 928-59.
Nardin, Terry. Violence and the State. Beverly Hills, Calif.: Sage, 1971.
Neumann, Sigmund. "The International Civil War." World Politics 1 (1949): 333-50.
Nieburg, H. L. Political Violence: The Behavioral Process. New York: St.Martin's, 1969.. "The Threat of Violence and Social Change." American Political Science Review 56 (December 1962): 865-73.
Riezler, Kurt. "On the Psychology of the Modern Revolution." Social Research 10 (1943): 320-36.
Rosenau, James N., ed. International Aspects of Civil Strife. Princeton, N.J.: Princeton University Press, 1964.
Rubenstein, Richard E. Rebels in Eden: Mass Political Violence in the United States. Boston: Little, Brown, 1970.
Rummel, R. J. "Dimensions of Conflict Behavior Within Nations, 1946-59."
Journal of Conflict Resolution 10 (1966): 65-73.. "Dimensions of Foreign and Domestic Conflict Behavior: A Review of Empirical Findings." In Tlieory and Research on the Causes of War, edited by Dean G. Pruitt and Richard C. Snyder. Englewood Cliffs, N.J.: Prentice-Hall, 1969.
Wolfenstein, E. Victor. The Revolutionary Personality: Lenin, Trotsky, Gandhi. Princeton, N.J.: Princeton University Press, 1967.
Wylie, J. C. Military Strategy: A General Theory of Power Control. New Brunswick, N.J.: Rutgers University Press, 1967.
News: Spring Revolution Myanmar: From 2021 to 2025.
 
 
 
Published on
ရေးသားသူ- လွန်းအိမ်

အမျိုးသမီးအသံ အမျိုးသမီးအသံ စာစဉ်အမှတ် (၆) မှ ကောက်နုတ်ဖော်ပြသည်။ 


နိဒါန်း
-----


ရှေးယခင်ကာလမှ ယနေ့ခေတ်အထိ လူ့အဖွဲ့အစည်းအတွင်း ကျယ်ပြန့်စွာတည်ရှိခဲ့သည့် လူမှု ဆက်ဆံရေးဆိုင်ရာ မညီမျှမှုများကို တန်းတူညီမျှဖြစ်လာရန် တော်လှန်သည့် အရေးများကို တစ်ဦးတစ်ယောက် ချင်းမှစ၍ အစုအဖွဲ့လိုက်အထိ အစဉ်တစိုက် ကြိုးပမ်းအားထုတ်ခဲ့ကြပါသည်။ ထိုတော်လှန်ခြင်းများတွင် အမျိုးသမီးအခွင့်အရေးအတွက်တိုက်ပွဲဝင်သည့် Feminism သည်လည်း အရေးပါသော အခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်နေခဲ့ပါသည်။

ဤဆောင်းပါးတွင် တော်လှန်ခြင်း၏ အနက်အဓိပ္ပာယ်၊ Feminism ၏ တော်လှန်ခြင်း သဘောတရားများ၊ လူ့အဖွဲ့အစည်း၏ မညီမျှမှုများ သို့မဟုတ် ဖိနှိပ်ခြင်းသဘောသဘာဝများ၊ လွတ်လပ်မှု တိုက်ပွဲများနှင့် Feminism ၏ အနာဂတ်မျှော်မှန်းချက်များ၊ မြန်မာ့နွေဦးတော်လှန်ရေးတွင် ပါဝင်နေသည့် Feminismဆိုင်ရာတော်လှန်မှုများကို ချည်းကပ်တင်ပြထားပါသည်။
 
တော်လှန်ခြင်းဟူသည်
-------------------


တော်လှန်ခြင်းဟူသည်မှာ လက်ရှိတည်ရှိနေသော စနစ်၊ အခြေအနေ၊ အပြုအမူတစ်ခုခု၊ ဖိနှိပ်မှုတခုခုကို  ပြောင်းလဲမှုရှိစေရန် ဦးတည်လုပ်ဆောင်သော လုပ်ဆောင်ချက်ကို ဆိုလိုပါသည်။

ထိုလုပ်ဆောင်မှုကြောင့်  ကြီးမားသော ပြောင်းလဲမှုတစ်ခုဖြစ်စေ၊ တဖြည်းဖြည်း တိုးတက်ပြောင်းလဲမှုဖြစ်စေ၊ အချိန်ကာလကြာမြင့်သော ပြောင်းလဲမှုဖြစ်စေ၊ ရုတ်ချည်း ပြောင်းလဲမှုဖြစ်စေ ဖြစ်နိုင်ပါသည်။ တော်လှန်ခြင်းသည် တစ်ဦးချင်းလုပ်ဆောင်ချက်များမှ စုပေါင်းလှုပ်ရှားမှုများအထိ တိုးချဲ့လာသောအခါ ပိုမိုစွမ်းအားကြီးမားလာပါသည်။

တော်လှန်ခြင်းသည် တစ်ကြိမ်တည်းဖြစ်ပွားပြီး အပြီးအပိုင်ပြီးဆုံးသွားသော လုပ်ငန်းစဉ်တစ်ခုမဟုတ်ဘဲ၊ ထာဝရဆက်လက်ကြိုးပမ်းရမည့် လုပ်ငန်းစဉ်တစ်ခုဖြစ်ပါသည်။ ပြောင်းလဲမှု တစ်ခုရရှိပြီးသော်လည်း ထိုရလဒ်ကို ထိန်းသိမ်းရန်နှင့် ပိုမိုတိုးတက်စေရန် ဆက်လက်အားထုတ်ရန် လိုအပ်ပါသည်။ ပညာရေးတော်လှန်ခြင်း၊ ဂျန်ဒါတော်လှန်ခြင်း၊ ဒစ်ဂျစ်တယ်တော်လှန်ခြင်း စသည်တို့သည် လူသားတို့၏ အတွေးအခေါ်နှင့် လူမှုရေးအင်စတီကျူးရှင်းများကို ပုံစံပြောင်းလဲစေခဲ့သော တော်လှန်ခြင်းများ ဖြစ်ကြပါသည်။

 
Feminism ၏ တော်လှန်ခြင်းသဘောတရားများ
---------------------------------------


Feminism ဆိုသည်မှာ အမျိုးသမီးများနှင့် အမျိုးသားများအကြား လူမှုရေး၊ နိုင်ငံရေး၊ စီးပွားရေးနှင့် ယဉ်ကျေးမှုဆိုင်ရာ အခွင့်အရေးများ တန်းတူညီမျှရရှိရေးကို ရည်ရွယ်သော လူမှုရေး၊ နိုင်ငံရေးနှင့် အယူဝါဒပိုင်းဆိုင်ရာ လှုပ်ရှားမှုတစ်ခု ဖြစ်ပါသည်။ Feminism အတွေးအခေါ်၏ အခြေခံတစ်ခုမှာ အမျိုးသားများက လွှမ်းမိုးသော ပက်ထရီအာခီစနစ် (Patriarchy) ကို ဆန့်ကျင်ခြင်းဖြစ်ပါသည်။

ဤစနစ်သည် အမျိုးသားများက အာဏာ၊ စီးပွားရေး၊ နိုင်ငံရေး၊ ပညာရေးနှင့် လူမှုရေးနယ်ပယ်များတွင် လွှမ်းမိုးထားပြီး၊ အမျိုးသမီးများကို အိမ်မှုကိစ္စနှင့် ကလေးပြုစုစောင့်ရှောက်ရေးအတွက်ကိုသာ လုပ်ပိုင်ခွင့်ပြုထားသည်ဟု လေ့လာတွေ့ရှိကြပါသည်။ နာမည်ကျော် ဖီးမနစ် ပညာရှင် Simone de Beauvoir က "အမျိုးသမီးဖြစ်ခြင်းဆိုသည်မှာ မွေးဖွားလာခြင်းမဟုတ်၊ ဖြစ်ပေါ်လာခြင်းဖြစ်သည်" ဟု ဖော်ပြခဲ့ပြီး၊ လူမှုရေးအခြေအနေများက ကျားမအခန်းကဏ္ဍကို သတ်မှတ်ပေးကြောင်း ရှင်းပြခဲ့ပါသည်။

Feminism သည် အမျိုးသမီးများအား မိမိတို့၏ ခန္ဓာကိုယ်၊ ကျန်းမာရေး၊ အနာဂတ်၊ အလုပ်အကိုင်ရွေးချယ်မှုနှင့် ပတ်သက်သော ဆုံးဖြတ်ချက်များကို မိမိတို့ကိုယ်တိုင် ချမှတ်နိုင်ရန် တိုက်တွန်းအားပေးပါသည်။

ခေတ်သစ် Feminism သည် အမျိုးသမီးများကြား ကွဲပြားခြားနားမှုများကို အသိအမှတ်ပြုပြီး ထည့်သွင်းစဉ်းစားပါသည်။ "Intersectionality" ဟူသော သဘောတရားသည် လူမျိုး၊ လူတန်းစား၊ လိင်စိတ်ခံယူမှု၊ မသန်စွမ်းမှု၊ ဘာသာရေး စသည်တို့နှင့် ကျားမရေးရာကြား ဆက်နွယ်မှုကို နားလည်ရန် ကြိုးပမ်းသော အယူအဆဖြစ်ပါသည်။

အမေရိကန်ဥပဒေပညာရှင် Kimberlé Crenshaw က "အမျိုးသမီးဖြစ်ခြင်း၏ အတွေ့အကြုံသည် လူအားလုံးအတွက် တူညီမှုမရှိကြောင်း၊ အထူးသဖြင့် လူမည်းအမျိုးသမီးများနှင့် လူဖြူအမျိုးသမီးများအကြား ကွဲပြားခြားနားမှုများ ရှိကြောင်း" ကို မီးမောင်းထိုးပြခဲ့ပါသည်။ Feminism သည် တစ်ဦးချင်းအခွင့်အရေးရရှိရုံမျှမက၊ လူမှုရေးဖွဲ့စည်းပုံများနှင့် စနစ်များကို ပြောင်းလဲရန် ရည်ရွယ်ပါသည်။

​ဤတွင် ဥပဒေစနစ်၊ ပညာရေးစနစ်၊ စီးပွားရေးနှင့် နိုင်ငံရေးအင်စတီကျူးရှင်းများ၊ မိသားစုတည်ဆောက်ပုံ စသည်တို့ ပါဝင်ပါသည်။ ဖေမီနစ်ပညာရှင် bell hooks က "Feminism သည် ဖိနှိပ်မှုအားလုံးကို အဆုံးသတ်စေမည့် လှုပ်ရှားမှုတစ်ခုဖြစ်သည်" ဟု ဆိုခဲ့ပါသည်။


လွတ်လပ်မှုတိုက်ပွဲ
----------------

တော်လှန်ရေးအားလုံးသည်  လူ့အခွင့်အရေးကို အစိတ်အပိုင်းအားဖြင့်သော်လည်းကောင်း၊ အလုံးစုံသော်လည်းကာင်း ချိုးဖောက်ခံရသည့်အခါ ထွက်ပေါ်လာသည်။ တော်လှန်ရေးအားလုံးသည် လွတ်လပ်မှုအတွက် တိုက်ပွဲဖြစ်သည်။ Feminism ၏ လွတ်လပ်မှုတိုက်ပွဲသည် အမျိုးသမီးများနှင့် ဖိနှိပ်ခံရသူများ၏ နိုင်ငံရေး၊ စီးပွားရေး၊ လူမှုရေးနှင့် လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ လွတ်လပ်ခွင့်ကို ရရှိစေရန် ရည်ရွယ်ပါသည်။ အထူးသဖြင့် ဤလွတ်လပ်မှုတိုက်ပွဲတွင် အောက်ပါအချက်များ ပါဝင်ပါသည်။

၁။ နိုင်ငံရေးလွတ်လပ်ခွင့်

နိုင်ငံရေးလွတ်လပ်ခွင့်သည် အမျိုးသမီးများအတွက် မဲပေးခွင့်၊ ရွေးကောက်ခံပိုင်ခွင့်နှင့် အစိုးရ အဖွဲ့အစည်းများတွင် ပါဝင်ခွင့်ရရှိရန် တိုက်ပွဲဝင်ခြင်းဖြစ်ပါသည်။ ၁၉ ရာစုနှင့် ၂၀ ရာစုအစောပိုင်းတွင် အမျိုးသမီးများမဲပေးခွင့်ရရေး (Suffrage) လှုပ်ရှားမှုသည် အဓိကအားဖြင့် အာရုံစိုက်ခဲ့သော တိုက်ပွဲ ဖြစ်ပါသည်။ယနေ့ခေတ်တွင် အမျိုးသမီးများ နိုင်ငံရေးတွင် တန်းတူပါဝင်ခွင့်ရရေး (parity) နှင့် ကိုယ်စားပြုမှု မြှင့်တင်ရေးအတွက် ဆက်လက်တိုက်ပွဲဝင်နေဆဲ ဖြစ်ပါသည်။ ကမ္ဘာ့တိုင်းပြည်များ၏ ၁၁% ခန့်တွင်သာ အမျိုးသမီးများသည် နိုင်ငံ့ခေါင်းဆောင်များ ဖြစ်ကြပါသည်။

၂။ စီးပွားရေးလွတ်လပ်ခွင့်

စီးပွားရေးလွတ်လပ်ခွင့်တွင် အမျိုးသမီးများ အလုပ်အကိုင်ရရှိခွင့်၊ လုပ်ခလစာတန်းတူရရှိခွင့်၊ အမျိုးသမီးများ စီးပွားရေးလုပ်ကိုင်ခွင့်၊ ဘဏ္ဍာရေးဝန်ဆောင်မှုများ လက်လှမ်းမီရရှိခွင့်၊ ချေးငွေနှင့် အရင်းအနှီး ရရှိခွင့်၊ အမွေရရှိခွင့်နှင့် ပစ္စည်းဥစ္စာပိုင်ဆိုင်ခွင့် စသည်တို့ ပါဝင်ပါသည်။ ကမ္ဘာ့တိုင်းပြည်အများအပြားတွင် အမျိုးသမီးများသည် အမျိုးသားများထက် လစာလျော့နည်းရရှိသေးကြောင်း တွေ့ရှိရပါသည်။ ကမ္ဘာ့ပျမ်းမျှ အားဖြင့် အမျိုးသမီးများသည် တူညီသော အလုပ်အတွက် အမျိုးသားများရရှိသော လစာ၏ ၇၇% ခန့်သာ ရရှိကြပါသည်။

၃။ လူမှုရေးလွတ်လပ်ခွင့်

လူမှုရေးလွတ်လပ်ခွင့်တွင် အမျိုးသမီးများ၏ မိမိတို့ကိုယ်တိုင် ဆုံးဖြတ်ပိုင်ခွင့်၊ ပညာသင်ကြားခွင့်၊ အိမ်ထောင်ပြုမပြု ရွေးချယ်ခွင့်၊ မိမိရွေးချယ်သောသူကို အိမ်ထောင်ပြုခွင့်၊ ကွာရှင်းခွင့်၊ သားသမီးရရှိမရရှိ ရွေးချယ်ခွင့်၊ အိမ်ပြင်ပသို့ လွတ်လပ်စွာသွားလာခွင့်၊ လွတ်လပ်စွာ ဝတ်စားဆင်ယင်ခွင့် စသည်တို့ ပါဝင်ပါသည်။

ယဉ်ကျေးမှုအစဉ်အလာကြောင့် တိုင်းပြည်အချို့တွင် အမျိုးသမီးများသည် လွတ်လပ်စွာ သွားလာခွင့်၊ ဝတ်စားဆင်ယင်ခွင့် ကန့်သတ်ခံရပြီး အမျိုးသားဆွေမျိုးများ၏ ခွင့်ပြုချက်မရှိဘဲ နိုင်ငံကူး လက်မှတ်လျှောက်ထားခြင်း၊ အလုပ်လုပ်ကိုင်ခြင်း၊ နိုင်ငံခြားသို့ ထွက်ခွာခြင်း၊ ယာဉ်မောင်းခွင့် စသည်တို့ကို လုပ်ဆောင်ခွင့်မရှိပါ။
 
၄။ ခန္ဓာကိုယ်ဆိုင်ရာလွတ်လပ်ခွင့်

ခန္ဓာကိုယ်ဆိုင်ရာလွတ်လပ်ခွင့်တွင် အမျိုးသမီးများ ၎င်းတို့၏ကိုယ်ပိုင်ခန္ဓာကိုယ်နှင့် ပတ်သက်သော ဆုံးဖြတ်ချက်များကို ချမှတ်ခွင့်ရှိခြင်း၊ ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှုရရှိခွင့်၊ မျိုးဆက်ပွားကျန်းမာရေးဆိုင်ရာ ရွေးချယ်ခွင့်၊ အကြမ်းဖက်မှုမှ ကင်းလွတ်ခွင့် စသည်တို့ ပါဝင်ပါသည်။ ကမ္ဘာ့နိုင်ငံအများအပြားတွင် ကိုယ်ဝန်ဖျက်ချခွင့်နှင့် သားဆက်ခြားခွင့်ကို ကန့်သတ်ထားဆဲဖြစ်ပြီး၊ ယဉ်ကျေးမှုနှင့် ဘာသာရေးအစွဲများ ကြောင့် အမျိုးသမီးများ၏ ခန္ဓာကိုယ်အပေါ် ထိန်းချုပ်မှုများ ဆက်လက်တည်ရှိနေပါသည်။
 
၅။ လွတ်လပ်မှုတိုက်ပွဲကို ရင်ဆိုင်ရသော အတားအဆီးများ

Feminism ၏ လွတ်လပ်မှုတိုက်ပွဲတွင် ရင်ဆိုင်ရသောအတားအဆီးများမှာ - ယဉ်ကျေးမှုနှင့် ဘာသာရေးဓလေ့များ၊ နိုင်ငံရေးတွင်ပါဝင်ခွင့်၊ ဥပဒေဆိုင်ရာ အကန့်အသတ်များ၊ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေဆိုင်ရာ အကာအကွယ်များ မလုံလောက်ခြင်း၊ လူမှုရေးဖိအားများ၊ ဆင်းရဲမွဲတေမှု၊ ပညာရေးကန့်သတ်ခြင်း၊ လက်နက်ကိုင်ပဋိပက္ခများ စသည်တို့ ပါဝင်ပါသည်။ ထို့အပြင် ခေတ်သစ်တွင် တော်လှန်ရေးဆန့်ကျင်မှု (backlash) ဟု ခေါ်သော လှုပ်ရှားမှုများလည်း တိုးပွားလာနေပြီး၊ Feminism ကို ဆန့်ကျင်သော အုပ်စုများ ပေါ်ထွက်လာနေပါသည်။
 
အမျိုးသမီးအရေးတက်ကြွလှုပ်ရှားသူများ၏ အခန်းကဏ္ဍ
----------------------------------------------

ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းလုံးရှိ အမျိုးသမီးအရေးတက်ကြွလှုပ်ရှားသူများသည် ၎င်းတို့၏ အသက်ကိုပင် စွန့်စားကာ ဖိနှိပ်ခံအားလုံး၏ လွတ်လပ်မှုတိုက်ပွဲကို ဆက်လက်တိုက်ခိုက်နေကြပါသည်။ Malala Yousafzai (မာလာလာ ယူဆာဖှိုင်) သည် ပါကစ္စတန်နိုင်ငံတွင် မိန်းကလေးများပညာသင်ကြားခွင့်အတွက် တိုက်ပွဲဝင်ခဲ့ပြီး တာလီဘန်များ၏ ပစ်ခတ်မှုကို ခံခဲ့ရသော ကမ္ဘာ့အငယ်ဆုံး နိုဘယ်ဆုရှင်တစ်ဦးဖြစ်ပါသည်။
Tarana Burke သည် #MeToo လှုပ်ရှားမှုကို စတင်ခဲ့သူဖြစ်ပြီး လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာထိပါးနှောင့်ယှက်မှုနှင့် အကြမ်းဖက်မှုတို့အား ရှင်သန်ကျော်လွှားလာသူများကို ပံ့ပိုးကူညီရန် ကြိုးပမ်းအားထုတ်ခဲ့ပါသည်။

မြန်မာနိုင်ငံတွင် အိမ်တွင်းအကြမ်းဖက်မှုဥပဒေပြဌာန်းရေးအတွက် Women's League of Burma၊Burmese Women Union နှင့် Gender Equality Network နှင့် အဖွဲ့အစည်းအသီးသီးတို့က ဦးဆောင်လှုပ်ရှားခဲ့ကြသည်။ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ကဲ့သို့သော အမျိုးသမီးခေါင်းဆောင်များ သည် ဒီမိုကရေစီနှင့် လူ့အခွင့်အရေးအတွက် ဦးဆောင်တိုက်ပွဲဝင်ခဲ့ကြပါသည်။
 
နွေဦးတော်လှန်ရေးမတိုင်ခင် မြန်မာနိုင်ငံ၏ Feminism လှုပ်ရှားမှု
----------------------------------------------------

မြန်မာနိုင်ငံတွင် Feminism လှုပ်ရှားမှုသည် ကိုလိုနီခေတ်ကတည်းက စတင်ခဲ့ပြီး၊ ဒေါ်ခင်ကြွယ်၊ ဒေါ်သန်းသန်းဝင်း စသည့် အမျိုးသမီးအခွင့်အရေးလှုပ်ရှားသူများသည် မြန်မာ့လွတ်လပ်ရေးနှင့် အမျိုးသမီး အခွင့်အရေးတွင် ဦးဆောင်းရှေ့ဆောင်ခဲ့ကြပါသည်။ ၁၉၃၀ ခုနှစ်တွင် မြန်မာ့သမိုင်းကြီးတစ်ခုဖြစ်သော ၁၀၄၆ ရာထူးတိုးသတ်မှတ်ခြင်း (အထက်မြန်မာပြည်) တွင် အမျိုးသမီးများကို ဖယ်ထုတ်ခြင်းကို ဆန့်ကျင်သော ဆန္ဒပြပွဲများတွင် ရတနာပုံဒီဂရီကောလိပ်မှ ကျောင်းသူများ ဦးဆောင်ပါဝင်ခဲ့ကြပါသည်။

ယနေ့ခေတ်တွင် မြန်မာနိုင်ငံရှိ Feminism လှုပ်ရှားမှုတွင် အိမ်တွင်းအကြမ်းဖက်မှုတိုက်ဖျက်ရေး၊ နိုင်ငံရေးတွင် အမျိုးသမီးများ ပါဝင်မှုကို တိုးမြှင့်ရေး၊ အမျိုးသမီးများအပေါ် အကြမ်းဖက်မှု တိုက်ဖျက်ရေး၊ အမျိုးသမီးများကို လက်ထပ်ထိမ်းမြားရန် ဖိအားပေးခြင်းမှ ကာကွယ်ရေး စသည်တို့အတွက် မြန်မာ့ဥပဒေများတွင် ဥပဒေပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုများ ပြုလုပ်ရန် တွန်းအားပေးခြင်းများ ပါဝင်ပါသည်။ Women's League of Burma၊ Gender Equality Network၊ Triangle Women Support Group စသည့် အဖွဲ့အစည်းများသည် မြန်မာနိုင်ငံတွင် ကျားမတန်းတူညီမျှရေးအတွက် ဦးဆောင်လှုပ်ရှားလျက်ရှိပါသည်။

 
မြန်မာ့နွေဦးတော်လှန်ရေးနှင့်အတူ Feminism လှုပ်ရှားမှုများ
-------------------------------------------------

ထဘီတော်လှန်ရေး

စစ်အာဏာရှင်ကိုဆန့်ကျင်သည့်နေရာတွင် အမျိုးသမီးဝတ်ထဘီများကို အလံအဖြစ် အသုံးပြုခဲ့ကြ သည့် ထူးခြားသော သပိတ်စစ်ကြောင်းများ ပေါ်ပေါက်ခဲ့ပါသည်။ ထဘီအလံများကိုသုံးပြုရာတွင် ပြင်းထန် သည့် ဝေဖန်မှုများနှင့် ကြုံတွေ့ခဲ့ရသော်လည်း စစ်အာဏာရှင်နှင့်အတူ နှစ်ပေါင်းများစွာ အမြစ်တွယ်လာသည့် ဖိုဝါဒစနစ်ကိုတိုက်ဖျက်ရန် ထဘီအလံများသည် တော်လှန်ရေးနှင့်အတူ မွေးဖွားလာသည့် မြန်မာ့ Feminism လှုပ်ရှားမှု၏ အရွေ့တခုဟု ဆိုရမည်ဖြစ်သည်။
 
Mannel စောင့်ကြည့်မှုများ

၂၀၂၁ ခုနှစ်မှ၂၀၂၃ ခုနှစ်ထိ သုံးနှစ်တာကာလအတွင်း မြန်မာပြည်၏ အကျပ်အတည်းများနှင့် ပတ်သက်ပြီး ဆွေးနွေးသည့်  စကားဝိုင်းဆွေးနွေးပွဲများအများစုကို အမျိုးသားများဦးဆောင်နေကြောင်း မှတ်တမ်းတင်ဖော်ပြထားသည့် ဖိုဝါဒလွှမ်းမိုးသောစကားဝိုင်း  “Manel Exhibition”ဓာတ်ပုံပြပွဲကို မြန်မာနိုင်ငံအမျိုးသမီးများအဖွဲ့ချုပ် (WLB) နှင့် TheSalweenInstitute(SI) တို့ပူးပေါင်းပြီး ပြုလုပ်ခဲ့ကြသည်။ အမျိုးသားများကိုခြိမ်းခြောက်ရန်မဟုတ်ပဲ ဖိုဝါဒကြီးစိုးမှုကိုတိုက်ဖျက်ရန်၊ ကျား-မတန်းတူညီမျှရေးကို ဝိုင်းဝန်းအဖြေရှာရန် အတူလက်တွဲကြရအောင် လက်တွဲခေါ်ခြင်းဖြစ်ကြောင်း ပြပွဲရည်ရွယ်ချက်ဖြစ်သည်ဟု စီစဉ်သူများကဆိုသည်။

၂၀၂၃ခုနှစ်အောက်တိုဘာလ(၁၉)ရက်နေ့တွင်လည်း  “ Where are the Women? ” “အမျိုးသမီးတွေဘယ်မှာလဲ” ဆိုသည့် “ဖိုဝါဒလွှမ်းမိုးသော စကားဝိုင်းများ ဓာတ်ပုံပြပွဲ” ကို ထိုင်းနိုင်ငံ၊ ဘန်ကောက်မြို့ရှိ အနုပညာနှင့်ယဉ်ကျေးမှုစင်တာတွင် ဒုတိယအကြိမ်ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ ဝေဖန်တိုက်ခိုက်မှုများ ရှိခဲ့သလို တစ်ဖက်တွင်လည်း Manel ကိုနားလည်ပြီး နောက်ပိုင်းစကားဝိုင်းဆွေးနွေးပွဲများတွင် အမျိုးသမီးပါဝင်မှုကို အလေးထားသွားမည်ဟု ဆုံးဖြတ်ခဲ့ကြသည့် အမျိုးသားများလည်း ရှိခဲ့ပါသည်။ မန်နယ်သည်လည်း မြန်မာ့ အမျိုးသမီးအရေးလှုပ်ရှားမှု၏အရွေ့တခုဟု ဆိုရမည်ဖြစ်သည်။

 
လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာအကြမ်းဖက်မှုများ ပိုမိုထုတ်ဖော်ပြောဆိုခြင်း
------------------------------------------------

စစ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်း အမျိုးသမီးများအပေါ်လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာအကြမ်းဖက်မှုကို မြင့်တက်လာပါတယ်။  စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့ဝင်များက စစ်ရေးရည်ရွယ်ချက်အဖြစ် ပစ်မှတ်ထား ကျူးလွန်ကြသလို၊ တော်လှန်ရေးလှုပ်ရှားသူများကလည်း တရားဥပဒေစိုးမိုးမှုအားနည်းသည့်အခြေအနေကို အခွင့်ကောင်းယူကာ ကျူးလွန်ကြသည်။  

အိမ်တွင်းအကြမ်းဖက်မှုများ၊ လုပ်ငန်းခွင်အတွင်းလိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ အမြတ်ထုတ်မှုများ၊ လက်တွဲဖော်ကြား အကြမ်းဖက်မှုနှင့် လိင်အခြေပြုဖိနှိပ်မှုများကို အမျိုးသမီးများဟာ ယခင်ကာလများကဲ့သို့ နှုတ်ဆိတ်မနေကြတော့ဘဲ ထုတ်ဖော်ပြောဆိုမှုများ ပြုလုပ်လာကြပါသည်။ ထိုအခြေအနေသည်လည်း တော်လှန်ရေးကာလအတွင်း ဖိုဝါဒကိုခြေဖျက်ရန် တိုးတက်လာသော ခြေလှမ်းတစ်ရပ် ဖြစ်သည်။
 

နိဂုံး
----

တော်လှန်ခြင်းဟူသည် လူမှုရေးပြောင်းလဲမှုအတွက် လိုအပ်သော အင်အားတစ်ခု ဖြစ်ပြီး၊ Feminism သည် ဖိနှိပ်မှုအားလုံးအတွက် တော်လှန်ခြင်း၏ အခြေခံအုတ်မြစ်ဖြစ်သည်။ Feminism သည် ခေတ်ကာလအလိုက် ပြောင်းလဲခဲ့သော်လည်း၊ ၎င်း၏ အခြေခံရည်မှန်းချက်များမှာ - ကျားမတန်းတူညီမျှရေး၊ အမျိုးသမီးများအား ဖိနှိပ်ခွဲခြားဆက်ဆံမှု ပပျောက်ရေး၊ လူသားတိုင်း၏ တန်ဖိုးနှင့် ဂုဏ်သိက္ခာကို အသိအမှတ်ပြုရေး - တို့ကို ဆက်လက်ထိန်းသိမ်းထားဆဲ ဖြစ်ပါသည်။

ယနေ့ခေတ်တွင် Feminism အတွက် စိန်ခေါ်မှုများ၊ ဝေဖန်မှုများ ရှိသော်လည်း၊ ကျားမတန်းတူညီမျှရေးသည် လူ့အဖွဲ့အစည်းတစ်ခုလုံးအတွက် အကျိုးပြုကြောင်း အထောက်အထားများက ဖော်ပြနေပြီ ဖြစ်ပါသည်။ Feminism ၏ အနာဂတ်သည် ပိုမိုပေါင်းစည်းထားသော၊ ကွဲပြားခြားနားမှုများကို အသိအမှတ်ပြုသော၊ အမျိုးသားများလည်း ပါဝင်သော လှုပ်ရှားမှုတစ်ခုဖြစ်လာရန် မျှော်မှန်းနိုင်ပါသည်။

အမျိုးသမီးများအတွက်သာမက၊ လူသားအားလုံးအတွက် တရားမျှတမှု၊ ဂုဏ်သိက္ခာနှင့် လွတ်လပ်မှုကို ရရှိစေသည့် Feminism လှုပ်ရှားမှုသည် မျိုးဆက်သစ်များအတွက် ပိုမိုမျှတသော လူ့အဖွဲ့အစည်းတစ်ခုကို ဖန်တီးနိုင်ရန် ဆက်လက်ကြိုးပမ်းနေကြရဦးမည် ဖြစ်ပေသည်။


အမျိုးသမီးအသံ အမျိုးသမီးအားမာန်စာစဉ်အမှတ် (၆) ဖြစ်သည့် "နွေဦးကို အစပြု၍ (သို့မဟုတ်) စနစ်ပြောင်းတော်လှန်ရေး စာအုပ်အပြည့်အစုံကို အောက်ပါလင့်ခ်တွင် ဝင်ရောက်ဖတ်ရှုနိုင်ပါပြီရှင်။
 https://drive.google.com/file/d/16_IUEpaEkiTXu72iC09lOk0VDbKqXc7p/view?usp=sharing



#politicsforwomenmyanmar
#whatishappeninginmyamar
#Advocacy
#politics
#media

Published on
ရေးသားသူ- Liliane

အမျိုးသမီးအသံ အမျိုးသမီးအသံ စာစဉ်အမှတ် (၆) မှ ကောက်နုတ်ဖော်ပြသည်။ 



နိဒါန်း
-----

            ခေတ်သစ်မြန်မာနိုင်ငံ၏ သမိုင်းကြောင်းကို လေ့လာကြည့်လျှင် ဖိုဝါဒ၊ လူမျိုးကြီးဝါဒနှင့် စစ်ဝါဒတို့၏ ဖိုခနောက်ဆိုင်သဖွယ် ဆက်နွယ်လျက်ရှိသော ဆက်ဆံရေးအခင်းအကျင်းကို ထင်ရှားစွာတွေ့မြင်နိုင်ပါသည်။ ဤဝါဒကြီးသုံးခုသည် တစ်ခုနှင့်တစ်ခု အားဖြည့်ပေးနေကြပြီး မြန်မာ့လူမှုအသိုင်းအဝိုင်းအတွင်း နက်ရှိုင်းစွာ အမြစ်တွယ်လျက်ရှိသည်။ ယဉ်ကျေးမှု၊ နိုင်ငံရေး၊ စီးပွားရေးနှင့် လူမှုရေးအဆင့်တိုင်းတွင် ဤဝါဒကြီးများ၏ လွှမ်းမိုးမှုဒဏ်ကို ခံနေရသည်မှာ နှစ်ပေါင်းများစွာ ကြာမြင့်ခဲ့ပြီဖြစ်သည်။

            ကိုလိုနီခေတ်၊ လွတ်လပ်ရေးရပြီးခေတ်၊ စစ်အုပ်ချုပ်ရေးခေတ်၊ ဒီမိုကရေစီအသွင်ကူးပြောင်းရေး ခေတ်၊ စစ်အာဏာသိမ်းမှုဖြစ်စဉ်များ စသည်ဖြင့် မြန်မာနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံရေးပြောင်းလဲမှုများကြားတွင် ထိုဝါဒသုံးခု၏ ဆက်စပ်မှုနှင့် လွှမ်းမိုးမှုသည် အဆက်မပြတ် တည်ရှိနေခဲ့သည်။ ဤဆောင်းပါးတွင် မြန်မာနိုင်ငံ ရှိ ဖိုဝါဒ၊ လူမျိုးကြီးဝါဒနှင့် စစ်ဝါဒတို့၏ သဘာဝ၊ ၎င်းတို့အကြား ဆက်စပ်မှု၊ မြန်မာ့လူ့အဖွဲ့အစည်းအပေါ် သက်ရောက်မှုနှင့် ထိုဝါဒများမှ လွတ်မြောက်ရန် နည်းလမ်းများကို ဆွေးနွေးတင်ပြသွားမည်ဖြစ်သည်။

 
ဖိုဝါဒဟူသည်
-----------


            ဖိုဝါဒဆိုသည်မှာ လူ့အဖွဲ့အစည်းတစ်ခုတွင် ကျန်းမာသန်စွမ်းပြီး လုပ်နိုင်ကိုင်နိုင်ရှိသော အမျိုးသား များကို အလယ်ဗဟိုထားပြီး အာဏာ၊ အခွင့်အရေး၊ အရင်းအမြစ်များကို ထိန်းချုပ်ချယ်လှယ်သော စနစ်တစ်ခု ဖြစ်သည်။ ဤစနစ်အောက်တွင် အမျိုးသမီးများနှင့် အခြားလိင်စိတ်ခံယူမှုရှိသူများ၊ ဘာသာ၊ လူမျိုးနှင့် မသန်စွမ်းသည့် အမျိုးသားများပါ ဒုတိယတန်းစားနေရာတွင် ရှိနေကြပြီး ခွဲခြားဆက်ဆံခံရကာ ဖိနှိပ်ခံ ကြရသည်။

            မြန်မာ့ယဉ်ကျေးမှုနှင့် သမိုင်းအစဉ်အလာတွင် ဖိုဝါဒသည် နက်ရှိုင်းစွာ အမြစ်တွယ်လျက်ရှိသည်။ ရိုးရာဓလေ့ထုံးစံများ၊ ဘာသာရေးယုံကြည်မှုများ၊ လူမှုရေးစံနှုန်းများမှတဆင့် ဤစနစ်ကို တည်တံ့စေခဲ့သည်။ မြန်မာ့သမိုင်းတွင် ဗုဒ္ဓဘာသာ၏ ကြီးစိုးမှုလည်း ပေထရီအာခီစနစ်အပေါ် သက်ရောက်မှုရှိခဲ့သည်။ ထို့ပြင် အမျိုးသမီးတစ်ယောက်အနေဖြင့် ဘုရားမဖြစ်နိုင်ဟူသော အယူအဆသည်လည်း ပေထရီအာခီစနစ်ကို ခိုင်မာစေသည့် အချက်တစ်ခုဖြစ်ခဲ့သည်။

မြန်မာနိုင်ငံရှိ ဖိုဝါဒသည် စစ်အုပ်ချုပ်ရေးနှင့် လူမျိုးကြီးဝါဒတို့နှင့် ဆက်စပ်မှုရှိခဲ့ပြီး တစ်ခုနှင့်တစ်ခု အပြန်အလှန်အားဖြည့်ပေးနေကြသည်။ အမျိုးသမီးများ၏ ခန္ဓာကိုယ်ကို ထိန်းချုပ်ခြင်း၊ အမျိုးသမီးများအပေါ် အကြမ်းဖက်မှု၊ အမျိုးသမီးများကို "ကာကွယ်ရန်လို" သည်ဟု ဆင်ခြေပေးကာ လူမျိုးရေးအစွန်းရောက်ဝါဒနှင့် စစ်ဝါဒတို့ကို တရားဝင်အောင် ပြုလုပ်ခြင်းစသည့်နည်းလမ်းမျိုးစုံဖြင့် ဤဝါဒသုံးခုသည် ဆက်စပ်နေကြသည်။


လူမျိုးကြီးဝါဒဟူသည်
------------------


လူမျိုးကြီးဝါဒဆိုသည်မှာ မိမိကိုယ်တိုင်ပါဝင်သော လူမျိုး၊ တိုင်းရင်းသားအုပ်စု၊ ဘာသာယဉ်ကျေးမှု တို့ကို အခြားသောအုပ်စုများထက် သာလွန်သည်၊ မြင့်မြတ်သည်ဟု ယုံကြည်ပြီး အခြားလူမျိုး၊ ဘာသာ၊ ယဉ်ကျေးမှုများကို နိမ့်ကျသည်ဟု မှတ်ယူကာ ခွဲခြားဆက်ဆံသော အတွေးအခေါ်စနစ်ဖြစ်သည်။ လွတ်လပ်ရေးရပြီးနောက် ပြည်နယ်- ပြည်မကြား နိုင်ငံရေး၊ လူမှုရေး၊ စီးပွားရေးဆိုင်ရာ ဆုံးဖြတ်ပိုင်ခွင့်များ တန်းတူမရှိခဲ့သည် ယနေ့တိုင် ဆက်လက်ဖြစ်ပွားနေသော ပြည်တွင်းလက်နက်ကိုင်ပဋိပက္ခများ၏ အမြစ် ဖြစ်ခဲ့သည်။

            မြန်မာနိုင်ငံရှိ လူမျိုးကြီးဝါဒသည် ဘာသာရေးအစွန်းရောက်မှုနှင့်လည်း ဆက်စပ်လျက်ရှိသည်။ ဗုဒ္ဓဘာသာကို ကိုင်စွဲ၍ အခြားဘာသာဝင်များအပေါ် ခွဲခြားဆက်ဆံခြင်း၊ မွတ်စလင်ဆန့်ကျင်ရေးဝါဒများ ပြောကြားခြင်းတို့ကို တွေ့ရသည်။ ဤအခြေအနေတွင် စစ်တပ်သည် "အမျိုး၊ ဘာသာ၊ သာသနာ" ကာကွယ်စောင့်ရှောက်သူများအဖြစ် မိမိကိုယ်မိမိ ရှုမြင်ပြီး စစ်ဝါဒအတွက် တရားဝင်မှုကို ရယူလေ့ရှိသည်။


စစ်ဝါဒဟူသည်
------------


စစ်ဝါဒဆိုသည်မှာ စစ်တပ်၏ စံတန်ဖိုးများနှင့် အကျင့်စရိုက်များကို လူ့အဖွဲ့အစည်းတစ်ခုလုံးအတွင်း စိမ့်ဝင်စေပြီး ဒီမိုကရေစီနည်းကျ အရပ်သားအုပ်ချုပ်မှုအစား စစ်တပ်၏ လွှမ်းမိုးမှုနှင့် ထိန်းချုပ်မှုကို ပိုမိုတန်ဖိုးထားသော အတွေးအခေါ်စနစ်ဖြစ်သည်။ မြန်မာနိုင်ငံသည် ၁၉၆၂ ခုနှစ်မှစ၍ စစ်အာဏာရှင်စနစ် အောက်တွင် နှစ်ပေါင်းများစွာ ကျရောက်ခဲ့ပြီး စစ်ဝါဒသည် လူ့အဖွဲ့အစည်း၏ အစိတ်အပိုင်းအားလုံးနီးပါးတွင် စိမ့်ဝင်လျက်ရှိသည်။ နိုင်ငံရေး၊ စီးပွားရေး၊ ပညာရေး၊ ယဉ်ကျေးမှုကဏ္ဍများတွင် စစ်ဝါဒ၏ လွှမ်းမိုးမှုများကို တွေ့မြင်နိုင်သည်။

            ၂၀၀၈ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေက စစ်တပ်ကို နိုင်ငံ၏အမျိုးသားနိုင်ငံရေးတွင် အရေးပါသော အခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်ခွင့်ပြုထားခြင်း၊ လွှတ်တော်တွင် ၂၅% သော နေရာများကို စစ်တပ်အတွက် သီးသန့်ထားရှိခြင်းသည် ပေါ်ပေါ်ထင်ထင်ကျင့်သုံးခဲ့သော စစ်ဝါဒဖြစ်သည်။ ထို့ပြင် စစ်တပ်ပိုင် စီးပွားရေးလုပ်ငန်းကြီးများ (UMEHL၊ MEC စသည်) ဖွဲ့စည်းထားပြီး နိုင်ငံ၏ စီးပွားရေးကဏ္ဍကို ကြီးစိုးထားခြင်း၊ လူမှုစံနှုန်းများ၊ နေ့စဉ်သုံးစကားလုံးများတွင် စစ်နှင့်အလွန်နှီးနွယ်မှုများကို ကြည့်ခြင်းအားဖြင့် စစ်ဝါဒ၏ ကျယ်ဝန်းစွာ စိုးမိုးနိုင်မှုကို မြင်နိုင်သည်။

            စစ်ဝါဒသည် မြန်မာနိုင်ငံတွင် ၂၀၂၁ ဖေဖော်ဝါရီလ အာဏာသိမ်းမှုနောက်ပိုင်း ပိုမိုအားကောင်း လာခဲ့ပြီး နိုင်ငံရေးအတိုက်အခံများ၊ တက်ကြွလှုပ်ရှားသူများ၊ သတင်းမီဒီယာများနှင့် သာမန်ပြည်သူများအပေါ် ပစ်မှတ်ထား နှိမ်နင်းမှုများ မြင့်တက်လာခဲ့သည်။ ဤအခြေအနေတွင် စစ်တပ်သည် နိုင်ငံ၏ အဓိက ပြဿနာဖြစ်ရုံမျှမက အခြေခံပြဿနာများကို ဖြေရှင်းရန် နည်းလမ်းအဖြစ် မိမိကိုယ်မိမိ ပုံဖော်လေ့လည်း ရှိသည်။
 
ထိုဝါဒသုံးခု၏ အရင်းခံများနှင့် အပြန်အလှန်အားပြုမှုများ
---------------------------------------------


မြန်မာနိုင်ငံတွင် ဖိုဝါဒ၊ လူမျိုးကြီးဝါဒနှင့် စစ်ဝါဒတို့သည် တစ်ခုနှင့်တစ်ခု ဆက်စပ်နေပြီး ကိုင်းကျွန်းမှီ- ကျွန်းကိုင်းမှီ အပြန်အလှန်အားဖြည့်ပေးနေကြသည်။ ဤဝါဒသုံးခုသည် မြန်မာ့သမိုင်း၊ နိုင်ငံရေး၊ စီးပွားရေးနှင့် လူမှုရေးအခြေအနေများမှ အမြစ်တွယ်လာခဲ့ပြီး ပြုပြင်ပြောင်းလဲရန် ခက်ခဲသော အခြေအနေ တစ်ရပ်ကို ဖန်တီးထားသည်။

မြန်မာနိုင်ငံတွင် စစ်တပ်သည် ယခုတိုင် မဖြိုချနိုင်ခြင်းသည် စစ်ဝါဒကို ဖိုဝါဒ၊ လူမျိုးကြီးဝါဒအပေါ် ထပ်ဆင့်တည်ဆောက်ကာ အခြေခိုင်အောင် လုပ်ဆောင်ထားခြင်းကြောင့် ဖြစ်သည်။ စစ်တပ်သည် အလွန်အမင်း ယောကျ်ားဆန်သော အဖွဲ့အစည်းတစ်ခုဖြစ်ပြီး ဖိုဝါဒ၏ စံပြဥပမာဖြစ်သည်။

ထို့ပြင် “"အမျိုး၊ ဘာသာ၊ သာသနာ" ၏ ကာကွယ်သူများအဖြစ် ပုံဖော်ပြီး ထိုအယူအဆကို ၎င်းတို့၏ အာဏာ တည်မြဲရေးအတွက် အသုံးချကြသည်။ "တစ်မျိုးသား၊ တစ်ဘာသာ၊ တစ်ယဉ်ကျေးမှု" ကို အားပေးသော မူဝါဒများကို ချမှတ်ကျင့်သုံးသည်။စစ်တပ်သည် ဗမာလူမျိုး၏ ယဉ်ကျေးမှု၊ ဗုဒ္ဓဘာသာ၏မြင့်မြတ်မှုကို မြှင့်တင်ပြီး ကျန်လူမျိုးများ၏ ယဉ်ကျေးမှု၊ ကျန်ဘာသာများ၏မြင့်မြတ်မှုကို လုံဝအသိအမှတ်မပြုခြင်း၊ ဝါ တဆင့်နိမ့်ခြင်းဖြင့် လူမျိုးကြီးဝါဒကို စစ်ဝါဒအတွက် အသုံးချသည်။

မြန်မာနိုင်ငံတွင် ဝါဒကြီးသုံးခုသည် စက်ဝန်းသဖွယ် အပြန်အလှန်အားဖြည့်ပေးနေပြီး လူ့အဖွဲ့အစည်းအတွင်း နက်ရှိုင်းစွာ အမြစ်တွယ်နေကြသည်။ စစ်ဝါဒသည် ဖိုဝါဒကို အားဖြည့်ပေးပြီး "ယောကျ်ားဆန်မှု" ကို မြှင့်တင်၊ ခေါင်းဆောင်မှုတွင် အမျိုးသားများကို ဦးစားပေးသည်။ ဖိုဝါဒသည် အကြမ်းဖက်မှုနှင့် ခွဲခြားဆက်ဆံမှုကို ပုံမှန်ဖြစ်စေပြီး စစ်ဝါဒနှင့် လူမျိုးကြီးဝါဒကို လက်ခံစေသည်။ လူမျိုးကြီးဝါဒသည် စစ်တပ်၏ အခန်းကဏ္ဍကို တရားဝင်စေပြီး အမျိုးသားရေးအမည်ခံ၍ ခွဲခြားဆက်ဆံမှုကို ခွင့်ပြုသည်။


ဖိနှိပ်မှုသံသရာ
-------------


မြန်မာ့လူ့အဖွဲ့အစည်းတွင် အမြစ်တွယ်နေသော ဖိနှိပ်မှုစနစ်ကြီးကို ဖန်တီးထားပြီး စစ်မှန်သော ဒီမိုကရေစီအသွင်ကူးပြောင်းမှု၊ လူမျိုးစုများအကြား သင့်မြတ်ရေး၊ ကျားမတန်းတူ ညီမျှရေး တို့အတွက် အတားအဆီးဖြစ်စေသည်။ မြန်မာနိုင်ငံတွင် ဖိုဝါဒ၊ လူမျိုးကြီးဝါဒနှင့် စစ်ဝါဒတို့၏ ဖိုခနောက်ဆိုင်သွယ် ဆက်စပ်မှုသည် လူ့အဖွဲ့အစည်းအတွင်း နက်ရှိုင်းသော ဖိနှိပ်မှုသံသရာကို ဖန်တီးထားသည်။ ဤသံသရာသည် အောက်ပါအကျိုးဆက်များကို ဖြစ်ပေါ်စေသည်။


၁။ လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုများ

ဝါဒကြီးသုံးခု၏ ပေါင်းစပ်မှုသည် လူ့အခွင့်အရေးကို စနစ်တကျ ချိုးဖောက်မှုများကို ဖြစ်ပေါ်စေသည်။

၁. အမျိုးသမီးများနှင့် မိန်းကလေးများအပေါ် အကြမ်းဖက်မှု - စစ်မက်ဒေသများတွင် လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ အကြမ်းဖက်မှု၊ အိမ်တွင်းအကြမ်းဖက်မှု၊ လူကုန်ကူးမှုတို့ မြင့်တက်လာသည်။

၂. တိုင်းရင်းသားလူနည်းစုများအပေါ် စနစ်တကျဖိနှိပ်မှု - ၎င်းတို့၏ ယဉ်ကျေးမှု၊ ဘာသာစကားနှင့် အခွင့်အရေးများကို ကန့်သတ်ခံရသည်။

၃. နိုင်ငံရေးအကျဉ်းသားများ - စစ်တပ်၏ လုပ်ရပ်များကို ဆန့်ကျင်သူများ၊ ဒီမိုကရေစီလိုလားသူများ ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခံရခြင်း၊ ညှင်းပန်းနှိပ်စက်ခံရခြင်း။

၄. ဘာသာရေးလူနည်းစုများအပေါ် ခွဲခြားဆက်ဆံခြင်း - မွတ်စလင်၊ ခရစ်ယာန်နှင့် အခြားဘာသာဝင်များ သည် ၎င်းတို့၏ ယုံကြည်မှုကြောင့် ဖိနှိပ်ခံရပြီး အခွင့်အရေးများကို ကန့်သတ်ခံရသည်။


၂။ ဆင်းရဲမွဲတေမှု၊ ပညာရေးနှင့် စီးပွားရေး ကန့်သတ်ချက်များ

ဝါဒကြီးသုံးခု၏ နှောင်ကြိုးများသည် မြန်မာနိုင်ငံ၏ စီးပွားရေးဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုကို ပိတ်ဆို့ထားပြီး အောက်ပါအကျိုးဆက်များ ဖြစ်ပေါ်စေသည်။

၁. ခရိုနီအရင်းရှင်စနစ် - စစ်တပ်နှင့် ဆက်နွယ်သော စီးပွားရေးလုပ်ငန်းရှင်များက စီးပွားရေးကို လက်ဝါးကြီးအုပ်ထားခြင်း။

၂. မညီမျှသော အရင်းအမြစ်ခွဲဝေမှု - တိုင်းရင်းသားဒေသများမှ သဘာဝအရင်းအမြစ်များကို ထုတ်ယူ သော်လည်း အကျိုးအမြတ်များကို မျှဝေမှု မရှိခြင်း။

၃. အလုပ်အကိုင်ခွဲခြားမှု - အချို့အုပ်စုများအတွက် အလုပ်အကိုင်အခွင့်အလမ်းများ ကန့်သတ်ခံရခြင်း၊ ကျားမအလိုက် လုပ်ခလစာ ကွာဟမှုကြီးမားခြင်း။

၄. ပညာရေးတွင် ခွဲခြားဆက်ဆံမှု - လူမျိုးကွဲ၊ ဘာသာကွဲများအတွက် ပညာရေးအခွင့်အလမ်း နည်းပါးခြင်း၊ အမျိုးသမီးများနှင့် မိန်းကလေးများအတွက် ပညာရေးအဟန့်အတားများ မြင့်မားခြင်း။

 
၃။ စိတ်ဓာတ်ရေးရာနှင့် လူမှုရေးထိခိုက်မှုများ

ဤဝါဒများသည် လူမှုအသိုင်းအဝိုင်း၏ စိတ်ဓာတ်ရေးရာနှင့် လူမှုရေးအပေါ် နက်ရှိုင်းသော သက်ရောက်မှုများရှိသည်။

၁. စိတ်ဒဏ်ရာနှင့် စိတ်ကျန်းမာရေး ပြဿနာများ - စစ်မက်ဒေသများတွင် နေထိုင်သူများ၊ စစ်ဘေးရှောင်များ၊ အကြမ်းဖက်ခံရသူများတွင် စိတ်ဒဏ်ရာများ များပြားလာခြင်း။

၂. လူမှုရေးယုံကြည်မှု ပျက်ပြယ်ခြင်း - တိုင်းရင်းသားအုပ်စုများအကြား သံသယနှင့် ယုံကြည်မှုကင်းမဲ့မှု။

၃. အကြမ်းဖက်မှုယဉ်ကျေးမှု - အကြမ်းဖက်မှုကို ပုံမှန်အခြေအနေတစ်ခုအဖြစ် လက်ခံလာခြင်း၊ ပဋိပက္ခဖြေရှင်းရေးနည်းလမ်းအဖြစ် အကြမ်းဖက်မှုကို လက်ခံလာခြင်း။

၄. ပုံသေကားကျ ခွဲခြားဆက်ဆံမှုများ တည်မြဲခြင်း - ကျား/မ၊ တိုင်းရင်းသားအုပ်စု၊ ဘာသာရေးအုပ်စုများ အပေါ် ပုံသေကားကျ အမြင်များ တည်မြဲနေခြင်း။
 

၄။ ပြည်တွင်းစစ်နှင့် အကြမ်းဖက်မှု သံသရာ

ဤဝါဒကြီးသုံးခုသည် မြန်မာ့လူ့အဖွဲ့အစည်းအတွင်း အကြမ်းဖက်မှုနှင့် ပြည်တွင်းစစ်သံသရာကို အားပေးသည်။

၁. အဆုံးမရှိသော တိုင်းရင်းသားပဋိပက္ခများ - ကချင်၊ ရှမ်း၊ ကရင်၊ ရခိုင်စသည့် ပြည်နယ်များတွင် နှစ်ပေါင်းများစွာ ဆက်လက်ဖြစ်ပွားနေသော စစ်ပွဲများ။

၂. ဘာသာရေးအကြမ်းဖက်မှု - မွတ်စလင်ဆန့်ကျင်ရေး အကြမ်းဖက်မှုများ၊ ဘာသာရေးအခြေခံ ပဋိပက္ခများ။

၃. နိုင်ငံရေးအကြမ်းဖက်မှု - ဆန္ဒပြသူများအပေါ် အင်အားသုံးနှိမ်နင်းမှု၊ တက်ကြွလှုပ်ရှားသူများအား ပစ်မှတ်ထားသတ်ဖြတ်မှု။

၄. စစ်အာဏာသိမ်းမှုသံသရာ - ဒီမိုကရေစီအတွက် အရပ်သားပြည်သူများ၏ တိုက်ပွဲနှင့် စစ်တပ်၏ ဖိနှိပ်မှုသံသရာ၊ ၂၀၂၁ အာဏာသိမ်းမှုကဲ့သို့ သံသရာတစ်ခု။
 

စစ်မှန်သော လွတ်မြောက်ရာလမ်း
---------------------------


မြန်မာနိုင်ငံအတွက် စစ်မှန်သော လွတ်မြောက်ရာလမ်းသည် ဖိုဝါဒ၊ လူမျိုးကြီးဝါဒနှင့် စစ်ဝါဒတို့၏ ဖိနှိပ်မှုသံသရာမှ ထွက်ခွာရာလမ်း ဖြစ်သည်။ ထိုလမ်းကြောင်းတွင် အောက်ပါအချက်များ ပါဝင်သည်။


စနစ်တကျ ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုများ
----------------------------


မြန်မာနိုင်ငံတွင် ဖိနှိပ်မှုသံသရာမှ လွတ်မြောက်ရန် စနစ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုများ လိုအပ်သည်။

၁. နိုင်ငံရေးစနစ် ပြုပြင်ပြောင်းလဲခြင်း - စစ်တပ်ကို အရပ်သားထိန်းချုပ်မှုအောက်သို့ ယူဆောင်လာခြင်း၊ ၂၀၀၈ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေကို ပြင်ဆင်ခြင်း၊ စစ်မှန်သော ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီစနစ်ကို တည်ဆောက်ခြင်း

၂. ကျား/မတန်းတူညီမျှရေး မူဝါဒများ - ပေထရီအာခီစနစ်ကို ဆန့်ကျင်သော ဥပဒေများ ပြဋ္ဌာန်းခြင်း၊ အမျိုးသမီးများ၏ နိုင်ငံရေး၊ စီးပွားရေး၊ လူမှုရေး ပါဝင်ခွင့်ကို မြှင့်တင်ခြင်း၊ အမျိုးသမီးများအပေါ် အကြမ်းဖက်မှုတိုက်ဖျက်ရေး ဥပဒေများ အားဖြည့်ခြင်း

၃. တိုင်းရင်းသားတန်းတူညီမျှရေး - တိုင်းရင်းသားများ၏ အခွင့်အရေးကို အာမခံသည့် ဖက်ဒရယ်စနစ်၊ တိုင်းရင်းသားဘာသာစကားနှင့် ယဉ်ကျေးမှုများကို ကာကွယ်ထိန်းသိမ်းခြင်း၊ ဝန်ဆောင်မှုများနှင့် အရင်းအမြစ်များ မျှတစွာ ခွဲဝေခြင်း

၄. ဘာသာရေးလွတ်လပ်ခွင့် - ဘာသာရေးအုပ်စုအားလုံးအတွက် တန်းတူအခွင့်အရေးများ ပေးအပ်ခြင်း၊ နိုင်ငံတော်နှင့် ဘာသာရေးကို ခွဲခြားခြင်း၊ အမုန်းစကားများကို တားမြစ်သည့် ဥပဒေများ ပြဋ္ဌာန်းခြင်း

၅. စီးပွားရေးပြုပြင်ပြောင်းလဲမှု - စစ်တပ်ပိုင် စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများကို ထိန်းချုပ်ခြင်း၊ ခရိုနီအရင်းရှင်စနစ်ကို တိုက်ဖျက်ခြင်း၊ သာတူညီမျှသော စီးပွားရေးဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုကို မြှင့်တင်ခြင်း

၆. ပညာရေးပြုပြင်ပြောင်းလဲမှု - စစ်ဝါဒဖြန့်ချိသည့် သင်ရိုးညွှန်းတမ်းများကို ပြင်ဆင်ခြင်း၊ အမျိုးသမီးများနှင့် တိုင်းရင်းသားအုပ်စုများအတွက် ပညာရေးအခွင့်အလမ်းများ တိုးမြှင့်ခြင်း၊ ပညာရေးတွင် မတူကွဲပြားမှုကို လေးစားအသိအမှတ်ပြုခြင်း


အသိပညာမြှင့်တင်ခြင်းနှင့် သဘောထားပြောင်းလဲခြင်း
--------------------------------------------


ဥပဒေနှင့် မူဝါဒပြောင်းလဲမှုများအပြင် လူထု၏ သဘောထားပြောင်းလဲရန်လည်း လိုအပ်သည်

၁. ပညာရေးနှင့် အသိပညာပေးခြင်း - ကျားမရေးရာ တန်းတူညီမျှမှု၊ တိုင်းရင်းသားများအကြား နားလည်မှု၊ ငြိမ်းချမ်းရေးနှင့် အကြမ်းမဖက်မှုကို အားပေးသော ပညာရေးအစီအစဉ်များ

၂. မီဒီယာ၏ အခန်းကဏ္ဍ - ပုံသေကားကျ ခွဲခြားဆက်ဆံမှုများကို တိုက်ဖျက်ရာတွင် မီဒီယာ၏ အခန်းကဏ္ဍကို မြှင့်တင်ခြင်း၊ တာဝန်သိသော သတင်းရေးသားခြင်း

၃. အရပ်ဘက်လူမှုအဖွဲ့အစည်းများအား အားဖြည့်ခြင်း - အမျိုးသမီးအဖွဲ့အစည်းများ၊ တိုင်းရင်းသားအဖွဲ့အစည်းများ၊ လူ့အခွင့်အရေးအဖွဲ့အစည်းများကို အားဖြည့်ခြင်း

၄. ဘာသာရေးခေါင်းဆောင်များ၏ အခန်းကဏ္ဍ - ဘာသာပေါင်းစုံဆိုင်ရာ တွေ့ဆုံဆွေးနွေးမှုများကို မြှင့်တင်ခြင်း၊ ဘာသာရေးခေါင်းဆောင်များက ခွဲခြားဆက်ဆံမှုကို ဆန့်ကျင်ရန် အားပေးခြင်း

၅. ကျား/မရေးရာ အသိပညာ - မိသားစုမှစ၍ လူမှုအသိုင်းအဝိုင်းအထိ ကျားမတန်းတူညီမျှရေး အသိပညာမြှင့်တင်ခြင်း


အောက်ခြေမှ ညီညွတ်သော ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု
-----------------------------------------


မြန်မာနိုင်ငံတွင် စစ်မှန်သော ပြောင်းလဲမှုအတွက် ညီညွတ်သော ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု လိုအပ်သည်။

၁. တိုင်းရင်းသားညီညွတ်ရေး - တိုင်းရင်းသားအုပ်စုအသီးသီးအကြား သွေးစည်းညီညွတ်မှု တည်ဆောက်ခြင်း၊ ဘုံရည်မှန်းချက်များအတွက် အတူတကွ လုပ်ဆောင်ခြင်း

၂. အမျိုးသမီးများ၏ ခေါင်းဆောင်မှု - ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးလုပ်ငန်းစဉ်များတွင် အမျိုးသမီးများ၏ ခေါင်းဆောင်မှုနှင့် ပါဝင်မှုကို မြှင့်တင်ခြင်း

၃. ဘာသာပေါင်းစုံ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု - ဘာသာအမျိုးမျိုးမှ ပညာရှိများ၊ လူငယ်များ ပူးပေါင်း၍ ဘာသာရေးအစွန်းရောက်ဝါဒကို ဆန့်ကျင်ခြင်း

၄. မျိုးဆက်သစ်များပါဝင်မှု - လူငယ်လူရွယ်များသည် ပြောင်းလဲရေးတွင် အဓိကအခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်ခြင်း

၅. နိုင်ငံတကာပံ့ပိုးမှု - နိုင်ငံတကာအသိုင်းအဝိုင်းက မြန်မာ့ဒီမိုကရေစီအတွက် ပံ့ပိုးကူညီခြင်း၊ ဖိနှိပ်မှုစနစ်များကို အားပေးသည့် အပြုအမူများကို ရပ်တန့်ခြင်း



နိဂုံး
----

မြန်မာနိုင်ငံတွင် တကယ့်လွတ်မြောက်ရာလမ်းသည် ဖိုဝါဒ၊ လူမျိုးကြီးဝါဒနှင့် စစ်ဝါဒတို့ကို တစ်ပြိုင်နက် တိုက်ဖျက်မှသာ အောင်မြင်နိုင်မည်ဖြစ်သည်။ ထိုဝါဒသုံးခု၏ အမြစ်များကို မဖြတ်တောက်ဘဲ၊ တစ်ခုကိုသာ တိုက်ဖျက်ပါက အောင်မြင်နိုင်မည်မဟုတ်ပေ။ ဤဝါဒကြီးသုံးခုသည် မြန်မာ့လူ့အဖွဲ့အစည်းအတွင်း ဖိနှိပ်မှု သံသရာတစ်ခုကို ဖန်တီးထားပြီး ဒီမိုကရေစီအသွင်ကူးပြောင်းမှု၊ ငြိမ်းချမ်းရေးနှင့် တန်းတူညီမျှမှု တို့အတွက် အဓိကအတားအဆီးဖြစ်နေသည်။

​သို့သော် သမိုင်းက သက်သေပြခဲ့သည်မှာ မည်သည့်စနစ်မဆို ထာဝရမတည်မြဲနိုင်ပါ။ ၂၀၂၁ စစ်အာဏာသိမ်းမှုနောက်ပိုင်းတွင် မြန်မာပြည်သူများသည် စစ်ဝါဒ၊ လူမျိုးကြီးဝါဒနှင့် ဖိုဝါဒတို့ကို တစ်ပြိုင်နက် တွန်းလှန်ရန် ကြိုးပမ်းလျက်ရှိသည်။

“လူတိုင်း၏ သွေးစည်းညီညွတ်မှု၊ နားလည်မှုနှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုတို့ဖြင့်သာ စစ်မှန်သော ပြောင်းလဲမှုကို ရရှိနိုင်မည်ဖြစ်သည်။ ဖိနှိပ်မှုသံသရာမှ လွတ်မြောက်ရန် ဖိုဝါဒ၊ လူမျိုးကြီးဝါဒနှင့် စစ်ဝါဒတို့၏ အမြစ်များကို တစ်ပြိုင်နက် ဖြတ်တောက်နိုင်ဖို့အတွက် လူတိုင်းတွင် တာဝန်ရှိပါသည်”

ပြည်သူအားလုံး၏ ပူးပေါင်းပါဝင်မှုဖြင့် ဖိနှိပ်မှုစနစ်များကို ခုခံတွန်းလှန်ပြီး ပိုမိုတရားမျှတ၍ တန်းတူညီမျှမှုရှိသော လူ့အဖွဲ့အစည်းတစ်ရပ်ကို တည်ဆောက်နိုင်မည်ဖြစ်သည်။ လူတိုင်း၏ သွေးစည်း ညီညွတ်မှု၊ နားလည်မှုနှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုတို့ဖြင့်သာ စစ်မှန်သော ပြောင်းလဲမှုကို ရရှိနိုင်မည်ဖြစ်သည်။ ဖိနှိပ်မှုသံသရာမှ လွတ်မြောက်ရန် ဖိုဝါဒ၊ လူမျိုးကြီးဝါဒနှင့် စစ်ဝါဒတို့၏ အမြစ်များကို တစ်ပြိုင်နက် ဖြတ်တောက်နိုင်ဖို့အတွက် လူတိုင်းတွင် တာဝန်ရှိပါသည်။ အနာဂတ်မျိုးဆက်သစ်များကို ဖိနှိပ်မှုသံသရာမှ ကင်းလွတ်နိုင်ရန်အတွင် ယနေ့ကစပြီး စစ်ဝါဒ၊ လူမျိုးကြီးဝါဒနှင့် ဖိုဝါဒကို တစ်ပြိုင်နက်တည်း တွန်းလှန်ကြရမည်သာ ဖြစ်သည်။                      ။ 


“လူတိုင်း၏ သွေးစည်းညီညွတ်မှု၊ နားလည်မှုနှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုတို့ဖြင့်သာ စစ်မှန်သော ပြောင်းလဲမှုကို ရရှိနိုင်မည်ဖြစ်သည်။ ဖိနှိပ်မှုသံသရာမှ လွတ်မြောက်ရန် ဖိုဝါဒ၊ လူမျိုးကြီးဝါဒနှင့် စစ်ဝါဒတို့၏ အမြစ်များကို တစ်ပြိုင်နက် ဖြတ်တောက်နိုင်ဖို့အတွက် လူတိုင်းတွင် တာဝန်ရှိပါသည်”


အမျိုးသမီးအသံ အမျိုးသမီးအားမာန်စာစဉ်အမှတ် (၆) ဖြစ်သည့် "နွေဦးကို အစပြု၍ (သို့မဟုတ်) စနစ်ပြောင်းတော်လှန်ရေး စာအုပ်အပြည့်အစုံကို အောက်ပါလင့်ခ်တွင် ဝင်ရောက်ဖတ်ရှုနိုင်ပါပြီရှင်။
 https://drive.google.com/file/d/16_IUEpaEkiTXu72iC09lOk0VDbKqXc7p/view?usp=sharing



#politicsforwomenmyanmar
#whatishappeninginmyamar
#Advocacy
#politics
#media
Published on
ရေးသားသူ-Liliane

အမျိုးသမီးအသံ အမျိုးသမီးအသံ စာစဉ်အမှတ် (၆) မှ ကောက်နုတ်ဖော်ပြသည်။
 


နိဒါန်း
-----

တော်လှန်ရေးဟူသည် မတရားမှုများကို တရားမျှတသည့်လုပ်ရပ်များ ဖြစ်လာအောင် အပြောင်းအလဲ လုပ်ခြင်း ဖြစ်သည်။ တော်လှန်ရေးကိုယ်၌က တရားမှုကို ရှာဖွေခြင်း ဖြစ်သည်။ တော်လှန်ရေး၏ အပြောင်းအလဲကာလတွင် တရားဥပဒေစိုးမိုးမှုသည် အလွန်အားနည်းတတ်သည်။ မတရားမှုများက အခွင့်အရေးယူကာ ပေါ်လာတတ်သည်။စစ်ကောင်စီမှ ပြည်သူများအပေါ်တွင်လည်းကောင်း၊ တော်လှန် အင်အားစုများအကြားတွင်လည်းကောင်း၊ တော်လှန်ရေးအင်အားစုနှင့် ပြည်သူအကြားတွင်လည်းကောင်း ဖြစ်ပေါ်နေသော ပြစ်မှုများကို အပြစ်ဒဏ်ကင်းလွတ်ခွင့်မရှိဘဲ အပြစ်ပေးနိုင်အောင် ကြိုးပမ်းခြင်းသည် တော်လှန်ရေးအတွက် လိုအပ်သော အဆင့်တစ်ခု ဖြစ်သည်။

တချိန်တည်းတွင် တော်လှန်ရေးကာလအတွင်း အကျင့်ပျက်ခြစားမှု၊ လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုများ၊ မတရားဖိနှိပ်မှုများကို တုံ့ပြန်ရာတွင် “မည်သို့၊ မည်ပုံ တရားမျှတမှုကို ဖော်ဆောင်သင့်သလဲ” သည် တော်လှန်ရေးအတွက် ထပ်ဆင့်မေးခွန်းပင် ဖြစ်သည်။

 
တရားမျှတမှု၏ အခြေခံစံတန်ဖိုးများ
------------------------------

တော်လှန်ရေး၏ အနှစ်သာရဖြစ်သည့် လူအချင်းချင်း ခွဲခြားမှု၊ ဖိနှိပ်မှု၊ ဖယ်ကျဉ်မှုကို တွန်းလှန်ရာတွင် အောက်ပါ အခြေခံစံတန်ဖိုးများကို ထည့်သွင်းစဉ်းစားရပါမည်။
 
၁။ ဂုဏ်သိက္ခာ (Dignity)

လူသားတိုင်းသည် မိမိတို့၏ ဂုဏ်သိက္ခာအရ လေးစားခံပိုင်ခွင့်ရှိသည်။ တရားမျှတမှုစနစ်သည် ကျူးလွန်ခံရသူများ၊ ကျူးလွန်သူများနှင့် လူ့အဖွဲ့အစည်းတစ်ခုလုံး၏ ဂုဏ်သိက္ခာကို အလေးထားရမည်။ မည်သည့်အခြေအနေတွင်မဆို လူသားမဆန်သော ဆက်ဆံမှုများကို ရှောင်ကြဉ်ရမည်။

၂။ တန်းတူညီမျှမှု (Equality)

တရားမျှတမှုစနစ်သည် လူတိုင်းကို တန်းတူညီမျှစွာ ဆက်ဆံရမည်။ လူမျိုး၊ ဘာသာ၊ လိင်၊ နိုင်ငံရေး ယုံကြည်ချက် စသည်တို့ကြောင့် ခွဲခြားဆက်ဆံခြင်းမပြုရ။ ဥပဒေရှေ့မှောက်တွင် လူတိုင်းတန်းတူဖြစ်ရမည်။

၃။ တာဝန်ခံမှု (Accountability)

မတရားမှုကျူးလွန်သူများသည် ၎င်းတို့၏ လုပ်ရပ်များအတွက် တာဝန်ခံရမည်။ ရာထူးအဆင့်အတန်း၊ နိုင်ငံရေးကြွယ်ဝမှု၊ စစ်တပ်နှင့်ဆက်နွယ်မှုများကြောင့် တာဝန်ခံမှုမှ ကင်းလွတ်ခွင့်မရှိစေရ။

၄။ ဥပဒေစိုးမိုးရေး (Rule of Law)

တရားမျှတမှုသည် လူတစ်ဦးတစ်ယောက် သို့မဟုတ် အုပ်စုတစ်စု၏ ဆန္ဒအလျောက် မဟုတ်ဘဲ၊ ဥပဒေနှင့်အညီ ဖြစ်ရမည်။ လူများကို ဥပဒေနှင့်အညီသာ စစ်ဆေးစီရင်ရမည်ဖြစ်ပြီး၊ လူအုပ်စုဖြင့် တရားစီရင်ခြင်း၊ ဥပဒေကို ကိုယ့်နည်းကိုယ့်ဟန်ဖြင့် ကျင့်သုံးခြင်းမျိုး မဖြစ်စေရ။

၅။ သောကပရိဒေဝများကို အသိအမှတ်ပြုခြင်း (Recognition of Suffering)

တရားမျှတမှုစနစ်သည် ကျူးလွန်ခံရသူများ၏ နာကျင်မှု၊ စိတ်ဒဏ်ရာနှင့် ဆုံးရှုံးမှုများကို အသိအမှတ် ပြုရမည်။ ၎င်းတို့၏ အသံကို နားထောင်ပေးခြင်း၊ ၎င်းတို့၏ အတွေ့အကြုံများကို မှတ်တမ်းတင်ခြင်း၊ အများပြည်သူရှေ့မှောက်တွင် အသိအမှတ်ပြုခြင်းတို့ ပါဝင်သည်။
 
တရားမျှတမှုအမျိုးအစားများ
------------------------

၁။ ပြစ်ဒဏ်ပေးသော တရားမျှတမှု (Retributive Justice)

ပြစ်ဒဏ်ပေးသော တရားမျှတမှုသည် ရာဇဝတ်မှုကျူးလွန်သူများကို သင့်လျော်သော ပြစ်ဒဏ်ပေးခြင်း ဖြင့် တရားမျှတမှုကို ရှာဖွေသည့်နည်းဖြစ်သည်။ ဤအမြင်အရ ရာဇဝတ်မှုကျူးလွန်သူများသည် ၎င်းတို့ ကျူးလွန်ခဲ့သော ရာဇဝတ်မှုများအတွက် အပြစ်ပေးခံရသင့်သည်ဟု ယူဆသည်။ တော်လှန်ရေးကာလတွင် ယခင်အုပ်ချုပ်သူများ၏ မတရားမှုများအတွက် တရားစွဲဆိုခြင်း၊ ပြစ်ဒဏ်ပေးခြင်းတို့သည် ဤနည်းလမ်းတွင် ပါဝင်သည်။

၂။ ပြန်လည်ထူထောင်သော တရားမျှတမှု (Restorative Justice)

ပြန်လည်ထူထောင်သော တရားမျှတမှုသည် ကျူးလွန်ခံရသူများ၏ နာကျင်မှုကို သက်သာစေရန်၊ ကျူးလွန်သူများကို လူ့အဖွဲ့အစည်းတွင် ပြန်လည်ပေါင်းစည်းစေရန်နှင့် လူမှုဆက်ဆံရေးများကို ပြန်လည် တည်ဆောက်ရန် ရည်ရွယ်သည်။ ဤချဉ်းကပ်နည်းတွင် ကျူးလွန်ခံရသူများ၏ လိုအပ်ချက်များကို ဦးစား ပေးခြင်း၊ ကျူးလွန်သူများက မိမိတို့လုပ်ရပ်အတွက် တာဝန်ယူခြင်း၊ ထိခိုက်နစ်နာမှုများကို ပြန်လည် ကုစားခြင်းတို့ ပါဝင်သည်။

၃။ ပြန်လည်ဖြည့်ဆည်းပေးသော တရားမျှတမှု (Reparative Justice)

ပြန်လည်ဖြည့်ဆည်းပေးသော တရားမျှတမှုသည် မတရားမှုကြောင့် ထိခိုက်နစ်နာခဲ့ရသူများအား ပစ္စည်းဥစ္စာ၊ ငွေကြေး သို့မဟုတ် အခြားနည်းလမ်းများဖြင့် ပြန်လည်ဖြည့်ဆည်းပေးခြင်းဖြစ်သည်။ ဥပမာ - သိမ်းဆည်းခံခဲ့ရသော မြေယာများ ပြန်လည်ပေးအပ်ခြင်း၊ နစ်နာကြေးများ ပေးအပ်ခြင်း စသည်တို့ဖြစ်သည်။

၄။ ကူးပြောင်းရေးကာလ တရားမျှတမှု (Transitional Justice)

ကူးပြောင်းရေးကာလ တရားမျှတမှုသည် ပဋိပက္ခများ သို့မဟုတ် ဖိနှိပ်သော အုပ်ချုပ်မှုစနစ်များမှ ဒီမိုကရေစီနည်းကျ အုပ်ချုပ်ရေးစနစ်သို့ ကူးပြောင်းနေသော လူ့အဖွဲ့အစည်းများတွင် အတိတ်က ကျူးလွန် ခဲ့သော စနစ်တကျ လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုများကို ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းရန် နည်းလမ်းများဖြစ်သည်။ ဤတွင် အမှန်တရားရှာဖွေရေးကော်မရှင်များ ဖွဲ့စည်းခြင်း၊ အာဏာရှင်စနစ်ကိုယ်စားပြုသော အဖွဲ့အစည်းများကို ဖျက်သိမ်းခြင်း၊ ဖွဲ့စည်းပုံပြုပြင်ခြင်းတို့ ပါဝင်သည်။
 
လက်ရှိအခြေအနေတွင် ချိုးဖောက်ခံနေရသည့် လူ့အခွင့်အရေးများနှင့် ရာဇဝတ်မှုများ
--------------------------------------------------------------------

တော်လှန်ရေးကာလအတွင်း ပြည်သူအများ ရင်ဆိုင်နေရသည့် လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်ခံနေရမှုများ နှင့် ရာဇဝတ်မှုများကို အောက်ပါအတိုင်း ခြုံငုံနိုင်သည်။

၁။ အသက်ရှင်သန်ခွင့် ချိုးဖောက်ခံရခြင်း

ငြိမ်းချမ်းစွာ ဆန္ဒပြသူများအပေါ် သေနတ်၊ လက်နက်ကြီးများဖြင့် ပစ်ခတ်ခြင်း၊ တရားလက်လွတ် ဖမ်းဆီးပြီး ညှဉ်းပန်းနှိပ်စက်မှုကြောင့် သေဆုံးခြင်း၊ စစ်ကောင်စီမှ ရွာများကို မီးရှို့ဖျက်ဆီးခြင်းနှင့် အရပ်သားများကို သတ်ဖြတ်ခြင်းတို့သည် အသက်ရှင်သန်ခွင့်ကို ချိုးဖောက်သည့် ရာဇဝတ်မှုများဖြစ်သည်။ တော်လှန်ရေးအင်အားစုများမှ ဒလန်ဟု သေချာမဆုံးဖြတ်နိုင်သေးနိုင်ခင်မှာ ပြည်သူအချို့ကို သတ်ဖြတ်ခြင်း၊ စစ်သုံ့ပန်းများကို သတ်ခြင်းသည် အသက်ရှင်သန်ခွင့်ကို ချိုးဖောက်ရာမြောက်သည်။

၂။ တရားလက်လွတ် ဖမ်းဆီးခြင်းနှင့် ညှဉ်းပန်းနှိပ်စက်ခြင်း

နိုင်ငံရေးအကျဉ်းသားများအား တရားဝင်စွဲချက်တင်ခြင်းမရှိဘဲ အချိန်ကြာမြင့်စွာ ထိန်းသိမ်းထားခြင်း၊ ရိုက်နှက်ညှဉ်းပန်းခြင်း၊ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ နှိပ်စက်ခြင်းတို့သည် တရားမျှတသော တရားခွင်ရရှိခွင့်ကို ချိုးဖောက်ခြင်းဖြစ်သည်။ ပြည်သူများကို နိုင်ငံရေးယုံကြည်ချက်အပေါ် အခြေခံပြီး ပစ်မှတ်ထားဖမ်းဆီးခြင်း သည်လည်း ဤခေါင်းစဉ်တွင် အကြုံးဝင်သည်။ တော်လှန်ရေးအင်အားစုအနေဖြင့်လည်း ပြည်သူများကို စစ်တပ်ကို အားပေးထောက်ခံသည့် ခိုင်လုံသော သက်သေမရှိဘဲ ဖမ်းဆီးခြင်း၊ နှိပ်စက်ခြင်းသည် တရားလက်လွတ်ဖမ်းဆီး နှိပ်စက်ခြင်းပင်။

၃။ လွတ်လပ်စွာ ထုတ်ဖော်ပြောဆိုခွင့်နှင့် စုဝေးခွင့် ချိုးဖောက်ခံရခြင်း

လူမှုကွန်ရက်စာမျက်နှာများကို ပိတ်ပင်ခြင်း၊ သတင်းမီဒီယာများကို ဖိနှိပ်ခြင်း၊ အင်တာနက် ဖြတ်တောက်ခြင်း၊ ငြိမ်းချမ်းစွာ ဆန္ဒပြရန် ကြိုးပမ်းသူများကို အကြမ်းဖက်ဖြိုခွင်းခြင်းတို့သည် လွတ်လပ်စွာ ထုတ်ဖော်ပြောဆိုခွင့်နှင့် စုဝေးခွင့်ကို ချိုးဖောက်ခြင်းဖြစ်သည်။

၄။ ပစ္စည်းဥစ္စာများ သိမ်းယူခံရခြင်း

အာဏာဖီဆန်ရေးလှုပ်ရှားမှု (CDM) တွင် ပါဝင်သူများ၏ ပိုင်ဆိုင်မှုများကို သိမ်းဆည်းခြင်း၊ နိုင်ငံရေး အကျဉ်းသားများ၏ ဘဏ်အကောင့်များကို ပိတ်ပင်ခြင်း၊ ဆန္ဒပြပွဲများတွင် ပါဝင်သည့် ရပ်ကွက်/ကျေးရွာများ ကို ဒဏ်ပေးသည့်အနေဖြင့် ပစ္စည်းဥစ္စာများ သိမ်းယူခြင်းတို့သည် ပိုင်ဆိုင်ခွင့်ကို ချိုးဖောက်ခြင်း ဖြစ်သည်။

၅။ အစုလိုက်အပြုံလိုက် အပြစ်ပေးခံရခြင်း

ရပ်ရွာတစ်ခုလုံးကို ပစ်မှတ်ထား၍ အပြစ်ပေးခြင်း၊ ရွာလုံးကျွတ်မီးရှို့ခြင်း၊ စားနပ်ရိက္ခာများ ဖြတ်တောက်ခြင်းတို့သည် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ လူသားချင်းစာနာမှုဥပဒေကို ချိုးဖောက်သည့် ရာဇဝတ်မှုများ ဖြစ်သည်။

၆။ နေ့စဉ်နဲ့အမျှ ထပ်ဆင့်ကြုံတွေ့နေရသောလူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုများ

            စစ်ရှောင်ပြည်သူများ၊ တော်လှန်ရေးအင်အားစုများသည် စစ်အာဏာရှင်ရဲ့ ရည်ရွယ်ချက်ရှိရှိ ကျူးလွန်မှုများကို ကြုံတွေ့နေရသလို၊ တော်လှန်ရေးအင်အားစုအတွင်းက လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုများကို ကြုံတွေ့ကြရသည်။ အိမ်တွင်းအကြမ်းဖက်မှု၊ လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ ကျူးလွန်မှုသည် တော်လှန်ရေးအင်အားစု အချင်းချင်းကြား တွေ့ရများသော လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှု ဖြစ်သည်။
 
တရားမျှတမှုရရှိအောင် လုပ်ဆောင်ရမည့် နည်းလမ်းများ
----------------------------------------------

၁။ တာဝန်ခံမှုကို ဦးစားပေးခြင်း

လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုများနှင့် ရာဇဝတ်မှုများကို ကျူးလွန်သူများကို တာဝန်ခံစေရမည်။ ဤတွင် ပြည်တွင်းတရားရုံးများမှတဆင့် တရားစွဲဆိုခြင်း၊ နိုင်ငံတကာရာဇဝတ်မှုခုံရုံးသို့ လွှဲပြောင်းခြင်း၊ နိုင်ငံတကာတရားစီရင်ပိုင်ခွင့် (Universal Jurisdiction) အရ အခြားနိုင်ငံများ၏ တရားရုံးများတွင် တရားစွဲဆိုခြင်းတို့ ပါဝင်နိုင်သည်။
 
၂။ အမှန်တရားဖော်ထုတ်ရေးကော်မရှင်များ ဖွဲ့စည်းခြင်း

အမှန်တရားဖော်ထုတ်ရေးကော်မရှင်များသည် ကျူးလွန်ခံရသူများအား ၎င်းတို့၏ အတွေ့အကြုံများ ကို မျှဝေနိုင်ရန် နေရာတစ်ခု မျှဝေပေးခြင်း၊ အဖွဲ့အစည်းဆိုင်ရာ မတရားမှုပုံစံများကို မှတ်တမ်းတင်ခြင်း၊ အလားတူဖြစ်စဉ်များ နောင်တွင် ထပ်မံမဖြစ်ပွားစေရန် အကြံပြုချက်များ ပေးနိုင်ခြင်းတို့ကို ဆောင်ရွက်နိုင် သည်။

၃။ ပြန်လည်ကုစားမှုနှင့် လျော်ကြေးပေးခြင်း

နစ်နာသူများအတွက် ပြန်လည်ကုစားမှုများတွင် နစ်နာကြေးငွေပေးခြင်း၊ ပိုင်ဆိုင်မှုများ ပြန်လည် ပေးအပ်ခြင်း၊ ဆေးဝါးကုသမှုပံ့ပိုးခြင်း၊ ပညာရေးအခွင့်အလမ်းများ ဖန်တီးပေးခြင်းတို့ ပါဝင်နိုင်သည်။ ထို့အပြင် အစုလိုက်အပြုံလိုက် လျော်ကြေးပေးခြင်း (Collective Reparations) ဖြင့် ထိခိုက်ခံရသော လူ့အဖွဲ့အစည်း တစ်ခုလုံးအတွက် အခြေခံအဆောက်အအုံများ ပြန်လည်တည်ဆောက်ခြင်း၊ စိတ်ကျန်းမာရေး ဝန်ဆောင်မှုများ ပံ့ပိုးခြင်းတို့လည်း ပါဝင်နိုင်သည်။

၄။ အဖွဲ့အစည်းဆိုင်ရာ ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေး

တရားမျှတမှုကို ရေရှည်ထိန်းသိမ်းရန် အဖွဲ့အစည်းများကို ပြုပြင်ပြောင်းလဲရန် လိုအပ်သည်။ ဤတွင် လုံခြုံရေးတပ်ဖွဲ့များ ပြုပြင်ပြောင်းလဲခြင်း၊ တရားရေးစနစ် ပြုပြင်ခြင်း၊ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ ပြင်ဆင်ခြင်းတို့ ပါဝင်နိုင်သည်။ ထို့အပြင် လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုများကို ကျူးလွန်ခဲ့သော အစိုးရအရာရှိများကို ရာထူးမှ ဖယ်ရှားခြင်း (Vetting) လည်း ပါဝင်နိုင်သည်။

၅။ ပြည်သူလူထု ပါဝင်မှုကို အားပေးခြင်း

တရားမျှတမှုဖြစ်စဉ်တွင် ပြည်သူလူထု၏ ပါဝင်မှုသည် အလွန်အရေးကြီးသည်။ ဤတွင် ဒေသခံရပ်ရွာ လူထုနှင့် တိုင်ပင်ဆွေးနွေးခြင်း၊ အစိုးရမဟုတ်သော အဖွဲ့အစည်းများ၊ အရပ်ဘက်လူမှုအဖွဲ့အစည်းများ၏ ပါဝင်မှုကို အားပေးခြင်း၊ ပြည်သူလူထုအား တရားမျှတမှုဆိုင်ရာ အသိပညာပေးခြင်းတို့ ပါဝင်သည်။ ဤသို့ ပြည်သူလူထု ပါဝင်မှုသည် တရားမျှတမှုဖြစ်စဉ်၏ တရားဝင်မှုနှင့် ရေရှည်တည်တံ့မှုကို ပိုမိုအားကောင်း စေသည်။
 
တော်လှန်ရေးအင်အားစုများမှ ကျူးလွန်မှုများကို တရားမျှတရှိအောင် လုပ်ဆောင်ခြင်း
---------------------------------------------------------------------

တော်လှန်ရေးကိုယ်တိုင်က တရားမျှတမှုအတွက် တိုက်ပွဲဝင်နေချိန်တွင် မိမိတပ်ဖွဲ့များက ကျူးလွန် သော ရာဇဝတ်မှုများကို တာဝန်ယူ၊ တာဝန်ခံရန် အထူးအရေးကြီးပါသည်။ ဤသို့လုပ်ဆောင်ခြင်းဖြင့် တော်လှန်ရေး၏ တရားဝင်မှုကို ခိုင်မာစေခြင်း၊ အနာဂတ်တွင် တည်ဆောက်မည့် နိုင်ငံအတွက် စံနမူနာကို သတ်မှတ်ပေးခြင်း၊ ပြည်သူများ၏ ယုံကြည်မှုကို ရရှိစေခြင်း၊ နိုင်ငံတကာအသိုင်းအဝိုင်း၏ ထောက်ခံမှုကို ရရှိစေခြင်း စသည့်အကျိုးကို ရရှိနိုင်သည်။

တော်လှန်ရေးအင်အားစုများက ကျူးလွန်နိုင်သော ရာဇဝတ်မှု အမျိုးအစားများမှာ (၁) အရပ်သားများအပေါ် တိုက်ခိုက်မှုများ၊ (၂) စစ်အကျဉ်းသားများအား ညှဉ်းပန်းနှိပ်စက် ခြင်း သို့မဟုတ် သတ်ဖြတ်ခြင်း၊ (၃) လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာအကြမ်းဖက်မှုများ၊ (၄) ကလေးစစ်သားစုဆောင်းခြင်း၊ (၅) လုယက်ခြင်းနှင့် ဓားပြတိုက်ခြင်း၊ (၆) အကြောင်းမဲ့ လက်တုံ့ပြန်တိုက်ခိုက်မှုများ ဖြစ်သည်။
 
တော်လှန်ရေးအင်အားစုအတွင်းအပြစ်ဒဏ်ပေးရန် နည်းလမ်းများ
----------------------------------------------------

၁။ ကိုယ်ပိုင်တာဝန်ခံမှုယန္တရားများ တည်ဆောက်ခြင်း

တော်လှန်ရေးအင်အားစုများအနေဖြင့် မိမိတပ်ဖွဲ့များအတွင်း စည်းကမ်းထိန်းသိမ်းရေးနှင့် တာဝန်ခံမှု ယန္တရားများ၊ လွတ်မြောက်နယ်မြေအခြေစိုက်တရားရုံးများကို တည်ဆောက်သင့်ပါသည်။ ရှင်းလင်းသော ကျင့်ဝတ်စည်းမျဉ်းများနှင့် လုပ်ငန်းဆောင်ရွက်မှု စံလုပ်ထုံးလုပ်နည်းများ ချမှတ်ခြင်း၊ စစ်ရေးစည်းကမ်းနှင့် လူသားချင်းစာနာမှုဥပဒေဆိုင်ရာ သင်တန်းများ ပေးခြင်း၊ လွတ်လပ်သော တိုင်ကြားမှုလုပ်ငန်းစဉ်များ တည်ဆောက်ခြင်း၊ တပ်တွင်း စစ်ခုံရုံးစနစ် ထူထောင်ခြင်းနှင့် ကျူးလွန်သူများကို ထိရောက်စွာ အပြစ်ပေးခြင်း တို့ကို လုပ်ဆောင်ရမည်။

၂။ ကြားကာလတရားရေးယန္တရားများ ထူထောင်ခြင်း

တော်လှန်ရေး အောင်မြင်သည့်အခါ သို့မဟုတ် လွတ်မြောက်နယ်မြေဒေသများကို စိုးမိုးအုပ်ချုပ်နိုင် သည့်အခါ ကြားကာလတရားရုံးများ တည်ထောင်ခြင်း၊ အရပ်သားနှင့် စစ်ဘက်ဆိုင်ရာတရားစီရင်ရေးစနစ်များ ခွဲခြားထားရှိခြင်း၊ နိုင်ငံတကာစံနှုန်းများနှင့်အညီ တရားမျှတသော တရားစီရင်ရေးလုပ်ငန်းစဉ်များ ကျင့်သုံး ခြင်း၊ စွပ်စွဲခံရသူများအတွက် ဥပဒေအကျိုးဆောင်ပိုင်ခွင့်ကို အာမခံခြင်းများကို လုပ်ပေးရမည်။

၃။ နိုင်ငံတကာဥပဒေ ကျင့်သုံးခြင်း

တော်လှန်ရေးအင်အားစုများအနေဖြင့် နိုင်ငံတကာဥပဒေကို လေးစားလိုက်နာကြောင်း ပြသရန် လိုအပ်သည်။ ဂျီနီဗာကွန်ဗင်းရှင်းကို လေးစားလိုက်နာကြောင်း ထုတ်ပြန်ကြေညာခြင်း၊ နိုင်ငံတကာ ရာဇဝတ်မှုခုံရုံး (ICC) နှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရန် ကတိကဝတ်ပြုခြင်း၊ လူ့အခွင့်အရေးစောင့်ကြည့် လေ့လာသော အဖွဲ့အစည်းများကို ဖိတ်ခေါ်၍ လုပ်ဆောင်ချက်များကို စောင့်ကြည့်ခွင့်ပြုခြင်းများ လုပ်ရမည်။

၄။ အမှန်တရားနှင့် ပြန်လည်သင့်မြတ်ရေးဖြစ်စဉ်များ

တော်လှန်ရေးပြီးဆုံးပြီးနောက် ကြားကာလအမှန်တရားရှာဖွေရေးကော်မရှင်များ ဖွဲ့စည်းကာ ကျူးလွန်သူများကို ဝန်ချတောင်းပန်ခွင့်နှင့် ပြုပြင်ခွင့်ပေးခြင်း၊ ကျူးလွန်ခံရသူများအတွက် လျော်ကြေးပေး သည့်စနစ်များ တည်ထောင်ခြင်း၊ ရပ်ရွာအခြေပြု တရားမျှတမှုဖြစ်စဉ်များ အားပေးခြင်းများကို ဆက်လက် လုပ်ဆောင်ရမည်။

တော်လှန်ရေးအင်အားစုများအနေဖြင့် မိမိတို့တပ်ဖွဲ့များက ကျူးလွန်သော ရာဇဝတ်မှုများကို တာဝန်ခံ အပြစ်ဒဏ်ပေးခြင်းသည် ရေရှည်တွင် တရားမျှတသော လူ့အဖွဲ့အစည်းတစ်ခု တည်ဆောက်ရန် မရှိမဖြစ် လိုအပ်ပါသည်။ ဤသို့ဆောင်ရွက်ခြင်းဖြင့် တော်လှန်ရေး၏ ဂုဏ်သိက္ခာနှင့် တရားဝင်မှုကို ထိန်းသိမ်းနိုင်ပြီး၊ တရားမျှတမှုသည် အဖွဲ့အစည်းတစ်ခုတည်းအတွက်သာ မဟုတ်ဘဲ လူ့အဖွဲ့အစည်းတစ်ခုလုံးအတွက် ဖြစ်ကြောင်း သက်သေပြသရာရောက်ပါသည်။
 
တရားမျှတမှု ဖော်ဆောင်ရာတွင် ရင်ဆိုင်ရသော စိန်ခေါ်မှုများ
-------------------------------------------------

၁။ လုံခြုံရေးစိန်ခေါ်မှုများ

တော်လှန်ရေးကာလအတွင်း တရားမျှတမှုအတွက် တောင်းဆိုသူများသည် ခြိမ်းခြောက်မှုများ၊ အကြမ်းဖက်ခံရနိုင်သည့် အန္တရာယ်များနှင့် ရင်ဆိုင်ရနိုင်သည်။ သက်သေများနှင့် ကျူးလွန်ခံရသူများအား ကာကွယ်ပေးရန် လုံခြုံရေးအစီအမံများ လိုအပ်သည်။

၂။ အရင်းအမြစ်ကန့်သတ်ချက်များ

တရားမျှတမှုလုပ်ငန်းစဉ်များသည် အချိန်နှင့် အရင်းအမြစ်များစွာ လိုအပ်သည်။ တော်လှန်ရေး ကာလအတွင်း လုံလောက်သောထောင်များ၊ တရားရေးပညာရှင်များ မရှိနိုင်ပေ။ နယ်စပ်ဒေသနှင့် အခြားနိုင်ငံတွင် တရားမဝင်ရွေ့ပြောင်းနေထိုင်ကြသော ပြည်သူများသည် တရားရုံးများကို လက်လှမ်းမှီရန် ပိုခက်ခဲသည်။

၃။ ပြန်လည်သင့်မြတ်ရေးနှင့် တရားမျှတမှုကြား ဟန်ချက်ညီစေခြင်း

တရားဥပဒေစိုးမိုးမှုအားနည်းသောကာလတွင် အပြစ်ဒဏ်ပေးမှုကနေ လက်တုံ့ပြန်မှုစက်ဝန်းကို ဖြစ်စေနိုင်သည်။ လုံလောက်အောင် အပြစ်ဒဏ်မပေးနိုင်ဘဲ ခွင့်လွှတ်ကြေးပေးခြင်းကို စဉ်းစားရနိုင်သည်။

၄။ နိုင်ငံရေးဆန္ဒ မရှိခြင်း

တော်လှန်ရေးပြီးဆုံးပြီးနောက် အာဏာရလာသော အုပ်စုများတွင် တရားမျှတမှုအတွက် လုပ်ဆောင်ရန် နိုင်ငံရေးဆန္ဒ မရှိနိုင်ပါ။ အကူးအပြောင်းကာလ နိုင်ငံရေးအရေးနှိုးဆော်မှု၊ ပြည်သူလူထု၏ ဖိအား၊ နိုင်ငံတကာ၏ ပံ့ပိုးမှုတို့သည် အရေးကြီးပါသည်။

 
နိဂုံး
----

တော်လှန်ရေးကာလတွင် တရားမျှတမှုဖော်ဆောင်ခြင်းသည် ရှုပ်ထွေးနက်နဲပြီး ခက်ခဲသော လုပ်ငန်းစဉ်ဖြစ်သည်။ တရားမျှတမှုဆိုသည်မှာ ရာဇဝတ်သားများကို ပြစ်ဒဏ်ပေးခြင်းသာမဟုတ်ဘဲ၊ ကျူးလွန်ခံရသူများ၏ ဂုဏ်သိက္ခာကို ပြန်လည်ရရှိစေခြင်း၊ အဖွဲ့အစည်းဆိုင်ရာ ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုများ လုပ်ဆောင်ခြင်း၊ လူ့အဖွဲ့အစည်းတွင် ယုံကြည်မှုပြန်လည်တည်ဆောက်ခြင်းတို့လည်း ပါဝင်သည်။

တရားမျှတမှုဖြစ်စဉ်တွင် ကျူးလွန်ခံရသူများ၏ အသံကို ဦးစားပေး နားထောင်ရမည်ဖြစ်ပြီး၊ ၎င်းတို့၏ လိုအပ်ချက်များကို တုံ့ပြန်ပေးရမည်။ နိုင်ငံတကာလူ့အခွင့်အရေးစံနှုန်းများ၊ လူသားချင်းစာနာမှုဥပဒေများကို လေးစားလိုက်နာကာ တရားမျှတမှုကို ဖော်ဆောင်ရမည်။ တရားမျှတမှုမရှိသော တော်လှန်ရေးသည် ရေရှည်တည်တံ့နိုင်မည် မဟုတ်ပါ။

တရားမျှတမှုသည် အတိတ်က မတရားမှုများကို ဖြေရှင်းရန်သာမက၊ အနာဂတ်တွင် အလားတူမတရားမှုများ ထပ်မံမဖြစ်ပွားစေရန်လည်း အရေးကြီးသည်။ တော်လှန်ရေးကာလ တွင် တရားမျှတမှုကို ဖော်ဆောင်နိုင်အားခြင်းဖြင့် ပိုမိုတရားမျှတပြီး ဒီမိုကရေစီနည်းကျသော လူ့အဖွဲ့အစည်း သစ်ကို တည်ဆောက်နိုင်မည် ဖြစ်သည်။


အမျိုးသမီးအသံ အမျိုးသမီးအားမာန်စာစဉ်အမှတ် (၆) ဖြစ်သည့် "နွေဦးကို အစပြု၍ (သို့မဟုတ်) စနစ်ပြောင်းတော်လှန်ရေး စာအုပ်အပြည့်အစုံကို အောက်ပါလင့်ခ်တွင် ဝင်ရောက်ဖတ်ရှုနိုင်ပါပြီရှင်။
 https://drive.google.com/file/d/16_IUEpaEkiTXu72iC09lOk0VDbKqXc7p/view?usp=sharing



#politicsforwomenmyanmar
#whatishappeninginmyamar
#Advocacy
#politics
#media
Published on
ရေးသာသူ- Liliane


အမျိုးသမီးအသံ အမျိုးသမီးအသံ စာစဉ်အမှတ် (၆) မှ ကောက်နုတ်ဖော်ပြသည်။ 



 တန်ပြန်တော်လှန်ရေး၏ အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုချက်နှင့် သဘာဝ
-----------------------------------------------

တန်ပြန်တော်လှန်ရေးဆိုသည်မှာ တော်လှန်ရေးတစ်ခု၏ ရလဒ်များ သို့မဟုတ် ပြောင်းလဲမှုများကို ဆန့်ကျင်ရန်၊ ပြန်လည်ပြောင်းလဲရန် သို့မဟုတ် တားဆီးရန် ကြိုးပမ်းသော နိုင်ငံရေး၊ လူမှုရေး သို့မဟုတ် ယဉ်ကျေးမှုဆိုင်ရာ လှုပ်ရှားမှု ဖြစ်ပါသည်။ ၎င်းသည် တော်လှန်ရေးမတိုင်ခင်က တည်ရှိခဲ့သော စနစ်၊ အာဏာဆက်ဆံရေးများ၊ တန်ဖိုးများ သို့မဟုတ် အင်စတီကျူးရှင်းများကို ပြန်လည်ထူထောင်ရန် ရည်ရွယ် ပါသည်။ တန်ပြန်တော်လှန်ရေးသည် မူလတော်လှန်ရေးက ယူဆောင်လာသော အပြောင်းအလဲများကို လက်မခံနိုင်သော အစုအဖွဲ့၊ လူမှုအဖွဲ့အစည်းနှင့် တော်လှန်ရေးကို ဆန့်ကျင်သူများက တိုက်ရိုက်အနေဖြင့် သော်လည်းကောင်း၊ သွယ်ဝိုက်၍လည်းကောင်း ဆန့်ကျင်သော လုပ်ရပ်ဖြစ်သည်။

 
တန်ပြန်တော်လှန်ရေးနှင့် ပတ်သက်သော သီအိုရီချဉ်းကပ်ချက်များ
----------------------------------------------------

Samuel Huntington (1968) ၏ အမြင်တွင် တန်ပြန်တော်လှန်ရေးကို "အပြောင်းအလဲကို ကန့်သတ်ရန် သို့မဟုတ် ပြန်လှန်ရန် ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် အာဏာကိုအသုံးပြုမှု" အဖြစ် သတ်မှတ်ပါသည်။ ဤသီအိုရီအရ တန်ပြန်တော်လှန်ရေးကို အထူးသဖြင့် စစ်တပ်များ၊ ယခင်အစိုးရအရာရှိများနှင့် ယခင် အခွင့်ထူးခံအုပ်စုများက ပံ့ပိုးလေ့ရှိသည်ဟု ရှုမြင်ပါသည်။

O'Donnell, Schmitter
နှင့် Whitehead (1986) တို့၏ ဒီမိုကရေစီအကူးအပြောင်းလေ့လာမှုများတွင် တန်ပြန်တော်လှန်ရေးကို ဒီမိုကရေစီသို့ အကူးအပြောင်း ကာလအတွင်း ဖြစ်ပေါ်နိုင်သော အန္တရာယ်တစ်ခုအဖြစ် ရှုမြင်ပါသည်။ ၎င်းတို့ လေ့လာတွေ့ရှိချက်အရ စစ်တပ်နှင့် ယခင်အခွင့်ထူးခံအုပ်စုများက ၎င်းတို့၏ အကျိုးစီးပွားများ ခြိမ်းခြောက်ခံရသည်ဟု ခံစားရသော အခါ တန်ပြန်ပြုမူမှုများ ဖြစ်ပေါ်နိုင်ကြောင်း ဖော်ထုတ်ထားပါသည်။

ဟီဂယ်လ်၏ ဒိုင်လက်တစ်သီအိုရီအရ လူမှုရေးတိုးတက်မှုသည် သမ္မာဓိဋ္ဌာန် (thesis)၊ ဆန့်ကျင်ဘက် (antithesis) နှင့် ပေါင်းစပ်မှု (synthesis) ဖြစ်စဉ်မှတစ်ဆင့် ဖြစ်ပွားသည်ဟု ရှုမြင်ပါသည်။ တန်ပြန်တော်လှန်ရေးကို ဤသီအိုရီအရကြည့်လျှင် တော်လှန်ရေး (သမ္မာဓိဋ္ဌာန်) ဖြစ်ပွားပြီးနောက် သဘာဝကျကျ ဖြစ်ပေါ်လာသော ဆန့်ကျင်ဘက်အင်အားစု (ဆန့်ကျင်ဘက်) တစ်ခုအဖြစ် ရှုမြင်နိုင်ပါသည်။ Charles Tilly (1978) က "တော်လှန်ရေးတိုင်းသည် ၎င်း၏ တန်ပြန်တော်လှန်ရေးကို ဖြစ်ပေါ်စေသည်" ဟု မှတ်ချက်ပြုခဲ့သည်။ တန်ပြန်တော်လှန်ရေးသည် လူမှုရေးပြောင်းလဲမှု၏ သဘာဝကျသော အစိတ်အပိုင်းတစ်ခု ဖြစ်ပြီး ပိုမိုကျယ်ပြန့်သော နိုင်ငံရေးဖြစ်စဉ်တစ်ခု၏ ရလဒ်ဖြစ်သည်ဟု ရှုမြင်ပါသည်။

Gustave Le Bon (1895) သည် တန်ပြန်တော်လှန်ရေးကို စိတ်ပညာရှုထောင့်မှ လေ့လာခဲ့ပြီး၊ ၎င်းကို အပြောင်းလဲနှင့် မရေရာမှုအပေါ် ကြောက်ရွံ့မှုကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာသော တုံ့ပြန်မှုတစ်ခုအဖြစ် ရှုမြင်ပါသည်။ သူက "လူအုပ်စုစိတ်ပညာ" (crowd psychology) ၏ အခန်းကဏ္ဍကို အလေးပေးဖော်ပြခဲ့ပြီး၊ စိတ်ခံစားချက် များနှင့် စုပေါင်းစိတ်ဓာတ်တို့သည် တန်ပြန်တော်လှန်ရေး၏ အရေးပါသော အင်အားစုများဖြစ်ကြောင်း ဆိုပါသည်။ Karen Stenner (2005) က အခွင့်အာဏာစွဲစိတ် သဘောထားရှိသူများသည် လူမှုရေးညီညွတ်မှုကို ခြိမ်းခြောက်မှုများရှိသည်ဟု ထင်မြင်လာသောအခါ ပိုမိုတုံ့ပြန်တတ်ကြောင်း ဖော်ပြခဲ့သည်။

Theda Skocpol (1979) သည် နိုင်ငံတော်ဗဟိုပြုချဉ်းကပ်မှုကို အသုံးပြု၍ တန်ပြန်တော်လှန်ရေးကို လေ့လာခဲ့ပါသည်။ သူမ၏ သီအိုရီတွင် တန်ပြန်တော်လှန်ရေးဖြစ်ပွားနိုင်ခြေသည် နိုင်ငံတော်၏ အင်စတီ ကျူးရှင်းများ အထူးသဖြင့် စစ်တပ်နှင့် ဗျူရိုကရေစီယန္တရားများကဲ့သို့သော ဖွဲ့စည်းတည်ဆောက်ပုံဆိုင်ရာ အင်အားစုများနှင့် အလွန်ဆက်စပ်နေကြောင်း ပြသခဲ့သည်။ စစ်တပ်နှင့် ဗျူရိုကရေစီများ အားကောင်းသော နေရာများတွင် တန်ပြန်တော်လှန်ရေးများ ပိုမိုအောင်မြင်နိုင်ကြောင်း သူမက အဆိုပြုခဲ့ပါသည်။

အထက်ပါသီအိုရီများအားလုံးသည် တန်ပြန်တော်လှန်ရေး၏ ရှုပ်ထွေးသော သဘောသဘာဝကို နားလည်ရန် မတူညီသောချဉ်းကပ်နည်းများကို သိစေသည်။ တန်ပြန်တော်လှန်ရေးသည် တော်လှန်ရေးကာလ ဖြစ်စဉ်အတွင်းမှာလည်း ဖြစ်နိုင်သလို၊ တော်လှန်ရေးအင်အားစုကြားကနေလည်း ပေါ်ထွက်နိုင်သည်။ တော်လှန်ရေးတိုင်းတွင် တန်ပြန်တော်လှန်ရေးများရှိသည်။ ထိုအချင်းအရာကို မြင်နိုင်မှသာလည်း တော်လှန်ရေးကို အောင်မြင်စွာ လုပ်ဆောင်နိုင်မည် ဖြစ်သည်။
 
တန်ပြန်တော်လှန်ရေး၏ လက္ခဏာရပ်များ
----------------------------------

တန်ပြန်တော်လှန်ရေး၏ လက္ခဏာရပ်များမှာ (၁) တော်လှန်ရေးမတိုင်ခင်က ကျင့်သုံးခဲ့သော စံတန်ဖိုးများ၊ ဆက်ဆံရေးပုံစံများ၊ လူမှုစီးပွားစနစ်များ၊ အင်စတီကျူးရှင်းများကို ပြန်လည်ထိန်းသိမ်းလိုခြင်း၊ (၂) တော်လှန်ရေးကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာသော အပြောင်းအလဲများကို လက်မခံနိုင်ဘဲ တုံ့ပြန်ဆန့်ကျင်ခြင်း၊ (၃)  တော်လှန်ရေးမတိုင်ခင်က ရရှိထားသော အခွင့်အရေးများနှင့် အခွင့်ထူးများကို ပြန်လည်လိုလားခြင်း၊ (၄) တော်လှန်ရေးအတွင်းပေါ်လာသော အင်စတီကျူးရှင်းများကို ဖျက်ဆီးခြင်း၊ (၅) အုပ်စုဝါဒဆန်သော တရား ဟောခြင်း တို့ဖြစ်သည်။ ထိုလက္ခဏာရပ်များကို မြင်ရလျှင် တန်ပြန်တော်လှန်ရေး ဖြစ်လာနိုင်ချေရှိကြောင်း သတိထားအပ်သည်။

 
တော်လှန်ရေးအတွင်း ဖြစ်လာနိုင်သည့် တန်ပြန်တော်လှန်ရေး၏ အကြောင်းအရင်းခံများ
---------------------------------------------------------------------

တော်လှန်ရေးကြီးများအတွင်း တန်ပြန်တော်လှန်ရေးများ ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်သည့် အဓိကအကြောင်း အရင်းခံများမှာ  (၁) တိုင်းပြည်အတွင်းရှိ အခွင့်ထူးခံအုပ်စုများ၏ အကျိုးစီးပွားဆုံးရှုံးခြင်း၊ (၂) တော်လှန်ရေး၏ အစွန်းရောက်လွန်းသော ပြောင်းလဲမှုများ၊ (၃) ညီညွတ်မှုကင်းမဲ့သော တော်လှန်ရေးဦးဆောင်မှု၊ (၄) ပြည်သူ လူထုတရပ်လုံး၏ စီးပွားရေးအကျပ်အတည်းများ၊ (၅) တော်လှန်ရေးအင်အားစုများအပေါ် ပြည်သူ့ထောက်ခံမှု အားနည်းခြင်း၊ (၆) တော်လှန်ရေးကာလအတွင်း အာဏာလေဟာနယ်ကြီးခြင်း၊ (၇) တော်လှန်ရေးအတွင်း ရှင်းလင်းသော ဦးတည်ချက်ကို မတည်ဆောက်နိုင်ခြင်း၊ (၈) ဘာသာရေးနှင့် ယဉ်ကျေးမှုဆိုင်ရာ ယုံကြည်ချက် များအတွက် စိုးရိမ်မှုကြီးခြင်း၊ (၉) အစွန်းရောက်သော ဆန့်ကျင်ဘက်အင်အားစုများ ဖြစ်ပေါ်လာခြင်း၊ (၁၀) ပြင်ပကြားဝင်စွက်ဖက်မှုများ အားကောင်းခြင်း၊ (၁၁) ကမ္ဘာ့နိုင်ငံရေး၊ စီးပွားရေးအပြောင်းအလဲများ စသည်တို့ ဖြစ်သည်။

 
တော်လှန်ရေးအမျိုးအစားအလိုက် ဖြစ်ပေါ်နိုင်သော တန်ပြန်တော်လှန်ရေးများ
--------------------------------------------------------------

တော်လှန်ရေးပုံစံအမျိုးမျိုးသည် ၎င်းတို့နှင့်သဟဇာတဖြစ်သော တန်ပြန်တော်လှန်ရေးပုံစံများကို ဖြစ်ပေါ်စေနိုင်ပါသည်။ တန်ပြန်တော်လှန်ရေးများသည် မူလတော်လှန်ရေးအပေါ် နက်ရှိုင်းပြီး ကျယ်ပြန့်သော သက်ရောက်မှုများ ရှိနိုင်ပါသည်။ ဤအကျိုးဆက်များတွင် (၁) တော်လှန်ရေး၏ ပန်းတိုင်များတိမ်းစောင်းခြင်း၊ (၂) တော်လှန်ရေးခေါင်းဆောင်မှု ပျက်စီးခြင်း၊ (၃) ညီညွတ်မှုကွဲပြားခြင်း၊ (၄) တော်လှန်ရေးအင်စတီကျူးရှင်း များပျက်စီးခြင်း၊ (၅) အကြမ်းဖက်မှုနှင့် ပဋိပက္ခများတိုးပွားလာခြင်း၊ (၆) တော်လှန်ပြည်သူများကို သွေးခွဲ စေခြင်း၊ (၇) ပြည်သူ့စိတ်ဓာတ်ကျဆင်းခြင်း တို့ပါဝင်သည်။ တော်လှန်ရေးအင်အားစုများသည် ဤ အကျိုးဆက်များကို ကြိုတင်ခန့်မှန်းပြီး ပြင်ဆင်ရန် အရေးကြီးပါသည်။ တော်လှန်ရေးကာလနှင့် အပြီးတွင် တန်ပြန်တော်လှန်ရေးများကို အောင်မြင်စွာကာကွယ်နိုင်ရန် သေချာစွာချမှတ်ထားသော မဟာဗျူဟာများနှင့် ကြိုတင်ပြင်ဆင်မှုများ လိုအပ်ပါသည်။ အဓိကတော်လှန်ရေးအမျိုးအစားများနှင့် ၎င်းတို့နှင့်ဆက်စပ်သော တန်ပြန်တော်လှန်ရေးပုံစံများကို အောက်တွင် ဖော်ပြထားပါသည်-
 
တန်ပြန်တော်လှန်ရေးအမျိုးအစားများ
-------------------------------


နိုင်ငံရေးဆိုင်ရာ တော်လှန်ရေး
 
  • စစ်တပ်အာဏာသိမ်းမှုများ၊
  • ပါလီမန်အာဏာသိမ်းမှုများ၊
  • ရွေးကောက်ပွဲနည်းဗျူဟာများ (သေချာစွာထိန်းချုပ်ထားသော ရွေးကောက်ပွဲများမှ တစ်ဆင့် ယခင်စနစ်သို့ ပြန်သွားခြင်း)
  • ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေပြောင်းလဲမှုများ ( အာဏာစုစည်းမှုကို ဖြစ်စေသော ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေ ပြင်ဆင်ချက်များ)

စီးပွားရေးတော်လှန်ရေး
 
  • ပုဂ္ဂလိကပိုင်ပြုလုပ်ရေး အစီအစဉ်များ - ပြည်သူပိုင်ပြုလုပ်ခဲ့သော စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများကို ပုဂ္ဂလိကသို့ ပြန်လည်လွှဲပြောင်းခြင်း။
  • ဈေးကွက်လွတ်လပ်ခွင့်ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုများ - အစိုးရထိန်းချုပ်မှုကို လျှော့ချခြင်းနှင့် "ပြင်ဆင်မှုများ" ပြုလုပ်ခြင်း။
  • ဥစ္စာဓန ပြန်လည်ခွဲဝေခြင်း - ယခင်ပိုင်ရှင်များထံ ပိုင်ဆိုင်မှုများ ပြန်လည်ပေးအပ်ခြင်း။
  • အခွန်ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုများ - ချမ်းသာကြွယ်ဝသူများအတွက် အခွန်လျှော့ချခြင်း။

လူမှုရေးတော်လှန်ရေး
 
  • ရိုးရာဝါဒီလှုပ်ရှားမှုများ - ရိုးရာတန်ဖိုးများကို ပြန်လည်ထူထောင်ရန် ကြိုးပမ်းသော စည်းရုံးလှုံ့ဆော်မှုများ။
  • ဘာသာရေးပြန်လည်နိုးထလှုပ်ရှားမှုများ - ယဉ်ကျေးမှုပြောင်းလဲမှုများကို တားဆီးရန် ဘာသာရေးစံနှုန်းများ ပြန်လည်ဦးစားပေးလာခြင်း။
  • ကျား/မဆိုင်ရာ အခန်းကဏ္ဍပြန်လည်ပြောင်းလဲရေး - ရိုးရာကျား/မ အခန်းကဏ္ဍများကို ပြန်လည်ထူထောင်ရန် ကြိုးပမ်းခြင်း။
  • လူမျိုးရေးနှင့် လူမျိုးစုဆိုင်ရာ ပြန်လည်ဖွဲ့စည်းခြင်း - လူမျိုးစုအုပ်စုများ အကြား ယခင်အာဏာဆက်ဆံရေးကို ပြန်လည်ထူထောင်ခြင်။

 ယဉ်ကျေးမှုတော်လှန်ရေး
 
  • ဆင်ဆာစနစ်ပြန်လည်ကျင့်သုံးခြင်း - ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးဝါဒီ အနုပညာနှင့် ရေးသားမှုများကို ပိတ်ပင်ခြင်း။
  • အမျိုးသားရိုးရာယဉ်ကျေးမှုပြန်လည်တည်ထောင်ရေး- နိုင်ငံခြားယဉ်ကျေးမှု လွှမ်းမိုးမှုကို ဆန့်ကျင်ခြင်း။
  • ပညာရေးပြန်လည်ပြုပြင်ခြင်း - ရိုးရာသင်ရိုးညွှန်းတမ်းနှင့် သင်ကြားနည်းများကို ပြန်လည်ကျင့်သုံးခြင်း။
  • မီဒီယာထိန်းချုပ်မှု - အစဉ်အလာမဟုတ်သော အမြင်များကို နှိမ်နင်းရန် မီဒီယာများကို ထိန်းချုပ်ခြင်း။

ဘာသာရေးဆိုင်ရာတော်လှန်ရေး
  • ဘာသာရေးအစွန်းရောက်ဝါဒီလှုပ်ရှားမှုများ - ရိုးရာဘာသာရေးတန်ဖိုးများကို ပြန်လည်ထူထောင်ရေး စည်းရုံးလှုံ့ဆော်မှုများ။
  • နိုင်ငံတော်-ဘာသာရေးဆက်ဆံရေးပြန်လည်ထူထောင်ခြင်း။
  • ဘာသာရေးအာဏာပိုင်များ ဩဇာအာဏာပြန်လည်ရယူခြင်း။
  • သာသနာရေးဥပဒေများပြန်လည်ကျင့်သုံးခြင်း။ - ဘာသာရေး ထုံးတမ်းစဉ်လာများ အပေါ် အခြေခံသည့် ဥပဒေများကို ပြန်လည် ကျင့်သုံးခြင်း။

အတွေးအခေါ်တော်လှန်ရေး
  • ဝေဖန်ပိုင်းခြားတွေးခေါ်မှု ဆန့်ကျင်ရေးလှုပ်ရှားမှုများ - ဝေဖန်ပိုင်းခြား တွေးခေါ်မှုကို အားမပေးသော ပညာရေးပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုများ။
  • ရိုးရာအရေးပေါ်မှုများ - သက်ဝင်ယုံကြည်မှုကို ရေကြောင်းစီးကြောင်းသဖွယ် လက်ခံရသော ပုံစံဆီသို့ ပြန်လည်ဦးတည်ခြင်း။
  • တရားဝင်ဇာတ်ကြောင်းကို စည်းကြပ်ခြင်း - အခြားဇာတ်ကြောင်းများကို ဖိနှိပ်ပြီး တရားဝင်ဇာတ်ကြောင်းတစ်ခုတည်းကိုသာ အားပေးခြင်း။
  • မသင့်လျော်သော အတွေးအခေါ်များကို ပိတ်ပင်ခြင်း - ကျယ်ပြန့်သော အတွေးအခေါ်ဆိုင်ရာ ပြဿနာများနှင့် ပတ်သက်၍ လွတ်လပ်စွာ ဆွေးနွေးတွေးခေါ်မှုများကို တားမြစ်ခြင်း။

ကျား/မရေးရာတော်လှန်ရေး
 
  • အမျိုးသမီးအခွင့်အရေးများကို ပြန်လည်ကန့်သတ်ခြင်း - ဥပမာ မျိုးပွားမှုဆိုင်ရာ အခွင့်အရေးများကို ကန့်သတ်ခြင်း။
  • ရိုးရာမိသားစုတန်ဖိုးများဆိုင်ရာ လှုပ်ရှားမှုများ - ရိုးရာကျား/မ အခန်းကဏ္ဍများကို ပြန်လည်အားပေးခြင်း။
  • ကျား/မရေးရာမညီမျှမှုပြန်လည်ပြဋ္ဌာန်းခြင်း - အလုပ်ခွင်နှင့် စီးပွားရေးတွင် အမျိုးသမီးများ၏ အခန်းကဏ္ဍကို ကန့်သတ်ခြင်း။
  • ကျား/မရေးရာဆိုင်ရာမူဝါဒများကို ပြန်လည်ရုပ်သိမ်းခြင်း - ကျား/မရေးရာ တန်းတူညီမျှမှုကို မြှင့်တင်ရန် ရည်ရွယ်သော မူဝါဒများ ဖျက်သိမ်းခြင်း။

တိုင်းရင်းသားလူမျိုးစုဆိုင်ရာ
တော်လှန်ရေး
  • လူမျိုးကြီးဝါဒ ပြန်လည်ထူထောင်ရေးလှုပ်ရှားမှုများ - လူဖြူအမျိုးသားကြီး ဝါဒ သို့မဟုတ် ယဉ်ကျေးမှုဆိုင်ရာ လူမျိုးကြီးဝါဒများကို ပြန်လည်အားပေး ခြင်း။
  • ခွဲခြားဆက်ဆံရေးလုပ်ငန်းစဉ်များ ပြန်လည်အသက်သွင်းခြင်း - လူမျိုးရေး ခွဲခြားမှုပုံစံများကို ပြန်လည်ကျင့်သုံးခြင်း။
  • လူနည်းစုအခွင့်အရေးများကို ကန့်သတ်မှုများ - လူနည်းစုလူမျိုးစုများအတွက် တန်းတူအခွင့်အရေးများကို ဖယ်ရှားခြင်း။
  • လူမျိုးရေးအခြေပြုအကြမ်းဖက်လှုပ်ရှားမှုများ - လူနည်းစုလူမျိုးစုများကို ပစ်မှတ်ထားသော အကြမ်းဖက်မှုများ ပေါ်ပေါက်လာခြင်း။

             
တော်လှန်ရေးကာလအတွင်း တန်ပြန်တော်လှန်ရေးမဖြစ်လာရန် ကာကွယ်ရေး မဟာဗျူဟာများ
---------------------------------------------------------------------------

၁။ ကျယ်ပြန့်သောပူးပေါင်းပါဝင်မှုနှင့် ညီညွတ်မှုတည်ဆောက်ခြင်း

တော်လှန်ရေးကို ပြည်သူလူထုအလွှာစုံပါဝင်သော ကျယ်ပြန့်သောပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုအဖြစ် တည်ဆောက်ရန် အရေးကြီးပါသည်။ တိုင်းရင်းသားလူမျိုးအားလုံး၊ ဘာသာရေးအုပ်စုများ၊ လူတန်းစားအလွှာ အားလုံးပါဝင်သော ကျယ်ပြန့်သော မဟာမိတ်ဖွဲ့စည်းခြင်းက တန်ပြန်တော်လှန်ရေးအင်အားစုများ ပေါ်ပေါက် လာရန် ခက်ခဲစေပါသည်။

၂။ ရှင်းလင်းသော ရည်မှန်းချက်ပန်းတိုင်များ ချမှတ်ခြင်း

တော်လှန်ရေး၏ ရည်မှန်းချက်ပန်းတိုင်များကို ရှင်းလင်းစွာ၊ လက်တွေ့ကျစွာနှင့် ပွင့်လင်းမြင်သာစွာ သတ်မှတ်ထားရန် လိုအပ်ပါသည်။ ရည်မှန်းချက်များကို လူထုနှင့် ရှင်းလင်းစွာဆက်သွယ်ခြင်းဖြင့် မှားယွင်းသောသတင်းအချက်အလက်များနှင့် သံသယများကို လျော့နည်းစေနိုင်ပါသည်။

၃။ ကျယ်ပြန့်သော လူထုအသိပညာပေးမှု

လူထုအားလုံး (တော်လှန်ရေးကို ထောက်ခံသူများသာမက ဆန့်ကျင်သူများနှင့် ကြားနေသူများ) သည် တော်လှန်ရေး၏ ရည်ရွယ်ချက်များ၊ အကျိုးကျေးဇူးများနှင့် တိုးတက်မှုကို သိရှိနားလည်ရန် လိုအပ်ပါသည်။ ပညာရေး၊ အသိပညာဖြန့်ပေးခြင်းနှင့် ဆက်သွယ်ရေးလုပ်ငန်းများသည် တော်လှန်ရေးတိုးတက်မှုအတွက် လူထုထောက်ခံမှုရရှိစေရန် အရေးကြီးပါသည်။

၄။ ယခင်အာဏာရအုပ်စုဝင်များကို ပူးပေါင်းပါဝင်စေခြင်း

ယခင်အာဏာရအုပ်စုဝင်အားလုံးကို ရန်သူများအဖြစ် သတ်မှတ်ခြင်းမဟုတ်ဘဲ၊ တရားမျှတမှုအပေါ် အခြေခံသော ပူးပေါင်းပါဝင်စေခြင်းက တန်ပြန်တော်လှန်ရေးဖြစ်နိုင်ခြေကို လျော့ပါးစေနိုင်ပါသည်။ အချို့သောကိစ္စရပ်များတွင် ယခင်အာဏာရအုပ်စုအချို့သည် တော်လှန်ရေးအတွက် အရေးပါသော မဟာမိတ်များ ဖြစ်လာနိုင်ပါသည်။

၅။ အကြမ်းမဖက်ရေးမဟာဗျူဟာများ ဦးစားပေးခြင်း

တော်လှန်ရေးတွင် အကြမ်းဖက်နည်းလမ်းကို နောက်ဆုံးရွေးချယ်အဖြစ်သာ သုံးသင့်သည်။ အကြမ်းဖက်မှုသည် အလွန်အကျွံတုံ့ပြန်မှုများကို ဖြစ်စေနိုင်ပြီး၊ တန်ပြန်တော်လှန်ရေးအတွက် တရားဝင် အကြောင်းပြချက်ပေးနိုင်ပါသည်။ သပိတ်မှောက်ခြင်း၊ ဆွေးနွေးဖိအားပေးခြင်း၊ လူထုစည်းရုံးလှုံ့ဆော်ခြင်း တို့သည် သွေးထွက်သံယိုမှုနည်းပြီး ရေရှည်တည်တံ့သော ရလဒ်များရရှိနိုင်ပါသည်။
 
တော်လှန်ရေးအပြီးကာလ ကာကွယ်ရေးမဟာဗျူဟာများ
----------------------------------------------

၁။ ခိုင်မာသော ဒီမိုကရေစီအင်စတီကျူးရှင်းများ တည်ဆောက်ခြင်း

တလုံးတဝတည်း အာဏာစုစည်းမှုကို တားဆီးရန်နှင့် တည်ငြိမ်မှုရှိသော ဒီမိုကရေစီစနစ်ကို အားပေးရန် အာဏာခွဲဝေမှုရှိသော ခိုင်မာသောအင်စတီကျူးရှင်းများကို တည်ဆောက်ရန် အရေးကြီးပါသည်။ ထိရောက်သော ဥပဒေပြုအဖွဲ့၊ လွတ်လပ်သော တရားစီရင်ရေးအဖွဲ့၊ အာဏာအလွဲသုံးစားပြုခြင်းကို ကာကွယ်ရန် ထိန်းချုပ်ကန့်သတ်မှုစနစ်များ ဖန်တီးရန် လိုအပ်ပါသည်။

၂။ စီးပွားရေးတည်ငြိမ်မှုနှင့် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှု

တော်လှန်ရေးအပြီး စီးပွားရေးတည်ငြိမ်မှု၊ အလုပ်အကိုင်ဖန်တီးရေးနှင့် တိုးတက်မှုတို့သည် လူထုထောက်ခံမှုကို ထိန်းသိမ်းရန် အရေးကြီးပါသည်။ သာတူညီမျှသော စီးပွားရေးခွဲဝေမှုများ၊ စီးပွားရေး အခွင့်အလမ်းများနှင့် လူမှုဖူလုံရေးကွန်ရက်များသည် ပြည်သူများအတွက် တော်လှန်ရေး၏ ထင်သာမြင်သာ ရှိသော အကျိုးကျေးဇူးများ ဖြစ်ပေါ်စေပါသည်။

၃။ စစ်တပ်နှင့် လုံခြုံရေးကဏ္ဍ ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှု

စစ်တပ်နှင့် လုံခြုံရေးတပ်ဖွဲ့များကို အရပ်သားထိန်းချုပ်မှုအောက်တွင် ထားရှိရန်နှင့် ပြုပြင်ပြောင်းလဲရန် အလွန်အရေးကြီးပါသည်။ စစ်တပ်၏ ကိုယ်ကျိုးစီးပွားများကို ကန့်သတ်ခြင်း၊ စစ်တပ်ကိုယ်စားပြုခွင့်ကို လျှော့ချခြင်း၊ ပြည်သူ့မူဝါဒနှင့် ဥပဒေတွင် စစ်တပ်၏ အခန်းကဏ္ဍကို ကန့်သတ်ခြင်းတို့ကို ပြုလုပ်ရပါမည်။

၄။ အကူးအပြောင်းကာလဆိုင်ရာ တရားမျှတမှုနှင့် ပြန်လည်သင့်မြတ်ရေး

တန်ပြန်တော်လှန်ရေးကို ကာကွယ်ရန် အကူးအပြောင်းကာလဆိုင်ရာ တရားမျှတမှုကို သင့်လျော်စွာ အကောင်အထည်ဖော်ရန် လိုအပ်ပါသည်။ ဤအရာတွင် လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်သူများကို တာဝန်ခံစေခြင်း၊ ကျူးလွန်ခံရသူများအတွက် လျော်ကြေးပေးခြင်း၊ ပြန်လည်သင့်မြတ်ရေးပရိုဂရမ်များနှင့် သမိုင်းအမှန်ကို မှတ်တမ်းတင်ခြင်းတို့ ပါဝင်နိုင်ပါသည်။ သို့သော် လက်စားချေခြင်းနှင့် အစုလိုက်အပြုံလိုက် ဒဏ်ပေးခြင်း များကို ရှောင်ကြဉ်ရန် အရေးကြီးပါသည်။

၅။ ရှင်းလင်းသော ဆက်သွယ်ရေးနှင့် ပွင့်လင်းမြင်သာမှု

တော်လှန်ရေးအစိုးရသည် ၎င်း၏ ဆုံးဖြတ်ချက်များ၊ မူဝါဒများနှင့် အကျိုးရလဒ်များကို ပွင့်လင်းမြင်သာစွာ ဆက်သွယ်ရန် လိုအပ်ပါသည်။ ပြည်သူ့ထောက်ခံမှုရရှိရန် ပွင့်လင်းမြင်သာမှုသည် မရှိမဖြစ်လိုအပ်ပြီး အစိုးရအပေါ် ယုံကြည်မှုကို တည်ဆောက်ရန် အရေးကြီးပါသည်။

၆။ အရပ်ဖက်လူ့အဖွဲ့အစည်းကို အားကောင်းစေခြင်း

အရပ်ဖက်အဖွဲ့အစည်းများ၊ လွတ်လပ်သော မီဒီယာနှင့် ဒီမိုကရေစီအင်စတီကျူးရှင်းများကို အားပေးခြင်းသည် တန်ပြန်တော်လှန်ရေးဖြစ်နိုင်ခြေကို လျော့နည်းစေပါသည်။ အဖွဲ့အစည်းများ၊ စုပေါင်း လုပ်ဆောင်ခွင့်နှင့် လွတ်လပ်စွာထုတ်ဖော်ပြောဆိုခွင့်သည် ဒီမိုကရေစီယဉ်ကျေးမှုကို မြှင့်တင်ပေးပြီး တန်ပြန်တော်လှန်ရေးများကို ကာကွယ်ရန် ကူညီပေးပါသည်။

၇။ ကျယ်ပြန့်သော နိုင်ငံတကာဆက်ဆံရေးများ တည်ဆောက်ခြင်း

နိုင်ငံတကာအသိုင်းအဝိုင်းနှင့် ခိုင်မာသော ဆက်ဆံရေးများ တည်ဆောက်ခြင်းသည် တန်ပြန် တော်လှန်ရေးကို တားဆီးရန် အထောက်အကူဖြစ်စေပါသည်။ နိုင်ငံတကာအဖွဲ့အစည်းများ၊ ဒီမိုကရေစီ နိုင်ငံများနှင့် ဆက်ဆံရေး၊ စီးပွားရေးဆက်ဆံရေးများနှင့် ဒီမိုကရေစီဆိုင်ရာ ကတိကဝတ်များသည် အပြင်မှ ထောက်ခံမှုကို ဖန်တီးပြီး တန်ပြန်တော်လှန်ရေးများအတွက် ကုန်ကျစရိတ်ကို မြှင့်တင်ပေးပါသည်။

၈။ ဒီမိုကရေစီသဘောတရားနှင့် နိုင်ငံသားဖြစ်မှုပညာရေး

လူထုတွင် ဒီမိုကရေစီတန်ဖိုးများ၊ နိုင်ငံသားတာဝန်ဝတ္တရားများနှင့် နိုင်ငံရေးစနစ်၏ လုပ်ဆောင်ပုံ များကို သေချာစွာနားလည်စေရန် သင်ကြားပို့ချခြင်းသည် တန်ပြန်တော်လှန်ရေးကို ကာကွယ်ရန် အရေးကြီး ပါသည်။ အားလုံးပါဝင်သော ဒီမိုကရေစီယဉ်ကျေးမှုသည် တန်ပြန်တော်လှန်ရေးအတွက် ကာကွယ်မှုကို ပေးစွမ်းပါသည်။

၉။ အားလုံးပါဝင်နိုင်သော လူမှုရေးနှင့် ယဉ်ကျေးမှုမူဝါဒများ

လူနည်းစုအုပ်စုများ၊ တိုင်းရင်းသားလူမျိုးစုများနှင့် ဘာသာရေးအုပ်စုများ အပါအဝင် လူ့အဖွဲ့အစည်း အတွင်းရှိ အုပ်စုအားလုံးကို အသိအမှတ်ပြုပြီး ပါဝင်စေသော မူဝါဒများသည် တန်ပြန်တော်လှန်ရေး ဖြစ်ပွားစေသော ခွဲခြားမှုကို လျော့ပါးစေနိုင်ပါသည်။

၁၀။ ညီညွတ်သောခေါင်းဆောင်မှုကို ထိန်းသိမ်းခြင်း

တော်လှန်ရေးအပြီးတွင် ခေါင်းဆောင်များကြား စည်းလုံးညီညွတ်မှုကို ထိန်းသိမ်းရန် အရေးကြီးပါသည်။ အုပ်စုခွဲများကြား ပြိုင်ဆိုင်မှုများ၊ ကိုယ်ကျိုးရှာမှုများနှင့် တစ်ဦးနှင့်တစ်ဦး တိုက်ခိုက်မှုများသည် ပြည်သူများကြား ယုံကြည်မှုကို ထိခိုက်စေပြီး တန်ပြန်တော်လှန်ရေးအတွက် ဖိတ်ခေါ်မှုတစ်ခုဖြစ်နိုင်ပါသည်။
 
နိဂုံး
----

တော်လှန်ရေးတစ်ခု အောင်မြင်ရန်မှာ မြင်သာသော ဆန့်ကျင်ဘက်အုပ်စုကို အောင်နိုင်ရုံနှင့် မလုံလောက်ပေ။ ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်မည့် တန်ပြန်တော်လှန်ရေးများကို တွေးဆနိုင်ရန်နှင့် ကြိုတင်ကာကွယ် နိုင်ရန် လိုအပ်သည်။ တော်လှန်ရေးသည် လျင်မြန်ပြီး အခြေခံကျသော ပြောင်းလဲမှုကို အလိုရှိသော်လည်း၊ တန်ပြန်တော်လှန်ရေးကို ကာကွယ်ရန် ဟန်ချက်ညီသောချဉ်းကပ်မှု၊ ချင့်ချိန်စဉ်းစားမှုနှင့် စနစ်တကျ စီစဉ်ထားသောပြောင်းလဲမှုများလည်း လိုအပ်ပါသည်။ အပြောင်းအလဲ၏ အရှိန်အဟုန်နှင့် အတိုင်းအတာကို ကိုင်တွယ်နိုင်သော စနစ်တစ်ခုတည်ဆောက်ရန်၊ အားလုံးပါဝင်သော လူမှုအသိုက်အဝန်းတစ်ခုဖန်တီးရန်နှင့် တော်လှန်ရေး၏ အခိုင်အမာအကျိုးကျေးဇူးများကို ပြည်သူအားလုံးက ခံစားရရှိစေရန် အရေးကြီးပါသည်။

​တော်လှန်ရေးရလဒ်ကို ပြောင်းပြန်လှန်စေနိုင်မည့် တန်ပြန်တော်လှန်ရေးများ မဖြစ်လာအောင် ကြိုတင်ကာကွယ်နိုင်ခြင်းဖြင့် ရေရှည်တည်တံ့သော အပြောင်းအလဲကို ရရှိစေမည် ဖြစ်ပါသည်။ တန်ပြန် တော်လှန်ရေးသည် တော်လှန်ရေးကို အပြင်ကနေသာမက အတွင်းစည်းကနေပါ ဖြိုချနိုင်သောအရာ ဖြစ်သည်ကိုလည်း သတိပြုအပ်ပါသည်။ 
Published on
Liliane

အမျိုးသမီးအသံ အမျိုးသမီးအသံ စာစဉ်အမှတ် (၆) မှ ကောက်နုတ်ဖော်ပြသည်။ 


လက်ရှိအချိန်အထိ နွေဦးတော်လှန်ရေးအင်အားစုအပေါ် နိုင်ငံတကာစိတ်ဝင်စားမှု၊ ထောက်ခံမှု၊ အားပေးကူညီ မှုနှင့် ပတ်သက်ပြီး မေးခွန်းထုတ်စရာ ရှိနေဆဲဖြစ်သည်

 
နိဒါန်း
-----

၂၀၂၁ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ ရက်နေ့တွင် အာဏာသိမ်းခဲ့သော မြန်မာစစ်တပ်ကို ပြည်သူတရပ်လုံးနှင့် တော်လှန်ရေးအင်အားစုအသစ်အဟောင်းတို့က လက်ရှိအချိန်အထိ မဆုတ်မနစ်တော်လှန်နေဆဲ ဖြစ်သည်။ ပြည်တွင်းထောက်ခံမှုနှင့် တော်လှန်ရေးအင်အားစုတို့၏ အားစိုက်မှုသည် အရှိန်မြင့်နေဆဲ ဖြစ်သည်။ သို့သော် လက်ရှိအချိန်အထိ နွေဦးတော်လှန်ရေးအင်အားစုအပေါ် နိုင်ငံတကာစိတ်ဝင်စားမှု၊ ထောက်ခံမှု၊ အားပေးကူညီ မှုနှင့် ပတ်သက်ပြီး မေးခွန်းထုတ်စရာ ရှိနေဆဲဖြစ်သည်။

အိမ်နီးချင်း နိုင်ငံများနှင့် ဆက်ဆံရေး တည်ဆောက် နိုင်မှု၊ နိုင်ငံတကာရှိ ဒီမိုကရေစီနိုင်ငံများ၏ အားပေးမှုသည် ပြည်သူများ မျှော်လင့် ထားသလို ရရှိနေပြီလား ဆိုသည်မှာလည်း မေးစရာပင် ဖြစ်သည်။ နောက်ဆုံးအနေဖြင့် ကုလသမဂ္ဂအနေဖြင့် မြန်မာ့တော်လှန်ရေး အပေါ် ဘယ်လိုရှုမြင်ထားသလဲအပေါ်လည်း ဆန်းစစ်ဖို့ လိုအပ်နေပြီ ဖြစ်ပါတယ်။

 
 
လက်ရှိနိုင်ငံတကာထောက်ခံမှုအခြေအနေများ
--------------------------------------

မြန်မာ့နွေဦးတော်လှန်ရေးအနေဖြင့် နိုင်ငံတကာအသိုင်းအဝိုင်းမှ အမျိုးမျိုးသော ပုံစံများဖြင့် ထောက်ခံမှု ရရှိခဲ့သည့် အတိုင်းအတာများကို လေ့လာသုံးသပ်သွားမည်။

၁။ သံတမန်ရေးဆိုင်ရာ ထောက်ခံမှု

မြန်မာ့နွေဦးတော်လှန်ရေးအတွက် အရေးအကြီးဆုံးသော နိုင်ငံတကာထောက်ခံမှုတစ်ခုမှာ သံတမန်ရေးဆိုင်ရာ ထောက်ခံမှုဖြစ်သည်။ အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) သည် တစ်စိတ်တစ်ပိုင်း သံတမန်ရေးအသိအမှတ်ပြုမှုကို ရရှိထားသည်။ ယူကရိန်း၊ ချက်ခ်နှင့် အခြားသောနိုင်ငံများသည် NUG ကို တရားဝင်အစိုးရအဖြစ် အသိအမှတ်ပြုခြင်း သို့မဟုတ် တစ်စိတ်တစ်ပိုင်း အသိအမှတ်ပြုခြင်းများ ရှိခဲ့သည်။

ဥရောပပါလီမန်သည် ၂၀၂၁ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလတွင်
NUG ကို မြန်မာနိုင်ငံ၏ တရားဝင် ကိုယ်စားလှယ်အဖြစ် အသိအမှတ်ပြုရန် ဆုံးဖြတ်ချက်တစ်ရပ် ချမှတ်ခဲ့သည်။ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၊ ဗြိတိန်နှင့် ဥရောပသမဂ္ဂ တို့သည် SAC ကို တရားဝင်အစိုးရအဖြစ် အသိအမှတ်မပြုရန် ငြင်းဆန်ထားကြသလို NUG နှင့် ပုံမှန်ဆက်သွယ်ဆောင်ရွက်မှုများလည်း ရှိထားကြသည်။ သို့သော် တရုတ်နှင့် ရုရှားကဲ့သို့သော အင်အားကြီးနိုင်ငံများသည် စစ်အုပ်စုကို ဆက်လက်ထောက်ခံနေဆဲဖြစ်သည်။ အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများသည်လည်း စစ်အုပ်စုနှင့် ပိုမိုနီးစပ်သော ဆက်ဆံရေး ရှိသည်။

 
၂။ စီးပွားရေးဆိုင်ရာ ထောက်ခံမှုနှင့် ဒဏ်ခတ်ပိတ်ဆို့မှုများ

နိုင်ငံတကာထောက်ခံမှုကို စီးပွားရေးဆိုင်ရာ ဒဏ်ခတ်မှုတွင် မြင်သာစွာ တွေ့ရှိရသည်။ အမေရိကန်၊ ဗြိတိန်၊ ကနေဒါနှင့် ဥရောပသမဂ္ဂ တို့သည် မြန်မာစစ်အာဏာရှင်များနှင့် ၎င်းတို့နှင့်ဆက်စပ်သော စီးပွားရေး လုပ်ငန်းများအပေါ် ဒဏ်ခတ်ပိတ်ဆို့မှုများ ချမှတ်ခဲ့သည်။ မြန်မာ့ရေနံနှင့် သဘာဝဓာတ်ငွေ့လုပ်ငန်း (MOGE) အပေါ် ဒဏ်ခတ်ပိတ်ဆို့မှုများ ချမှတ်ရန် တော်လှန်ရေးအင်အားစုများက တိုက်တွန်းခဲ့သော်လည်း ဥရောပ သမဂ္ဂနှင့် အချို့နိုင်ငံများမှ ဤလုပ်ငန်းကို ပိတ်ဆို့ရန် တွန့်ဆုတ်နေကြဆဲ ဖြစ်သည်။သို့သော် လက်ရှိ ဒဏ်ခတ်ပိတ်ဆို့မှုများသည် စစ်အုပ်စု၏ အဓိကဝင်ငွေအရင်းအမြစ်များကို ပြည့်ပြည့်စုံစုံ မဖြတ်တောက် နိုင်သေးပေ။ တရုတ်၊ ရုရှား၊ ထိုင်းနှင့် စင်ကာပူကဲ့သို့သော နိုင်ငံများသည် မြန်မာစစ်အစိုးရနှင့် ကုန်သွယ်ရေးနှင့် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုဆက်ဆံရေးများကို ဆက်လက်ထိန်းသိမ်းထားကြသည်။
 
၃။ လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုဆိုင်ရာ အကူအညီများ

မြန်မာ့နွေဦးတော်လှန်ရေးသည် ကနဦးပိုင်းတွင် လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုဆိုင်ရာအကူအညီပုံစံဖြင့် နိုင်ငံတကာထောက်ခံမှု သိသာထင်ရှားစွာ ရရှိခဲ့သည်။ သို့သော် ၂၀၂၄ နှောင်းပိုင်းကာလမှ စတင်ကာ နိုင်ငံတကာထောက်ပံ့မှုများ သိသိသာသာလျော့နည်းခဲ့ပြီး၊ တော်လှန်ရေးကိုပါ ထိခိုက်စေခဲ့သည်။
 
 
၄။ နည်းပညာနှင့် မီဒီယာပံ့ပိုးမှု

ပြည်တွင်းမီဒီယာ၏ တော်လှန်ရေးအပေါ်ရပ်တည်ချက် မြဲမြံမှုကြောင့်နှင့် ပြည်ပမီဒီယာတွေကို ချိတ်ဆက်မှု အားကောင်းသည့်အတွက် မြန်မာ့တော်လှန်ရေးကို မျက်ခြေမပြတ်နေနိုင်သည်။ နိုင်ငံတကာ အန်ဂျီအိုများနှင့် တက်ကြွလှုပ်ရှားသူများသည် မြန်မာပြည်သူများအား VPN များ၊ လုံခြုံရေးအက်ပ်များနှင့် အခြားဒစ်ဂျစ်တယ်လုံခြုံရေးကိရိယာများကို ပံ့ပိုးပေးခြင်းဖြင့် စစ်အစိုးရ၏ ဆင်ဆာဖြတ်တောက်မှုကို ကျော်လွှားနိုင်ရန် ကူညီပေးခဲ့ကြသည်။ပြည်ပရောက်မြန်မာများသည် နိုင်ငံတကာအသိုင်းအဝိုင်းတွင် တော်လှန်ရေးအတွက် အသံမြှင့်တင်ပေးရန် ၎င်းတို့၏ ကွန်ရက်များကို အသုံးပြုခဲ့ကြသည်။ သို့သော် ကမ္ဘာ့နိုင်ငံရေးအပြောင်းအလဲနှင့် အချိန်ကာလကြာလာသည်နှင့်အမျှ နိုင်ငံတကာ၏ စိတ်ဝင်စားမှု သိသိသာသာ ကျဆင်းခဲ့သည်။
 
၅။ စစ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေးဆိုင်ရာပံ့ပိုးမှု

နိုင်ငံတကာအစိုးရနှင့် အင်အားစုများသည် လက်နက်ကိုင်တော်လှန်ရေးအပေါ် ထောက်ခံ အားပေးခြင်း မရှိသလို၊ စစ်ရေးအကူအညီများ ပေးအပ်ခြင်း မရှိပေ။စစ်ရှောင်ဒုက္ခသည်များကို အိမ်နီးချင်း နိုင်ငံများက တရားဝင်လက်ခံပေးခြင်း မရှိသလောက်ဖြစ်ပြီး၊ တရားမဝင်ရွေ့ပြောင်းသူများအဖြင့် သတ်မှတ်ကြသည်။
 
နိုင်ငံတကာထောက်ခံမှုလိုအပ်နေဆဲ နေရာများ
-------------------------------------

မြန်မာ့နွေဦးတော်လှန်ရေးအတွက် နိုင်ငံတကာထောက်ခံမှုတွင် သိသာထင်ရှားသော လစ်ဟာမှုများ နှင့် အားနည်းချက်များ ရှိနေဆဲဖြစ်သည်။ ဤအပိုင်းတွင် တော်လှန်ရေးအောင်မြင်ရေးအတွက် နိုင်ငံတကာ ထောက်ခံမှုမှ မဖြည့်ဆည်းရသေးသော အဓိကလိုအပ်ချက်များကို ဆွေးနွေးသွားမည်။

၁။ ခိုင်မာသော တရားဝင်နိုင်ငံတကာအသိအမှတ်ပြုမှု

မြန်မာ့နွေဦးတော်လှန်ရေးအတွက် အကြီးမားဆုံးလိုအပ်ချက်တစ်ခုမှာ NUG အား တရားဝင်အစိုးရ အဖြစ် ပြည့်ဝသော နိုင်ငံတကာအသိအမှတ်ပြုမှု လိုအပ်ခြင်းဖြစ်သည်။

ကုလသမဂ္ဂတွင် တရားဝင်ကိုယ်စားပြုခွင့် - ကုလသမဂ္ဂရှိ မြန်မာနိုင်ငံ၏ ကိုယ်စားလှယ်နေရာသည် အာဏာသိမ်းမှုမတိုင်မီက ခန့်အပ်ခဲ့သော သံအမတ် ဦးကျော်မိုးထွန်းလက်ဝယ်တွင် ရှိနေဆဲဖြစ်သည်။ သို့သော် ကုလသမဂ္ဂမှ NUG ကို မြန်မာနိုင်ငံ၏ တရားဝင်အစိုးရအဖြစ် တရားဝင်အသိအမှတ်ပြုမှုကို ဆက်လက်ပေးအပ်ခြင်းမရှိသေးပေ။ ဤသည်မှာ ကုလသမဂ္ဂ လုံခြုံရေးကောင်စီတွင် တရုတ်နှင့် ရုရှားတို့၏ ဗီတိုအာဏာကြောင့် အဓိကအတားအဆီး ဖြစ်နေသည်။

နိုင်ငံအလိုက် တရားဝင်အသိအမှတ်ပြုမှု - အချို့သောနိုင်ငံများမှ NUG နှင့် ထိတွေ့ဆက်ဆံမှုများနှင့် တရားဝင်မဟုတ်သော အသိအမှတ်ပြုမှုများ ရှိသော်လည်း ကမ္ဘာ့နိုင်ငံအများစုမှ ၎င်းကို မြန်မာနိုင်ငံ၏ တရားဝင်အစိုးရအဖြစ် တရားဝင်အသိအမှတ်ပြုမှုမှာ မရှိသေးပေ။ ဤအချက်သည် NUG ၏ နိုင်ငံတကာလုပ်ငန်းဆောင်ရွက်နိုင်စွမ်းကို ကန့်သတ်ထားဆဲ ဖြစ်သည်။
 
 
၂။ ပြင်းထန်သော စီးပွားရေးဒဏ်ခတ်ပိတ်ဆို့မှုများ

လက်ရှိဒဏ်ခတ်ပိတ်ဆို့မှုအချို့ရှိသော်လည်း စစ်အစိုးရ၏ အဓိကဝင်ငွေအရင်းအမြစ်များကို ပစ်မှတ်ထားသော ပိုမိုပြင်းထန်သော စီးပွားရေးဒဏ်ခတ်ပိတ်ဆို့မှုများ ဆက်လက်လိုအပ်နေဆဲဖြစ်သည်။

မြန်မာ့ရေနံနှင့် သဘာဝဓာတ်ငွေ့လုပ်ငန်း (MOGE) အပေါ် ဒဏ်ခတ်ပိတ်ဆို့မှုများ - MOGE သည် စစ်အစိုးရ၏ အကြီးမားဆုံး နိုင်ငံခြားငွေကြေးဝင်ငွေရင်းမြစ်တစ်ခုဖြစ်သည်။ ၎င်းအပေါ် ဒဏ်ခတ် ပိတ်ဆို့မှုချမှတ်ရန် တက်ကြွလှုပ်ရှားသူများနှင့် NUG က တောင်းဆိုခဲ့သော်လည်း ယနေ့အချိန်ထိ ဥရောပသမဂ္ဂနှင့် အမေရိကန် နိုင်ငံတို့မှ ဒဏ်ခတ်ပိတ်ဆို့မှုများ ချမှတ်ခြင်းမရှိသေးပေ။

ဘဏ်လုပ်ငန်းဆိုင်ရာဒဏ်ခတ်ပိတ်ဆို့မှုများ - စစ်အစိုးရသည် နိုင်ငံတကာငွေကြေးစနစ်နှင့် ဆက်လက် ချိတ်ဆက်နေဆဲဖြစ်သည်။ ထိုအချိတ်အဆက်များကို ဖြတ်တောက်ရန် ပိုမိုပြင်းထန်သော ဘဏ်လုပ်ငန်း ဆိုင်ရာဒဏ်ခတ်ပိတ်ဆို့မှုများ လိုအပ်သည်။

စစ်အစိုးရနှင့် ဆက်လက်ဆက်ဆံနေသော နိုင်ငံများအပေါ် ဖိအားပေးမှု - တရုတ်၊ ရုရှား၊ ထိုင်းနှင့် စင်ကာပူကဲ့သို့သော နိုင်ငံများသည် စစ်အစိုးရနှင့် စီးပွားရေးနှင့် နိုင်ငံရေးဆက်ဆံရေးများကို ဆက်လက် ထိန်းသိမ်းထားကြသည်။ ဤနိုင်ငံများအပေါ် ဖိအားပေးခြင်းသည် စစ်အစိုးရအား အထီးကျန်ဖြစ်စေရန် အရေးကြီးသော နောက်ထပ်ခြေလှမ်းတစ်ရပ်ဖြစ်သည်။
 
၃။ စစ်ရေးအကူအညီနှင့် လုံခြုံရေးဆိုင်ရာပံ့ပိုးမှု

မြန်မာ့နွေဦးတော်လှန်ရေးအတွက် အရေးကြီးသော လစ်ဟာချက်တစ်ခုမှာ ပိုပြီးတိုက်ရိုက်ဖြစ်သော စစ်ရေးအကူအညီနှင့် လုံခြုံရေးဆိုင်ရာပံ့ပိုးမှုများ မရရှိသေးခြင်းဖြစ်သည်။

လက်နက်ခဲယမ်းများ - ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (PDF) များနှင့် အခြားတော်လှန်ရေးအင်အားစု များသည် စစ်ဘက်ဆိုင်ရာခဲယမ်းများ ရရှိရာတွင် အခက်အခဲများနှင့် ရင်ဆိုင်နေရဆဲဖြစ်သည်။ စစ်အစိုးရ၏ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုများနှင့် လက်နက်ကြီးများကို တွန်းလှန်ရန် လေကြောင်းရန် ကာကွယ်ရေးစနစ်များနှင့် ဒရုန်းဆန့်ကျင်ရေးနည်းပညာများ အထူးလိုအပ်နေဆဲဖြစ်သည်။

စစ်ရေးသင်တန်းနှင့် နည်းပညာအကူအညီ - တော်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်းများသည် စစ်ရေးသင်တန်း များ၊ နည်းဗျူဟာဆိုင်ရာအကြံဉာဏ်များနှင့် တိုက်ပွဲဝင်စွမ်းရည်ကိုမြှင့်တင်ရန် နည်းပညာဆိုင်ရာ အထောက်အပံ့ များ လိုအပ်နေဆဲဖြစ်သည်။

ခြေလျင်တပ်သုံး ဒရုန်းနည်းပညာနှင့် အခြားခေတ်မီစစ်လက်နက်ပစ္စည်းများ - တော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့ များသည် ဒရုန်းနည်းပညာ၊ ခေတ်မီဆက်သွယ်ရေးစနစ်များနှင့် အဆင့်မြင့်ထောက်လှမ်းရေး စွမ်းရည်များတွင် အားနည်းသည်။
 
နိုင်ငံတကာထောက်ခံမှုရရှိရန် မဟာဗျူဟာကြိုးပမ်းချက်များ
------------------------------------------------

မြန်မာ့နွေဦးတော်လှန်ရေးသည် နိုင်ငံတကာထောက်ခံမှုတိုးမြှင့်ရရှိရန်နှင့် အောင်မြင်မှုဆီသို့ ရောက်ရှိ ရန် မဟာဗျူဟာကျသောကြိုးပမ်းမှုများကို ပြုလုပ်နိုင်သည်။ အောက်ပါအချက်များသည် နိုင်ငံတကာ ထောက်ခံမှု ပိုမိုရရှိရန် အဓိကနည်းလမ်းများဖြစ်သည်။

၁။ တော်လှန်ရေး၏တရားဝင်မှုနှင့် စွမ်းဆောင်ရည်ကို မြှင့်တင်ခြင်း။

တော်လှန်ရေး၏ တရားဝင်မှုနှင့် စွမ်းဆောင်ရည်ကို ဆက်လက်မြှင့်တင်ရန်မှာ နိုင်ငံတကာ ထောက်ခံမှုရရှိရေးအတွက် အရေးကြီးသော မဟာဗျူဟာဖြစ်သည်။

လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုဆိုင်ရာအကူအညီပေးခြင်းကို ထိန်းချုပ်နယ်မြေများတွင် အကောင် အထည်ဖော်ခြင်း - NUG နှင့် အခြားတော်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်းများသည် ၎င်းတို့၏ ထိန်းချုပ်ထားသော ဒေသများတွင် နိုင်ငံတကာအကူအညီများကို ထိရောက်စွာ ပေးအပ်ခြင်းဖြင့် နိုင်ငံတကာ NGO များနှင့် ယုံကြည်မှုနှင့် ယုံကြည်စိတ်ချမှုကို တည်ဆောက်နိုင်သည်။

လူ့အခွင့်အရေး - တော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့များသည် လူ့အခွင့်အရေးစံနှုန်းများကို လေးစားလိုက်နာခြင်း နှင့် လူသားချင်းစာနာမှုဆိုင်ရာဥပဒေကို လိုက်နာခြင်းကို ဆက်လက်ထိန်းသိမ်းရမည်။ ရေရှည်တွင် ဤနည်းလမ်း များသည် စစ်အစိုးရနှင့် ကွာခြားချက်ကို ပြသပြီး နိုင်ငံတကာထောက်ခံမှုနှင့် တရားဝင်မှုကို တိုးမြှင့်စေမည် ဖြစ်သည်။

ပွင့်လင်းမြင်သာမှုနှင့် တာဝန်ခံမှု - NUG နှင့် တော်လှန်ရေးအာဏာပိုင်များသည် ၎င်းတို့၏ လုပ်ဆောင်ချက် များ၊ ရန်ပုံငွေများနှင့် ဆုံးဖြတ်ချက်ချမှတ်ခြင်းတို့တွင် ပွင့်လင်းမြင်သာမှုကို ဆက်လက်ထိန်းသိမ်း ထားသင့်သည်။ ဤအလေ့အကျင့်သည် နိုင်ငံတကာအလှူရှင်များနှင့် မိတ်ဖက်အဖွဲ့အစည်းများ၏ ယုံကြည်မှု ကို တည်ဆောက်ရန် အရေးကြီးသည်။

၂။ နွေဦးတော်လှန်ရေးကို မျက်ခြေမပြတ်အောင် တင်ပြခြင်း

နိုင်ငံတကာပရိသတ်အတွက် တော်လှန်ရေး၏ သတင်းစကားနှင့် မျှော်မှန်းချက်ကို ချိန်ညှိခြင်းသည် ဆက်လက်ထောက်ခံမှုအတွက် အရေးကြီးသည်။
ရေရှည်ရှင်သန်နိုင်မှုနှင့် ငြိမ်းချမ်းရေးအတွက် မျှော်မှန်းချက် - မြန်မာ့နွေဦးတော်လှန်ရေးသည် လျင်မြန်သော အောင်ပွဲရရှိမည်ဟူသော အစောပိုင်းမျှော်မှန်းချက်များကို ရေရှည်ပြဿနာအဖြစ် ပြန်လည်သတ်မှတ်ရန် လိုအပ်နေဆဲ ဖြစ်သည်။ ရရှိနိုင်သော လမ်းပြမြေပုံနှင့် အဆင့်ဆင့်ချဉ်းကပ်မှုကို ဖော်ပြခြင်းဖြင့် နိုင်ငံတကာ ထောက်ခံမှုကို ရေရှည်လုပ်ဆောင်ရန် ပြင်ဆင်နိုင်သည်။

အားလုံးပါဝင်မှုနှင့် ဒီမိုကရေစီတန်ဖိုးများ - တော်လှန်ရေး၏ ဒီမိုကရေစီတန်ဖိုးများနှင့် အားလုံး ပါဝင်သော သဘောသဘာဝကို အလေးပေးဖော်ပြသင့်သည်။ ဤအချက်တွင် တိုင်းရင်းသား လူနည်းစုများ၊ အမျိုးသမီးများ နှင့် လူ့အဖွဲ့အစည်းရှိ ထိခိုက်လွယ်သောအုပ်စုများအပါအဝင် အုပ်စုအားလုံး၏ အခွင့်အရေးကို လေးစားခြင်း ပါဝင်သည်။

တရားဝင်မှု၊ လုံခြုံရေးနှင့် လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုဆိုင်ရာ ဟန်ချက်ညီခြင်း - တော်လှန်ရေး သည် စစ်ရေးအထောက်အပံ့များဖြင့် နိုင်ငံတကာအကူအညီအတွက် အဓိကတောင်းဆိုမှုများထက် လုံခြုံရေး၊ တရားဝင်မှုနှင့် လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုဆိုင်ရာကိစ္စရပ်များကို ဟန်ချက်ညီအောင် ဆောင်ရွက်သင့်သည်။
 
၃။ နိုင်ငံတကာကို သတင်းအချက်အလက်ဖြန့်ဝေပေးခြင်း

တော်လှန်ရေးအင်အားစုများသည် စစ်အစိုးရ၏ ရာဇဝတ်မှုများနှင့် ပတ်သက်၍ ဒေတာနှင့် အချက်အလက်များကို ပိုမိုစနစ်တကျစုဆောင်းခြင်းဖြင့် နိုင်ငံတကာဖိအားများကို တိုးမြှင့်နိုင်သည်။

လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုများ စနစ်တကျမှတ်တမ်းတင်ခြင်း - လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုများကို စနစ်တကျ မှတ်တမ်းတင်ခြင်းသည် နိုင်ငံတကာမီဒီယာနှင့် အစိုးရများထံမှ အာရုံစိုက်မှုကို ဆက်လက်ရရှိရန် အရေးကြီး သည်။ ရေရှည်တော်လှန်ရေးတွင် ဤအမှုများကို အာရုံလွှဲ၍ ကမ္ဘာက မေ့လျော့သွားခြင်းမှ ကာကွယ်ရန် ဆက်လက်အားထုတ်ရမည်။

ယုံကြည်စိတ်ချရသော သတင်းအချက်အလက်များကို နိုင်ငံတကာပံ့ပိုးပေးခြင်း - တော်လှန်ရေး အဖွဲ့အစည်း များသည် နိုင်ငံတကာမီဒီယာများနှင့် လူ့အခွင့်အရေးအဖွဲ့အစည်းများအား စစ်အစိုးရ၏ ရာဇဝတ်မှုများနှင့် ပတ်သက်သော နောက်ဆုံးရသတင်းအချက်အလက်များကို သတ်မှတ်ထားသော သတင်းအချက်အလက် သွင်းပို့ရေးလမ်းကြောင်းများမှတစ်ဆင့် ပုံမှန်ပံ့ပိုးပေးနိုင်သည်။
 
၄။ ဒေသတွင်းချဉ်းကပ်မှု - အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများ၏ ပံ့ပိုးမှုရရှိအောင်လုပ်ဆောင်ခြင်း

အရေးကြီးသော မဟာဗျူဟာအနေဖြင့် နွေဦးတော်လှန်ရေးသည် ဒေသတွင်းနိုင်ငံများ၊ အထူးသဖြင့် ထိုင်း၊ အိန္ဒိယနှင့် အခြားအာဆီယံနိုင်ငံများ၏ ပံ့ပိုးမှုတိုးမြှင့်ရရှိရန် ကြိုးပမ်းနိုင်သည်။

ဒေသတွင်းလုံခြုံရေးဆိုင်ရာအကျိုးစီးပွားများကို ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းခြင်း - NUG နှင့် အခြားအဖွဲ့အစည်း များသည် စစ်အစိုးရသည် အာရှဒေသတွင်းတည်ငြိမ်မှုကို ဘေးအန္တရာယ်ဖြစ်စေကြောင်းနှင့် ၎င်း၏ မတည်ငြိမ်သော အုပ်ချုပ်ရေးသည် အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများကို အန္တရာယ်ဖြစ်စေမည့် ဒုက္ခသည် အရေအတွက် တိုးလာခြင်း၊ နယ်စပ်ဖြတ်ကျော်ရာဇဝတ်မှုများနှင့် စစ်ရေးတင်းမာမှုများ ဖန်တီး ကြောင်းကို ပိုမိုအလေးထား ပြောဆိုနိုင်သည်။

ASEAN နှင့် ချိတ်ဆက်ဆောင်ရွက်ခြင်း - အာဆီယံ၏ မြန်မာစစ်အစိုးရကို သီးသန့်ခွဲထုတ်ထားသော နေရာကို အခွင့်ကောင်းယူပြီး NUG သည် အာဆီယံနှင့် ၎င်း၏ "ငါးချက်သဘောတူညီချက်" အပေါ် ပိုမိုထိရောက်စွာ ဆက်ဆံရေးတိုးမြှင့်နိုင်သည်။ သို့သော် ဆွေးနွေးချဉ်းကပ်ရန် လိုအပ်ပြီး ဥပမာအားဖြင့် အာဆီယံကို ဝေဖန်ရန်ထက် ၎င်းတို့၏ အစီအစဉ်အပေါ် တည်ဆောက်ထားသည့် ဖြေရှင်းချက်များကို အဆိုပြုရန် ဖြစ်သည်။

ကုန်သွယ်ရေးနှင့် စီးပွားရေးဆိုင်ရာဆက်ဆံရေးများ - NUG သည် စစ်အာဏာရှင်များနှင့် ကုန်သွယ်ရေးကို ဆက်လက်လုပ်ဆောင်နေသော ဒေသတွင်းစီးပွားရေးလုပ်ငန်းများအား ၎င်းတို့၏ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများကို တော်လှန်ရေးအင်အားစုများထိန်းချုပ်ထားသော နယ်မြေများသို့ ပြောင်းလဲ ရန် စည်းရုံးလှုံ့ဆော်နိုင်သည်။
 
နိဂုံး
----

မြန်မာ့နွေဦးတော်လှန်ရေးသည် ၂၀၂၁ ခုနှစ် စစ်အာဏာသိမ်းမှုကတည်းက သိသာထင်ရှားသော ခရီးရှည်တစ်ခုကို ဖြတ်သန်းလာခဲ့သည်။ အကြမ်းမဖက်သော ဆန္ဒပြပွဲများမှသည် စစ်အစိုးရကို တိုက်ရိုက် ပြိုင်ဆိုင်နိုင်သော လက်နက်ကိုင်ခုခံရေးလှုပ်ရှားမှုအဖြစ်သို့ တဖြည်းဖြည်းပြောင်းလဲလာခဲ့သည်။ ဤ ဖြစ်စဉ်တွင် နိုင်ငံတကာထောက်ခံမှုသည် အရေးကြီးသော အခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်ခဲ့သည်။ သံတမန်ရေးဆိုင်ရာ အသိအမှတ်ပြုမှု၊ စီးပွားရေးဒဏ်ခတ်ပိတ်ဆို့မှုများနှင့် လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှု ဆိုင်ရာ အကူအညီများ အပါအဝင် နိုင်ငံတကာထောက်ခံမှုများသည် အရေးကြီးသော အင်အားတစ်ခု ဖြစ်သည်။

နွေဦးတော်လှန်ရေး အတွက် လုံလောက်သော နိုင်ငံတကာထောက်ပံ့မှုသာရှိလျှင် တော်လှန်ရေးအောင်ပွဲကို ပိုမိုနီးစပ်နိုင်မည် ဖြစ်သည်။ နိုင်ငံတကာထောက်ခံမှုသည် အလိုအလျောက်ရရှိသည့် အခန်းကဏ္ဍရှိသလို၊ မိမိတို့အနေဖြင့် အားစိုက် လုပ်ဆောင်ရယူရသည့် အခန်းကဏ္ဍလည်း များစွာရှိကြောင်း တင်ပြအပ်ပါသည်။



နိုင်ငံတကာထောက်ခံမှုသည် အလိုအလျောက်ရရှိသည့် အခန်းကဏ္ဍရှိသလို၊ မိမိတို့အနေဖြင့် အားစိုက် လုပ်ဆောင်ရယူရသည့် အခန်းကဏ္ဍလည်း များစွာရှိကြောင်း


အမျိုးသမီးအသံ အမျိုးသမီးအားမာန်စာစဉ်အမှတ် (၆) ဖြစ်သည့် "နွေဦးကို အစပြု၍ (သို့မဟုတ်) စနစ်ပြောင်းတော်လှန်ရေး စာအုပ်အပြည့်အစုံကို အောက်ပါလင့်ခ်တွင် ဝင်ရောက်ဖတ်ရှုနိုင်ပါပြီရှင်။
 https://drive.google.com/file/d/16_IUEpaEkiTXu72iC09lOk0VDbKqXc7p/view?usp=sharing



#politicsforwomenmyanmar
#whatishappeninginmyamar
#Advocacy
#politics
#media

 

Published on
ရေးသားသူ-Liliane


အမျိုးသမီးအသံ အမျိုးသမီးအသံ စာစဉ်အမှတ် (၆) မှ ကောက်နုတ်ဖော်ပြသည်။ 

 
နိဒါန်း
-----


နည်းပညာနှင့် ဆက်သွယ်ရေးအားကောင်းလာသော ကမ္ဘာကြီးသည် ရွာသဖွယ်ဖြစ်လာသည်။ နိုင်ငံတကာရေးရာကို ထည့်သွင်းစဉ်းစားခြင်းမရှိဘဲ တော်လှန်ရေးလုပ်ငန်းစဉ်ကို နားလည်ရန် မဖြစ်နိုင် သလောက် ဖြစ်လာသည်။ တော်လှန်ရေးလှုပ်ရှားမှုများအတွက် နိုင်ငံတကာမဟာမိတ်များနှင့် ထောက်ခံမှုများ ရရှိရေးသည် ဆေးရုံသုံးပစ္စည်းများမှသည် လက်နက်များ၊ ဘဏ္ဍာရေးအထောက်အပံ့များမှသည် သံတမန်ရေး ဖိအားများအထိ အရေးကြီးသော လိုအပ်ချက်များကို ဖြည့်ဆည်းပေးနိုင်သည်။ နိုင်ငံတကာ အသိုင်းအဝိုင်းသည် ပြည်တွင်းတိုက်ပွဲကို နိုင်ငံတကာရေးရာအဖြစ် ယူဆောင်လာခြင်းဖြင့် တော်လှန်ရေးတွင် ပါဝင်ပတ်သက် နေသော အင်အားစုများအကြား အင်အားမျှခြေဖြစ်မှုကို ပြောင်းလဲနိုင်သည်။

သမိုင်းကို ပြန်ကြည့်လျှင် ဗီယက်နမ်တော်လှန်ရေး၊ ကျူးဘားတော်လှန်ရေး၊ တောင်အာဖရိကတွင် အသားအရောင်ခွဲခြားဆက်ဆံရေးကို ဆန့်ကျင်သော တိုက်ပွဲ၊ အီရန်တော်လှန်ရေး၊ အရေးတော်ပုံနှင့် မကြာသေးမီက အာရပ်နွေဦးနှင့် ယူကရိန်းတော်လှန်ရေးကဲ့သို့သော အမျိုးမျိုးသော တော်လှန်ရေးများသည် နိုင်ငံတကာဆက်ဆံရေးများ၏ အရေးပါသော အခန်းကဏ္ဍကို မီးမောင်းထိုးပြခဲ့သည်။ နိုင်ငံတကာရေးရာ ကဏ္ဍသည် တော်လှန်ရေးလှုပ်ရှားမှုများ၏ အောင်မြင်မှု သို့မဟုတ် အောင်မြင်မှုမရရှိခြင်းကို မည်သို့ သက်ရောက်မှုရှိကြောင်း ဆန်းစစ်လေ့လာသွားမည် ဖြစ်သည်။


တော်လှန်ရေးတစ်ခုအတွက် လိုအပ်သောအင်အားများ
--------------------------------------------


တော်လှန်ရေးလုပ်ငန်းစဉ်များသည် တည်ရှိနေသော အခြေအနေများမှ အမျိုးမျိုးသော ပုံစံများဖြင့် အစပြုတတ်သော်လည်း ၎င်းတို့၏အောင်မြင်မှုအတွက် အရေးပါသော အာဏာအင်အားများ ရှိပါသည်။ ထိုအင်အားများသည် တော်လှန်ရေးလုပ်ငန်းစဉ်ကို အောင်မြင်စေရန် သို့မဟုတ် ကျရှုံးစေရန် ဆုံးဖြတ်သော အခြေခံအချက်များ ဖြစ်သည်။

၁။ ပြည်တွင်းအာဏာအင်အားများ

လူထုထောက်ခံမှု - တော်လှန်ရေးအတွက် အခြေခံအကျဆုံးနှင့် အရေးအကြီးဆုံး အစိတ်အပိုင်း တစ်ခုမှာ ပြည်သူလူထု၏ ထောက်ခံမှုဖြစ်သည်။ လူထုထောက်ခံမှုမပါဘဲ တော်လှန်ရေးလှုပ်ရှားမှု တစ်ခုသည် အရင်းအမြစ်များ၊ ဆောင်ရွက်သူများနှင့် ခံနိုင်ရည်စွမ်းအား လိုအပ်ချက်များကို ဖြည့်ဆည်းရန် ခက်ခဲပါလိမ့်မည်။

ငွေကြေးအရင်းအမြစ် - တော်လှန်ရေးလှုပ်ရှားမှုများသည် လုပ်ငန်းများ ဆောင်ရွက်ရန်၊ လက်နက် ဝယ်ယူရန်၊ ဝါဒဖြန့်ချိရေးဆောင်ရွက်ရန်နှင့် တော်လှန်ရေးသမားများနှင့် သူတို့၏မိသားစုများကို ထောက်ပံ့ရန် ငွေကြေးလိုအပ်သည်။ ပုံမှန်အားဖြင့် ပြည်တွင်းအလှူရှင်များ၊ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများ၊ ချမ်းသာသော ပုဂ္ဂိုလ်များ သို့မဟုတ် ပြည်ပတွင်နေထိုင်သော ပြည်သူများက ဤအရင်းအမြစ်များကို ထောက်ပံ့ပေးကြသည်။

စစ်ရေးအင်အား - အချို့အခြေအနေများတွင် စစ်ရေးအင်အားရှိခြင်းသည် မရှိမဖြစ်လိုအပ်နိုင်သည်။ စစ်ရေးအင်အားတွင် ပြည်သူ့စစ်၊ သစ္စာခံစစ်တပ်ယူနစ်များ သို့မဟုတ် တိုက်ခိုက်ရေးသမားအုပ်စုများ ပါဝင်နိုင်သည်။

နည်းပညာနှင့် သတင်းအချက်အလက် - ခေတ်သစ်တော်လှန်ရေးများတွင် ဆက်သွယ်ရေး၊ ရှုပ်ထွေး သော စစ်သုံးပစ္စည်းများ၊ ဆုံးဖြတ်ချက်ချမှတ်ရေးနှင့် စီမံခန့်ခွဲရေးစနစ်များ၊ နှင့် ပစ္စည်းထောက်ပံ့ ပေးရေးနှင့် ပစ္စည်းစီမံခန့်ခွဲမှု တို့အတွက် နည်းပညာဆိုင်ရာ ကျွမ်းကျင်မှုနှင့် စွမ်းရည်လည်း လိုအပ်ပါသည်။
 
၂။ နိုင်ငံတကာအာဏာအင်အားများ

သံတမန်ရေးထောက်ခံမှု - နိုင်ငံရေးပြိုင်ဘက်နှစ်ဦးအကြား ပြင်းထန်သောသဘောထားကွဲလွဲမှု တစ်ခုတွင် နိုင်ငံခြားအစိုးရများ၏ သံတမန်ရေးဆိုင်ရာ အသိအမှတ်ပြုမှုနှင့် ထောက်ခံမှုသည် တော်လှန်ရေးလှုပ်ရှားမှုများအတွက် အကြီးမားဆုံး ကူညီမှုတစ်ခု ဖြစ်လာနိုင်သည်။ ၎င်းသည် တရားဝင်မှုနှင့် တရားဝင်ဖြစ်မှုကို ပေးအပ်ကာ အခြားပုံစံများဖြင့် ပံ့ပိုးမှုများအတွက် လမ်းဖွင့်ပေးနိုင်သည်။

နည်းပညာနှင့်ဘဏ္ဍာရေးအကူအညီ - နိုင်ငံတကာအကူအညီတွင် သတင်းအချက်အလက် မျှဝေခြင်း၊ စစ်ရေးလေ့ကျင့်ခြင်း၊ စစ်ဘက်ဆိုင်ရာအကြံပေးများ၊ ရန်ပုံငွေရှာဖွေရေးနှင့် စည်းရုံးလှုံ့ဆော်ရေး စွမ်းရည်များ ဖြစ်သည်။

မီဒီယာနှင့် အွန်လိုင်းမှ ထောက်ခံမှု - ယနေ့ချိတ်ဆက်မှုရှိသော ကမ္ဘာတွင် နိုင်ငံတကာမီဒီယာသည် တော်လှန်ရေးများ၏ ဇာတ်ကြောင်းနှင့် ရရှိသော အာရုံစိုက်မှုကို လွှမ်းမိုးနိုင်သည်။

ခိုလှုံရာနှင့် အခြေစိုက်စခန်းအခွင့်အလမ်းများ - ပြည်သူလူထုများအနေဖြင့်် ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာဖိနှိပ်မှုများ ရင်ဆိုင်နေရပါက နယ်စပ်တစ်ဖက်တွင် စစ်ဘေးရှောင်များအတွက် ခိုလှုံရာနှင့် အခြေစိုက်စခန်းများ ရရှိရန်မှာ မရှိမဖြစ်လိုအပ်သော အရေးပါသော နိုင်ငံတကာကူညီမှုပုံစံတစ်ခု ဖြစ်သည်။

ရေရှည်တည်တံ့ပြီး အောင်မြင်သော တော်လှန်ရေးလှုပ်ရှားမှုတစ်ခုအတွက် ပြည်တွင်းနှင့် နိုင်ငံတကာ စွမ်းအား နှစ်မျိုးစလုံး လိုအပ်ပါသည်။ ပြည်တွင်းစွမ်းအားအင်အားသည် အခြေခံအုတ်မြစ်ကို ထောက်ပံ့ပေးပြီး နိုင်ငံတကာစွမ်းအားသည် ၎င်းကို အားဖြည့်ပေးသည်။ အလုံးစုံခြုံငုံပါက ဤအခြေခံအာဏာအင်အားများကို ထိရောက်စွာစုဆောင်းခြင်းနှင့် ထိန်းကြောင်းခြင်းသည် တော်လှန်ရေး၏ နောက်ဆုံးရလဒ်ကို ဆုံးဖြတ်ပေးမည့် အဓိကအကြောင်းရင်းတစ်ခု ဖြစ်သည်။

 
နိုင်ငံတကာထောက်ခံမှုရရှိရန် လုပ်ဆောင်ရမည့်အချက်များ
------------------------------------------------


တော်လှန်ရေးအောင်မြင်ရန်အတွက် နိုင်ငံတကာထောက်ခံမှုရရှိရန် မဟာဗျူဟာကျကျ ချဉ်းကပ်ရ မည်။ ဤအပိုင်းတွင် တော်လှန်ရေးအဖွဲ့များအနေဖြင့် နိုင်ငံတကာထောက်ခံမှုကို ဆွဲဆောင်ရန်နှင့် ထိန်းသိမ်း ရန် လုပ်ဆောင်နိုင်သည့် မဟာဗျူဟာများနှင့် နည်းလမ်းများကို စူးစမ်းလေ့လာမည်။

၁။ ယုံကြည်လက်ခံနိုင်သော ရည်မှန်းချက်များ ချမှတ်ခြင်း

တော်လှန်ရေးသည် အရေးကြီးပြီး၊ ကြီးမားသော အပြောင်းအလဲဖြစ်စေမည့် ရည်မှန်းချက်များ ချမှတ်နိုင်ခြင်းသည် နိုင်ငံတကာထောက်ခံမှုရရှိရန် ပထမဆုံးအဆင့် ဖြစ်သည်။ နိုင်ငံတကာအသိုင်းအဝိုင်းသည် တော်လှန်ရခြင်း၏ ခိုင်မာသောအကြောင်းပြချက်နှင့် ဖြေရှင်းနိုင်သည့် နစ်နာမှုများဖြစ်ကြောင်း ပြသနိုင်သည့် အခါ တော်လှန်ရေးကို ပိုမိုယုံကြည်လာမည် ဖြစ်သည်။

၂။ နိုင်ငံတကာစံနှုန်းများနှင့် တန်ဖိုးများကို လိုက်နာခြင်း

နိုင်ငံတကာထောက်ခံမှုသည် များသောအားဖြင့် တော်လှန်ရေးလှုပ်ရှားမှုများက လက်ခံထားသော စံနှုန်းများနှင့် တန်ဖိုးများကို လိုက်နာနိုင်ခြင်း ရှိမရှိအပေါ် မူတည်သည်။ အထူးသဖြင့် အရေးကြီးသည်မှာ လူ့အခွင့်အရေးစံနှုန်းများကို လိုက်နာခြင်း (အရပ်သားများအား ညှဉ်းပန်းနှိပ်စက်ခြင်း၊ စစ်ရာဇဝတ်မှုများနှင့် လူသားမျိုးနွယ်အပေါ် ဆန့်ကျင်သော ရာဇဝတ်မှုများကဲ့သို့သော ဆိုးရွားသော လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှု များမှ ရှောင်ကြဉ်ခြင်း)၊ သင့်လျော်သော စစ်ရေးဆိုင်ရာစည်းမျဉ်းများကို လိုက်နာခြင်း၊  အကြမ်းဖက်နည်းနာ အသုံးပြုခြင်းအပေါ် တိကျသောကန့်သတ်ချက်များ ( စစ်ဘက်ဆိုင်ရာပစ်မှတ်များနှင့် တန်ပြန်တော်လှန်ရေး အဖွဲ့များသို့ တိုက်ခိုက်မှုများကို ကန့်သတ်ခြင်းနှင့် အရပ်သားများကို မခွဲခြားဘဲ တိုက်ခိုက်ခြင်းမှ ရှောင်ကြဉ် ခြင်း) တို့ ဖြစ်သည်။

၃။ သံတမန်ရေးနှင့် ပြည်သူ့ဆက်ဆံရေးကြိုးပမ်းမှုများ

နိုင်ငံတကာထောက်ခံမှုရရှိရန် ထိရောက်သော သံတမန်ရေးနှင့် ပြည်သူ့ဆက်ဆံရေးမဟာဗျူဟာ များသည် အလွန်အရေးကြီးသည်။ ထိုအထဲတွင် သံတမန်ရေးကိုယ်စားလှယ်များ ထားရှိခြင်း (နိုင်ငံတကာ ယဉ်ကျေးမှု၊ ဘာသာစကားများနှင့် သံတမန်ဓလေ့ထုံးတမ်းများကို နားလည်သော ကျွမ်းကျင်သော ဆက်သွယ်သူများ)၊ ပြည်ပရောက်အဖွဲ့များ၏ တက်ကြွမှု (စည်းရုံးလှုံ့ဆော်ရေးနှင့် ထောက်ခံမှုတည်ဆောက် ရန် ပြည်ပရှိ အစုအဖွဲ့များနှင့် ချိတ်ဆက်ခြင်း)၊ ပြည်ပနိုင်ငံတကာမီဒီယာနှင့် ထိတွေ့ဆက်ဆံခြင်း (နိုင်ငံတကာ မီဒီယာများ တော်လှန်ရေးလှုပ်ရှားမှုကို ပုံဖော်ရာတွင် စေ့စပ်ညှိနှိုင်းခြင်း)၊ ဒစ်ဂျစ်တယ်သံတမန်ရေး (ဆိုရှယ် မီဒီယာ၊ ဝဘ်ဆိုက်များနှင့် အွန်လိုင်းပလက်ဖောင်းများမှတစ်ဆင့် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာပရိသတ်ထံ ရောက်ရှိအောင် ဆောင်ရွက်ခြင်း) တို့ကို အလေးစိုက် လုပ်ဆောင်ရမည်။

၄။ ချိတ်ဆက်ဆောင်ရွက်မှုများနှင့် မဟာမိတ်များတည်ဆောက်ခြင်း

နိုင်ငံတကာထောက်ခံမှုကို တိုးမြှင့်ရန် ထိရောက်သောမဟာမိတ်များကို တည်ဆောက်ပြီး ၎င်းကို အသုံးပြုရန် မဟာဗျူဟာအများအပြားရှိသည်။ ဗျူဟာမြောက်မဟာမိတ်များကို ဦးစားပေး၍ချိတ်ဆက်ခြင်း (အာဏာရှိသောနိုင်ငံများ၊ ဒေသတွင်းအုပ်စုများနှင့် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာအဖွဲ့အစည်းများသည် ထောက်ခံမှု ပေးနိုင်သော အဓိကလူမျိုးများ ဖြစ်သည်)၊ ရပ်တည်ချက်တူညီသော လှုပ်ရှားမှုများနှင့် ချိတ်ဆက်ခြင်း၊  နိုင်ငံတကာအစိုးရမဟုတ်သော အဖွဲ့အစည်းများ (NGOs) နှင့် ပူးပေါင်းခြင်း (ဤအဖွဲ့အစည်းများသည် အရေးကြီးသော ရင်းမြစ်များ၊ စည်းရုံးလှုံ့ဆော်ရေးနှင့် တရားဝင်မှုကို ပံ့ပိုးပေးနိုင်သည်)၊ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ တရားမျှတရေးလှုပ်ရှားမှုများနှင့် ချိတ်ဆက်ခြင်း (အကြီးမားဆုံးသော နိုင်ငံတကာအသိုင်းအဝိုင်းသည် ထိုလှုပ်ရှားမှုကို တရားမျှတရေးအတွက် ကြိုးပမ်းအားထုတ်မှုတစ်ခုအဖြစ် မြင်သောအခါ အလွန်ထိရောက် သော ထောက်ခံမှုကို ပေးစွမ်းနိုင်သည်) တို့ကိုလုပ်ဆောင်ရမည်။

တောင်အာဖရိကရှိ အသားအရောင်ခွဲခြားရေး စနစ်ကို ဆန့်ကျင်သော လှုပ်ရှားမှုသည် နိုင်ငံတကာအစိုးရများမှသည် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူများ၊ တိုက်ရိုက်လှုပ်ရှားမှု ဆောင်ရွက်သူများ၊ အနုပညာရှင်များအထိ ကျယ်ပြန့်သော မဟာမိတ်အဖွဲ့အစည်းကို ထူထောင်ခဲ့ပုံသည် ထိရောက်သော မဟာမိတ်ဖွဲ့မှု၏ စံနမူနာကောင်းဖြစ်သည်။

၅။ တရားဝင်အစိုးရအဖြစ် အသိအမှတ်ပြုမှုရရှိရန် ကြိုးပမ်းခြင်း

တော်လှန်ရေးအစိုးရများ တည်ထောင်ခြင်း (တရားဝင်အုပ်ချုပ်ရေးဖွဲ့စည်းပုံများ၊ ပြည်သူ့ဝန်ဆောင်မှု များပေးခြင်း နှင့် တာဝန်ခံမှုအတွက် စနစ်များရှိခြင်း)၊ ရေရှည်တည်တံ့သောအစီအစဉ်များ ရေးဆွဲခြင်း (ဒီမိုကရေစီနည်းကျ ရွေးကောက်ပွဲများနှင့် ကြားကာလပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးအတွက် လမ်းပြမြေပုံ)၊ ထိန်းချုပ် နယ်မြေများတွင် ထိရောက်သောအုပ်ချုပ်ရေး (ပြည်သူလူထုကို အခြေခံဝန်ဆောင်မှုများနှင့် လုံခြုံရေးပေးခြင်း ဖြင့် အစိုးရ၏အခန်းကဏ္ဍကို ထမ်းဆောင်နိုင်စွမ်းရှိကြောင်း ပြသခြင်း) တို့ကို လုပ်ဆောင်ခြင်းဖြင့် တော်လှန်ရေးအင်အားစုများ၏ တရားဝင်မှုကို တည်ဆောက်နိုင်သည်။

လစ်ဗျားဆန့်ကျင်ရေးလှုပ်ရှားမှုတွင် အမျိုးသားကူးပြောင်းရေးကောင်စီ (NTC) သည် ဗြိတိန်၊ ပြင်သစ်နှင့် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုအပါအဝင် အဓိကအင်အားကြီးနိုင်ငံများ၏ အသိအမှတ်ပြုမှုကို ရရှိခဲ့သည်။ ဤအသိအမှတ်ပြုမှုသည် NTC အား နိုင်ငံတကာအထောက်အပံ့ရရှိရန်နှင့် ပြည်တွင်းတရားဝင်မှုရရှိရန် လမ်းဖွင့်ပေးခဲ့သည်။
 

နိုင်ငံတကာထောက်ခံမှုနှင့် မဟာဗျူဟာအရ အရေးပါမှု
--------------------------------------------


နိုင်ငံတကာထောက်ခံမှုသည် တော်လှန်ရေးကို ထောက်ခံအားပေးနိုင်ရုံမျှသာမက ရန်သူအပေါ် နိုင်ငံရေး၊ စီးပွားရေး၊ လူမှုရေးဆိုင်ရာ ဖိအားများကိုလည်း ပေးနိုင်သည်။  

ပူးတွဲသဘောတူညီချက်များ - ထောက်ခံသည့် နိုင်ငံခြားအစိုးရများနှင့် ညှိနှိုင်းဆောင်ရွက်ခြင်းဖြင့် တော်လှန်ရေး၏တရားဝင်မှုကို တိုးမြှင့်နိုင်သလို၊ အာဏာရှင်ကို နိုင်ငံရေးအရ ဖိအားပေးနိုင်သည်။

နိုင်ငံတကာအဖွဲ့အစည်းများတွင် ကိုယ်စားပြုခွင့် - အကြီးမားဆုံး တရားဝင်မှုလက္ခဏာများထဲမှ တစ်ခုမှာ ကုလသမဂ္ဂကဲ့သို့သော အဖွဲ့အစည်းများတွင် ရုံးနေရာရရှိခြင်း ဖြစ်သည်။ ပြည်တွင်းအခြေအနေများကို တင်ပြနိုင်ရုံသာမက နိုင်ငံရေး၊ စီးပွားရေး၊ လူမှုရေးဆန်ရှင်များကို ချမှတ်လာနိုင်အောင် လုပ်ဆောင်နိုင်သည်။

အထွေထွေကန့်သတ်ချက်များ - အာဏာရှင်အစိုးရတာဝန်ရှိသူများအပေါ် ဗီဇာပိတ်ပင်မှုများနှင့် ခရီးသွား ကန့်သတ်ချက်များ၊ နိုင်ငံတကာဘဏ်ထဲရှိပိုင်ဆိုင်မှုများကို ထုတ်ယူသုံးစွဲခွင့် ကန့်သတ်ထားနိုင်သည်။

 
နိုင်ငံတကာထောက်ခံမှုမရရှိပါက ကြုံရနိုင်သည့် အခက်အခဲများ
---------------------------------------------------


၁။ အရင်းအမြစ်များ ရှားပါးလာခြင်း - တော်လှန်ရေးလုပ်ငန်းစဉ်များနှင့် အခြေခံလိုအပ်ချက်များအတွက် ရန်ပုံငွေများ၊ လက်နက်ခဲယမ်းများရှားပါးလာခြင်း၊ မလုံလောက်ခြင်း။

၂။ နိုင်ငံရေးအကျပ်အတည်းများနှင့် ဖိနှိပ်မှုများ တိုးလာခြင်း - အာဏာရှင်အုပ်စု၏ ထင်ရာစိုင်း လုပ်ဆောင် ချက်များကို အားပေးသကဲ့သို့ ဖြစ်လာပြီး၊ ဖိနှိပ်ခံပြည်သူများအပေါ် အခြေခံလူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုများ၊ ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းမှုများနှင့် ညှဉ်းပန်းနှိပ်စက်မှုများ ပိုမိုတိုးပွားလာသည်။

၃။ စိတ်ဓာတ်ကျဆင်းပြီး တော်လှန်ရေးပင်ပန်းမှု ဖြစ်လာခြင်း - ကမ္ဘာကြီးက ၎င်းတို့၏တိုက်ပွဲကို လျစ်လျူ ရှုနေသည် သို့မဟုတ် ထောက်ခံမှုမပေးဟု ခံစားလာရပြီး တော်လှန်ရေးပင်ပန်းမှုနှင့် စိတ်ဓာတ်ယိုယွင်းမှုများ ဖြစ်လာကာ တော်လှန်ရေးအရှိန်အဟုန်ဆုံးရှုံးခြင်းနှင့် တော်လှန်ရေးသမားများနှင့် ထောက်ခံသူများ ကျဆင်းလာနိုင်သည်။ တော်လှန်ရေးအဖွဲ့အချင်းချင်းကြား အပြန်အလှန်အပြစ်တင်မှုများ ဖြစ်ပေါ်လာပြီး ကွဲပြားမှုများ ပိုမိုကြီးထွားလာနိုင်သည်။

၄။ ရေရှည်အခက်အခဲများနှင့် ဖြေရှင်းရန်ခက်ခဲသော ပဋိပက္ခများ ဖြစ်လာခြင်း - ‌နိုင်ငံတကာထောက်ခံမှု မရရှိသော တော်လှန်ရေးများသည် ရေရှည်တိုက်ပွဲဝင်ရန် ခက်ခဲသဖြင့် ပဋိပက္ခကာလ ပိုမိုရှည်ကြာလာတတ် သည်။ ဒုက္ခသည်အရေအတွက်တိုးလာခြင်း၊ စားနပ်ရိက္ခာပြတ်လပ်ခြင်း၊ ကျန်းမာရေးအကျပ်အတည်းများ ဖြစ်ပေါ်လာပြီး၊ ပြောင်းလဲမှုများအတွက် အခွင့်အလမ်းဆုံးရှုံးသွားပြီး ယခင်စနစ်အတိုင်း ပြန်လည်ရောက်ရှိ သွားနိုင်သည်။

၅။ အစွန်းရောက်မှုများနှင့် အစိတ်စိတ်အမွှာမွှာကွဲပြားခြင်း - နိုင်ငံတကာ၏ လျစ်လျူရှုခံရသော တော်လှန်ရေး များသည် တော်လှန်ရေးကျင့်ဝတ်ကို ပိုမိုချိုးဖောက်နိုင်ချေရှိပြီး၊ ရာဇဝတ်ဂိုဏ်းများ၊ အစွန်းရောက်  စစ်သွေးကြွအုပ်စုများနှင့် အခြားအန္တရာယ်ရှိသော အဖွဲ့အစည်းများအဖြစ် ဖြစ်သွားစေနိုင်သည်။ တော်လှန်ရေး ခေါင်းဆောင်မှုအကွဲအပြဲများလည်း ဖြစ်စေနိုင်ပြီး ဒေသတွင်းတည်ငြိမ်မှု ပျက်ပြားသွားနိုင်သည်။ တော်လှန်ရေး အပေါ် မျှော်လင့်ချက်မဲ့လာသည်နှင့်အမျှ နယ်စပ်ဖြတ်ကျော် ဒုက္ခသည်များစီးဆင်းမှု၊ လက်နက်မှောင်ခိုမှုနှင့် အခြားနိုင်ငံများသို့ ပဋိပက္ခပျံ့နှံ့သွားခြင်း ဖြစ်နိုင်သည်။

 
နိဂုံး
​-----


နိုင်ငံတကာအသိုင်းအဝိုင်း၏ ထောက်ခံမှုသည် တော်လှန်ရေး၏ အောင်မြင်မှုအတွက် အလွန် အရေးကြီးသော အခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်ပါသည်။ နိုင်ငံတကာထောက်ခံမှုရရှိခြင်းဖြင့် တော်လှန်ရေးလှုပ်ရှားမှု သည် ဘဏ္ဍာရေးနှင့် ရုပ်ဝတ္ထုပစ္စည်းအရင်းအမြစ်များ၊ သံတမန်ရေးအားသာချက်များ၊ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ အားတက်မှုနှင့် တရားဝင်မှုတို့ကို ရရှိနိုင်ပါသည်။ ဤထောက်ခံမှုသည် ပိုမိုလျင်မြန်ပြီး အောင်မြင်နိုင်ခြေ မြင့်မားသော ပြောင်းလဲမှုကို ဖန်တီးပေးနိုင်ပါသည်။

အခြားတစ်ဖက်တွင် နိုင်ငံတကာထောက်ခံမှု မရရှိခြင်းသည် အရင်းအမြစ်များပြတ်လပ်လာခြင်း၊ နိုင်ငံရေးဖိနှိပ်မှုများ တိုးမြှင့်လာခြင်း၊ စိတ်ဓာတ်ကျ ဆင်းခြင်းနှင့် တော်လှန်ရေးပင်ပန်းမှု၊ ပဋိပက္ခကာလရှည်ကြာလာခြင်းနှင့် အစွန်းရောက်လာကြပြီး အစိတ်စိတ် အမွှာမွှာကွဲပြားမှုများသည် ထောက်ခံမှုမရရှိသော တော်လှန်ရေးများ ရင်ဆိုင်ရနိုင်သော ပြဿနာများ ဖြစ်သည်။

တော်လှန်ရေးလှုပ်ရှားမှုများသည် ပြည်တွင်းလူထုထောက်ခံမှုအခြေခံအပေါ် ခိုင်မာစွာ တည်ဆောက် ထားပြီး နိုင်ငံတကာထောက်ခံမှုရရှိရန် ဗျူဟာကျကျ လုပ်ဆောင်ရမည်ဖြစ်ပါသည်။ ပြည်တွင်းထောက်ခံမှုနှင့် နိုင်ငံတကာထောက်ခံမှု နှစ်ခုလုံးကို ဟန်ချက်ညီညီ တည်ဆောက်ခြင်းသည် တော်လှန်ရေး၏ ရေရှည် တည်တံ့ခိုင်မြဲမှုနှင့် အောင်မြင်မှုကို တိုးမြှင့်စေပါသည်။ ထို့ကြောင့် နိုင်ငံတကာရေးရာကဏ္ဍကို စနစ်တကျ ကိုင်တွယ်စီမံခြင်းသည် တော်လှန်ရေးအောင်ပွဲအတွက် မရှိမဖြစ်လိုအပ်သော မဟာဗျူဟာကျသော အစိတ်အပိုင်းတစ်ခု ဖြစ်ကြောင်းနှင့် မျက်ကွယ်ပြု၍ မရကြောင်း တင်ပြအပ်ပါသည်။

“ပြည်တွင်းထောက်ခံမှုနှင့် နိုင်ငံတကာထောက်ခံမှု နှစ်ခုလုံးကို ဟန်ချက်ညီညီ တည်ဆောက်ခြင်းသည် တော်လှန်ရေး၏ ရေရှည် တည်တံ့ခိုင်မြဲမှုနှင့် အောင်မြင်မှုကို တိုးမြှင့်စေပါသည်”


 
အမျိုးသမီးအသံ အမျိုးသမီးအားမာန်စာစဉ်အမှတ် (၆) ဖြစ်သည့် "နွေဦးကို အစပြု၍ (သို့မဟုတ်) စနစ်ပြောင်းတော်လှန်ရေး စာအုပ်အပြည့်အစုံကို အောက်ပါလင့်ခ်တွင် ဝင်ရောက်ဖတ်ရှုနိုင်ပါပြီရှင်။
 https://drive.google.com/file/d/16_IUEpaEkiTXu72iC09lOk0VDbKqXc7p/view?usp=sharing



#politicsforwomenmyanmar
#whatishappeninginmyamar
#Advocacy
#politics
#media


Published on

ရေးသားသူ-Liliane



အမျိုးသမီးအသံ အမျိုးသမီးအသံ စာစဉ်အမှတ် (၆) မှ ကောက်နုတ်ဖော်ပြသည်။ 


နိဒါန်း
-----


၂၀၂၁ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ ရက်နေ့တွင် မြန်မာစစ်တပ်သည် ဒီမိုကရေစီနည်းကျ ရွေးကောက် တင်မြှောက်ခံထားရသော အစိုးရကို ဖြုတ်ချပြီး နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီကို ဖွဲ့စည်းကာ အာဏာသိမ်းယူခဲ့သည်။ ထိုစစ်အာဏာသိမ်းမှုကို တုံ့ပြန်သည့်အနေဖြင့် မြန်မာပြည်သူများသည် အဘက်ဘက် မှ စုပေါင်းဆန့်ကျင်ခဲ့ကြပြီး မြန်မာ့နွေဦးတော်လှန်ရေးကို မွေးဖွားခဲ့သည်။

နိုင်ငံရေး၊ စစ်ရေး၊ စီးပွားရေး၊ သံတမန်ရေးနှင့် လူမှုရေးစသည့် မတူညီသော နယ်ပယ်များမှ စစ်အုပ်စုကို တိုက်ခိုက်ရန် ဘက်စုံမဟာဗျူဟာ များကို အသုံးပြုခဲ့သည်။ ဤတော်လှန်ရေးသည် ၂၁ရာစုတွင် စစ်အာဏာရှင်စနစ်အား ဆန့်ကျင်ရာတွင် မည်သို့သော မဟာဗျူဟာများသည် ထိရောက်မှုရှိကြောင်းကိုလည်း လေ့လာနိုင်သည်။

 
မြန်မာ့နွေဦးတော်လှန်ရေး ပြောင်းလဲလာပုံအဆင့်ဆင့်
--------------------------------------------


အဆင့် - ၁ အကြမ်းမဖက် အာဏာဖီဆန်ရေးလှုပ်ရှားမှု (ဖေဖော်ဝါရီ - ဧပြီ ၂၀၂၁)

၂၀၂၁ ခုနှစ် စစ်အာဏာသိမ်းမှုအပြီး ပထမဆုံးလုပ်ရပ်မှာ အကြမ်းမဖက် အာဏာဖီဆန်ရေးလှုပ်ရှားမှု (CDM) ဖြစ်သည်။ ဤအဆင့်တွင် တော်လှန်ရေး၏ အဓိကမဟာဗျူဟာမှာ_
အာဏာဖီဆန်လှုပ်ရှားမှု (CDM) - အစိုးရဝန်ထမ်းများ၊ ဆေးဘက်ဆိုင်ရာဝန်ထမ်းများ၊ ဘဏ် ဝန်ထမ်းများနှင့် ဆရာ/ဆရာမများက အလုပ်ခွင်မှ နှုတ်ထွက်ခြင်းဖြင့် စစ်အစိုးရ၏ အုပ်ချုပ်ရေး ယန္တရားကို ရပ်တန့်စေရန် ကြိုးစားခဲ့ကြသည်။

လူထုဆန္ဒပြပွဲများ - မြို့ကြီးများနှင့် ကျေးလက်ဒေသများတွင် လူသန်းပေါင်းများစွာသည် အကြမ်းမဖက်ဆန္ဒပြပွဲများတွင် ပါဝင်ခဲ့ကြပြီး၊ သုံးလက်ညှိုးထောင်ခြင်း၊ အိုးခေါက်သံများဖြင့် ဆန္ဒပြခြင်းစသည့် အမှတ်သင်္ကေတများဖြင့် ဆန္ဒပြခဲ့ကြသည်။

သပိတ်မှောက်မဟာဗျူဟာ - စစ်တပ်နှင့်ဆက်နွယ်သော စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများ၊ လူပုဂ္ဂိုလ်၊ အဖွဲ့အစည်းများကို သပိတ်မှောက်ခြင်းဖြင့် စစ်အစိုးရ၏ ဝင်ငွေရင်းမြစ်များနှင့် ဂုဏ်သိက္ခာကို ဖြတ်တောက်ခဲ့ကြသည်။

ဤကာလတွင် မြန်မာပြည်သူများသည် မဟတ္တမဂန္ဒီ၏ အကြမ်းမဖက်လှုပ်ရှားမှုနှင့် ဂျင်းရှပ်စနစ် (Gene Sharp) ၏ အကြမ်းမဖက်တော်လှန်ရေးသီအိုရီများမှ သင်ခန်းစာများကို အသုံးချခဲ့ကြသည်။ သို့သော် စစ်အစိုးရ၏ ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်သော နှိမ်နင်းမှုများကြောင့် ဤမဟာဗျူဟာသည် အကန့်အသတ်ဖြင့်သာ အောင်မြင်မှု ရရှိခဲ့သည်။


အဆင့် -၂ အကူးအပြောင်းကာလနှင့် ခုခံကာကွယ်ရေးမဟာဗျူဟာ (ဧပြီ - ဩဂုတ် ၂၀၂၁)

စစ်အစိုးရ၏ ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်စွာ နှိမ်နင်းမှုများနှင့် အရပ်သားများကို သတ်ဖြတ်မှုများကြောင့် တော်လှန်ရေးသည် ပိုမိုစုဖွဲ့လာပြီး ကာကွယ်ရေးမဟာဗျူဟာများကို ပိုမိုအသက်ဝင်လာစေခဲ့သည်။

ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေး၊ အုပ်ချုပ်ရေးအဖွဲ့များ ဖွဲ့စည်းခြင်း - မိမိဒေသကို ဒေသခံများကိုယ်တိုင် ခုခံကာကွယ်ကာ ဒေသတွင်းအုပ်ချုပ်မှုများ စတင်ကျင့်သုံးခဲ့သည်။

အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) ဖွဲ့စည်းခြင်း - ရွေးကောက်ခံကိုယ်စားလှယ်များက ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော်ကိုယ်စားပြုကော်မတီ (CRPH) မှတဆင့် ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဧပြီလတွင် NUG ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။

ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့များ (PDF) ဖွဲ့စည်းခြင်း - နိုင်ငံတစ်ဝှမ်းတွင် လူငယ်များနှင့် စစ်တပ်မှထွက်လာသော တပ်ဖွဲ့ဝင်များသည် PDF များကို စတင်ဖွဲ့စည်းခဲ့ကြသည်။

တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းများ (EAOs) နှင့် မဟာမိတ်ဖွဲ့ခြင်း - အချို့ တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းများသည် PDF များကို လေ့ကျင့်သင်ကြားပေးခြင်းနှင့် အကူအညီပေးခြင်း စတင်ပြုလုပ်ခဲ့ကြသည်။


အဆင့် - ၃။ ပြည်လုံးကျွတ်တော်လှန်ရေး (ဩဂုတ် ၂၀၂၁ - ယနေ့ထိ)

တော်လှန်ရေး၏ တတိယအဆင့်သည် ပိုမိုကျယ်ပြန့်သော လက်နက်ကိုင်တော်လှန်ရေးအဖြစ် ပြောင်းလဲလာခဲ့ပြီး၊ အဓိကမဟာဗျူဟာများမှာ-
ဗဟိုချုပ်ကိုင်မှုမရှိသော ပြည်သူ့စစ် - PDF များသည် ဗဟိုထိန်းချုပ်မှုစနစ်အောက်တွင် မရှိဘဲ၊ ဒေသအလိုက် လုပ်ငန်းဆောင်ရွက်ရန် လွတ်လပ်ခွင့်ရှိသည်။

မြို့ပြစစ်ဆင်ရေးနှင့် ပြောက်ကျားစစ်များ - မြို့ပြနှင့် ကျေးလက်ဒေသများတွင် စစ်အစိုးရ၏ အင်စတီ  ကျူးရှင်းများကို ပစ်မှတ်ထားတိုက်ခိုက်ခြင်း၊ စစ်အစိုးရအောက်ရှိ ရုံးများနှင့် အုပ်ချုပ်ရေးများကို အလစ်ငိုက်တိုက်ခိုက်ခြင်း။

စီးပွားရေးစစ်ဆင်ရေး - စစ်တပ်နှင့်ဆက်နွယ်သော စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများကို ဆက်လက်သပိတ် မှောက်ခြင်း၊ အခွန်မပေးရေးလှုပ်ရှားမှုများနှင့် စစ်အစိုးရ၏ ငွေပင်ငွေရင်းများကို ဖြတ်တောက်ရန် စီးပွားရေးလှုပ်ရှားမှုများ။

နယ်မြေသိမ်းစစ်ဆင်ရေးများ - တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းများ၊ PDF များနှင့် တိုင်းရင်းသား တော်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်းများ ပူးပေါင်းပြီး ကျယ်ပြန့်သော စစ်ဆင်ရေးများကို စတင်ခဲ့ ကြသည်။

၂၀၂၃ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလ ၂၇ ရက်နေ့တွင် စတင်ခဲ့သော ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေးသည် ပထမဆုံးကြီးမားကျယ်ပြန့်သည် နယ်မြေသိမ်း၊ မြို့သိမ်းစစ်ဆင်ရေးတစ်ခု ဖြစ်ပြီး၊ နယ်မြေ အများအပြားကို ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့ပြီး စစ်အစိုးရ၏ ထိန်းချုပ်မှုကို သိသိသာသာ လျော့နည်းစေခဲ့သည်။ ထိုနောက်ပိုင်းတွင် နယ်မြေသိမ်း၊ မြို့သိမ်းတိုက်ပွဲများကို ဆက်တိုက်လုပ်ဆောင်နိုင်ခဲ့သည်။ လက်ရှိအချိန်တွင် တော်လှန်ရေးအင်အားစုများမှ မြို့ပေါင်း (၉၀) ဝန်းကျင် ထိန်းသိမ်းထားနိုင်ခဲ့ပြီဖြစ်သည်။

 
တော်လှန်ရေးကာလနှင့်အတူ ပြောင်းလဲလာသော မဟာဗျူဟာများ
------------------------------------------------------


၁။ နိုင်ငံရေးမဟာဗျူဟာ ပြောင်းလဲမှု

ကနဦးကာလ- တော်လှန်ရေးစတင်ချိန်တွင် နိုင်ငံရေးမဟာဗျူဟာသည် ရွေးကောက်ပွဲရလဒ်ကို ပြန်လည်ရရှိရေးနှင့် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေအတိုင်း ပြန်လည်လုပ်ဆောင်ရေး ဟူသော ဦးတည်ချက် ရှိခဲ့သည်။

လက်ရှိကာလ- ပြင်းထန်သော တုံ့ပြန်မှုများနှင့် တော်လှန်ရေးပြောင်းလဲမှုနှင့်အတူ နိုင်ငံရေး မဟာဗျူဟာလည်း ပြောင်းလဲလာခဲ့သည်။ လက်ရှိတွင် NUG နှင့် တော်လှန်ရေးအင်အားစုများသည်-
  • ၂၀၀၈ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေကို ဖျက်သိမ်းရေး
  • ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီပြည်ထောင်စု တည်ဆောက်ရေး
  • တပ်မတော်ကို အရပ်သားထိန်းချုပ်မှုအောက်တွင် ထားရှိရေး
စသည့် မဟာဗျူဟာများကို ပြောင်းလဲကျင့်သုံးလာခဲ့သည်။

 
၂။ စစ်ရေးမဟာဗျူဟာ ပြောင်းလဲမှု

ကနဦးကာလ- ကနဦးတွင် အကြမ်းမဖက်ဆန္ဒပြမှုများသာ ရှိခဲ့ပြီး၊ စစ်ရေးချဉ်းကပ်မှုများ မရှိခဲ့ပေ။

လက်ရှိကာလ- စစ်အစိုးရ၏ အကြမ်းဖက်နှိမ်နင်းမှုများအပြီးတွင် စစ်ရေးမဟာဗျူဟာများ သိသိသာသာ ပြောင်းလဲလာခဲ့သည်။ ဒေသတွင်းခုခံမှုများမှသည်၊ တောတွင်းပြောက်ကျား၊ မြို့ပြ ပြောက်ကျားစစ်များ၊  မြို့ပြစစ်ဆင်ရေးနှင့် နယ်မြေသိမ်းစစ်ပွဲ၊ မြို့သိမ်းတိုက်ပွဲကြီးများအထိ ထိုးဖောက်နိုင်ခဲ့သည်။ မော်စီတုန်း၏ ပြည်သူ့စစ်ပွဲသီအိုရီအရ ပြည်သူလူထုထံမှ အကူအညီရယူခြင်း၊ ရန်သူထံမှ လက်နက်ရယူခြင်းနှင့် ကျေးလက်ဒေသများမှ စတင်တိုက်ခိုက်ပြီး မြို့ကြီးများဆီသို့ လျှောက်လှမ်းသည့် မဟာဗျူဟာကို အသုံးပြုလာခဲ့သည်။


၃။ စီးပွားရေးမဟာဗျူဟာ ပြောင်းလဲမှု

ကနဦးကာလ- တော်လှန်ရေးစတင်ချိန်တွင် စစ်တပ်နှင့်ဆက်နွယ်သော စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများကို သပိတ်မှောက်ခြင်း၊ စစ်အစိုးရကို အခွန်မပေးရေးနှင့် ဘဏ်များမှ ငွေများထုတ်ယူခြင်းကဲ့သို့သော စီးပွားရေး ဖိအားပေးမှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။

လက်ရှိကာလ- စစ်တပ်နှင့်ဆက်စပ်နေသော စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများတွင် အကျိုးတူပူးပေါင်း ဆောင်ရွက်နေကြသော နိုင်ငံတကာစီးပွားရေးလုပ်ငန်းများကိုပါ သပိတ်မှောက်လာကြသည်။ တော်လှန်ရေးရန်ပုံငွေများကိုလည်း ပိုမိုရှာဖွေလာနိုင်ကြသည်။ စစ်တပ်မှ ထိန်းချုပ်ထားသော ဘဏ်များကို အသုံးပြုခြင်းမှ နွေဦးဘဏ်ကဲ့သို့ တော်လှန်ရေးဘဏ်များမှ တဆင့် ငွေများကို လွှဲပြောင်းလာနိုင်သည်။


၄။ သတင်းအချက်အလက်နှင့် ဆက်သွယ်ရေးမဟာဗျူဟာ ပြောင်းလဲမှု

ကနဦးကာလ- တော်လှန်ရေး၏ ပထမကာလတွင် လူမှုကွန်ရက်များနှင့် မီဒီယာများကို အသုံးပြု၍ နိုင်ငံတကာအသိုင်းအဝိုင်းထံ သတင်းအချက်အလက်များ ဖြန့်ဝေခဲ့သည်။

လက်ရှိကာလ- စစ်အစိုးရ၏ အင်တာနက်ဖြတ်တောက်မှုနှင့် ဆက်သွယ်ရေးကန့်သတ်ချက်များ ကြောင့် ပြည်တွင်းအခြေအနေများကို မျက်ခြေမပြတ်သိနိုင်ရန်နှင့် ပြည်သူများကို သတင်း အချက်အလက်ပေးနိုင်ရန် နည်းလမ်းပေါင်းစုံဖြင့် ကြိုးပမ်းကြသည်။ လက်ရှိအချိန်အထိ အာဏာသိမ်း စစ်တပ်မှ ပြည်သူကို သတင်းအမှောင်မချနိုင်သေးပေ။


လက်ရှိအသုံးပြုနေသော မဟာဗျူဟာများ၏ အားသာချက်များ
----------------------------------------------------


လက်ရှိအချိန်တွင် မြန်မာ့နွေဦးတော်လှန်ရေးသည် တဖြည်းဖြည်း တိုးတက်လာသော အောင်မြင်မှုများကို စတင်တွေ့မြင်နေရပြီဖြစ်သည်။ ဤအပိုင်းတွင် အသုံးပြုနေသော မဟာဗျူဟာများ၏ အားသာချက်များကို ဆွေးနွေးသွားမည်။

၁။ ဗဟိုချုပ်ကိုင်မှုနည်းသောနိုင်ငံရေး၊ စစ်ရေး၏ အားသာချက်များ

ရုတ်ချည်းဖမ်းဆီးရန် ခက်ခဲခြင်း- PDF နှင့် အခြားတော်လှန်ရေးအဖွဲ့များသည် ဗဟိုချုပ်ကိုင်မှုမရှိဘဲ ဆောင်ရွက်ခြင်းကြောင့် ခေါင်းဆောင်များ ဖမ်းဆီးခံရပါက တစ်ခုလုံး ပြိုလဲသွားခြင်းမရှိပေ။

ဒေသအလိုက် အခြေအနေနှင့် သင့်လျော်သော မဟာဗျူဟာများ ချမှတ်နိုင်ခြင်း- တော်လှန်ရေး အဖွဲ့များသည် ဒေသအလိုက် အခြေအနေများကို လိုက်လျောညီထွေဖြစ်အောင် ပြုလုပ်နိုင်ခဲ့သည်။

စစ်အစိုးရ၏ ထောက်လှမ်းရေးကို ပိုမိုခက်ခဲစေခြင်း- ဆက်သွယ်ရေးနှင့် တိုက်ခိုက်ရေး နည်းဗျူဟာများကို စစ်အစိုးရမှ လျင်မြန်စွာ ဖော်ထုတ်ရန် ခက်ခဲစေသည်။


၂။ ညွန့်ပေါင်းမဟာဗျူဟာ၏ အားသာချက်

မြန်မာ့နွေဦးတော်လှန်ရေး၏ အဓိကအားသာချက်တစ်ခုမှာ စုပေါင်းခေါင်းဆောင်မှု ဖြစ်သည်။ တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းများ၊ အရပ်သားကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့များနှင့် NUG တို့ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ခြင်းဖြင့်-

ကျွမ်းကျင်မှုနှင့် အတွေ့အကြုံ မျှဝေနိုင်ခြင်း- တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းများ၏ နှစ်ပေါင်းများစွာ စစ်ရေးအတွေ့အကြုံနှင့် မြန်မာ့တပ်မတော်တိုက်ပွဲဝင်နည်းဗျူဟာများကို နားလည်ထားမှုတို့ကို အသုံးချနိုင်ခဲ့ သည်။

လူသားအရင်းအမြစ်နှင့် လက်နက်ခဲယမ်းများ ပေါင်းစပ်အသုံးပြုနိုင်ခြင်း- အဖွဲ့အစည်းများ ပေါင်းစပ်ခြင်းဖြင့် လိုအပ်သော အရင်းအမြစ်များကို ပိုမိုကောင်းမွန်စွာ ခွဲဝေအသုံးပြုနိုင်ခဲ့သည်။

ထိရောက်သော နယ်မြေထိန်းချုပ်နိုင်ခြင်း- မဟာမိတ်ဖွဲ့စည်းမှုကြောင့် ယခင်ကထက် ပိုမို ကျယ်ပြန့်သော နယ်မြေများကို ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့သည်။

ပိုမိုကျယ်ပြန့်သော နိုင်ငံရေးတရားဝင်မှု- တိုင်းရင်းသားအဖွဲ့အစည်းများနှင့် ပေါင်းစည်းခြင်းဖြင့် ပိုမို ကျယ်ပြန့်သော တရားဝင်မှုကို ရရှိခဲ့သည်။


၃။ စီးပွားရေးနှင့် ဆက်သွယ်ရေးမဟာဗျူဟာများ၏ အားသာချက်

နိုင်ငံတကာထောက်ခံမှုနှင့် ဖိအားပေးမှုများရရှိခြင်း- တော်လှန်ရေးအဖွဲ့များသည် နိုင်ငံတကာ အသိုင်းအဝိုင်းကို ထိရောက်စွာ ချဉ်းကပ်နိုင်ခဲ့ပြီး စစ်အစိုးရအပေါ် စီးပွားရေးဒဏ်ခတ်ပိတ်ဆို့မှုများနှင့် ဖိအားများကို အတိုင်းအတာတစ်ခုအထိ ပေးနိုင်ခဲ့သည်။

ဒီဂျစ်တယ်နည်းပညာရေကန်များကို ဖြတ်ကျော်နိုင်ခြင်း- VPN နှင့် ဂြိုဟ်တုအင်တာနက်ကဲ့သို့သော နည်းပညာဖြေရှင်းချက်များမှတစ်ဆင့် စစ်အစိုးရ၏ ဆက်သွယ်ရေးကန့်သတ်ချက်များကို ကျော်လွှား နိုင်ခဲ့သည်။

ဒစ်ဂျစ်တယ်ငွေကြေးအသုံးပြုခြင်း: ဒစ်ဂျစ်တယ်ငွေကြေးအသုံးပြုခြင်းဖြင့် တော်လှန်ရေးရန်ပုံငွေ များကို ထိရောက်စွာ လွှဲပြောင်းနိုင်ခဲ့ပြီး စစ်အစိုးရ၏ ငွေကြေးထိန်းချုပ်မှု ကန့်သတ်ချက်များကို ရှောင်ရှားနိုင်ခဲ့သည်။


၄။ ဒေသန္တရအုပ်ချုပ်ရေးများ တည်ဆောက်ခြင်း၏ အားသာချက်

ပြည်သူလူထု၏ ယုံကြည်မှုတည်ဆောက်နိုင်ခြင်း- လွတ်မြောက်နယ်မြေများတွင် ပညာရေး၊ ကျန်းမာရေးနှင့် တရားစီရင်ရေးလုပ်ငန်းများကို ဆောင်ရွက်ခြင်းဖြင့် ပြည်သူလူထု၏ ယုံကြည်မှုကို တည်ဆောက်နိုင်ခဲ့သည်။

စစ်အစိုးရ၏ တရားဝင်မှုကို ယိုယွင်းစေခြင်း- ပြည်သူလူထုကို ဝန်ဆောင်မှုများပေးခြင်းဖြင့် စစ်အစိုးရ၏ အုပ်ချုပ်ရေးစနစ်ကို အစားထိုးနိုင်ကြောင်း ပြသနိုင်ခဲ့သည်။
တော်လှန်ရေးအတွက် "လမ်းပြမြေပုံ" တည်ဆောက်နိုင်ခြင်း- စစ်အစိုးရကျဆုံးပြီးနောက် အကူးအပြောင်းကာလတွင် အသုံးပြုမည့် နိုင်ငံရေးနှင့် အုပ်ချုပ်ရေးအစီအစဉ်များကို စမ်းသပ် အသုံးပြုနိုင်ခဲ့သည်။

 
မဟာဗျူဟာ ဟာကွက်များ
-----------------------


မြန်မာ့နွေဦးတော်လှန်ရေး၏ သိသာထင်ရှားသော အောင်မြင်မှုများရှိခဲ့သော်လည်း၊ မဟာဗျူဟာ ဆိုင်ရာ ဟာကွက်များလည်း ရှိခဲ့သည်။ ဤအပိုင်းတွင် အဓိကဟာကွက်များကို လေ့လာသုံးသပ်သွားမည်။


၁။ နိုင်ငံရေးဆိုင်ရာစိန်ခေါ်မှုများ

ရည်မှန်းချက်များနှင့် မျှော်မှန်းချက်များ မတူညီခြင်း- အဖွဲ့အသီးသီးသည် တော်လှန်ရေးအတွက် မတူညီသော ရည်မှန်းချက်များနှင့် မျှော်မှန်းချက်များ ရှိကြသည်။ ညှိနှိုင်းဆောင်ရွက်ရမည့် အဖွဲ့များစွာ ရှိခြင်းကြောင့် တစ်ခါတစ်ရံတွင် ဆုံးဖြတ်ချက်ချမှတ်ရာ၌ နှေးကွေးခဲ့သည်။
ခေါင်းဆောင်မှုဆိုင်ရာ ပြိုင်ဆိုင်မှုများ- NUG၊ တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့များနှင့် အခြားအဖွဲ့များ အကြား တစ်ခါတစ်ရံတွင် ခေါင်းဆောင်မှုဆိုင်ရာ ပြိုင်ဆိုင်မှုများ ဖြစ်ပေါ်နေသည်။

ဒေသန္တရအုပ်ချုပ်ရေးနှင့် ပတ်သက်ပြီး အတွေ့အကြုံအားနည်းခြင်း - တပြည်ထောင်စနစ် အားကောင်းခဲ့သော တိုင်းပြည်အနေဖြင့် လက်ရှိကာလတွင် စိုးမိုးနယ်မြေများ၌ ဒေသန္တရအုပ်ချုပ်ရေး ဖော်ဆောင်သောအခါ နိုင်ငံရေးစနစ်သစ်အပေါ် သိမှုအားနည်းခြင်း၊ ကျွမ်းကျင်မှုမရှိခြင်းကြောင့် များစွာစိန်ခေါ်မှု ဖြစ်စေသည်။ လက်ရှိကာလတွင် လိုအပ်နေသော နည်းပညာအကူအညီများကိုလည်း ရရှိရန် အလှမ်းဝေးနေဆဲဖြစ်သည်။
 

၂။ စစ်ရေးဆိုင်ရာ စိန်ခေါ်ချက်များ

စစ်ရေးမဟာဗျူဟာကိုကျွမ်းကျင်မှုအားနည်းခြင်း - လက်နက်ကိုင်တော်လှန်ရေးကို အဓိကလမ်းစဉ် အဖြစ် ရွေးချယ်မှုသည် တော်လှန်ရေးတွင် ပါဝင်သူအားလုံး ဆက်လက်တိုက်ပွဲဝင်နိုင်ရန် အကန့် အသတ် ဖြစ်စေသည်။ စစ်ရေးမဟာဗျူဟာမကျွမ်းကျင်မှုသည်လည်း အဓိက စိန်ခေါ်ချက်ဖြစ်သည်။
ဘဏ္ဍာရေးကန့်သတ်ချက်များ - တိုက်ပွဲများ ဆက်လက်ရှည်ကြာလာသည်နှင့်အမျှ တော်လှန်ရေးအဖွဲ့ များသည် ငွေကြေးလိုအပ်ချက်များနှင့် ရင်ဆိုင်ရသည်။

လက်နက်နှင့် ခဲယမ်းလိုအပ်ချက်များ- PDF များနှင့် တော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့များသည် လက်နက်နှင့် ခဲယမ်းလိုအပ်ချက်များနှင့် ရင်ဆိုင်ရသည်။

နည်းပညာနှင့် သင်တန်းရရှိမှု ကန့်သတ်ချက်များ- တိုက်ပွဲဝင်စွမ်းရည်တိုးတက်ရန် လိုအပ်သော သင်တန်းများ ရရှိရန် အခက်အခဲရှိသည်။

နယ်စပ်ဧရိယာများသို့ ထွက်ပေါက်ကန့်သတ်ချက်များ- တပ်ဖွဲ့အများစုသည် နယ်စပ်ဒေသများမှ ဝေးကွာသော နယ်မြေများတွင် လှုပ်ရှားရသည့်အတွက် လိုအပ်သော အထောက်အပံ့များ ရရှိရန် စိန်ခေါ်မှုများနှင့် ရင်ဆိုင်ရသည်။


၃။ သတင်းအချက်အလက်နှင့် ဝါဒဖြန့်ချိရေးဆိုင်ရာ ဟာကွက်များ

သတင်းလျင်မြန်စွာပျံ့နှံ့မှုကို ထိန်းချုပ်ရန် ခက်ခဲခြင်း - ဗဟိုချုပ်ကိုင်မှုမရှိသော ဖွဲ့စည်းပုံကြောင့် သတင်းအချက်အလက်များကို လျှို့ဝှက်ထားရန်နှင့် ဖြန့်ဖြူးရန်ကြားတွင် ကိုင်တွယ်ထိန်းချုပ်ရ ခက်ခဲသည်။ သတင်းပေါက်ကြားမှုကြောင့် ထိခိုက်ခဲ့ရသောအခြေအနေများလည်း ရှိသည်။  

နိုင်ငံတကာမီဒီယာအာရုံစိုက်မှု ဆုံးရှုံးခြင်း - တော်လှန်ရေးစတင်ပြီး အချိန်ကြာလာသည်နှင့်အမျှ နိုင်ငံတကာမီဒီယာများ၏ အာရုံစိုက်မှု လျော့နည်းလာခဲ့သည်။

စစ်အစိုးရ၏ လုပ်ကြံသတင်းများနှင့် ဝါဒဖြန့်ချိရေးကို တုံ့ပြန်ရာတွင် စိန်ခေါ်မှုများ- စစ်အစိုးရသည် အာဏာသိမ်းပြီးနောက် ပြည်တွင်းနှင့် နိုင်ငံပိုင်သတင်းမီဒီယာများကို ထိန်းချုပ်ခဲ့ပြီး၊ တော်လှန်ရေး သမားများကို အကြမ်းဖက်သမားများအဖြစ် ပုံဖော်ရန် ကြိုးပမ်းနေသည်။

 
၄။ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာတိုက်ပွဲ စိန်ခေါ်မှုများ

တော်လှန်ရေးပင်ပန်းမှု (Revolution Fatigue)- တော်လှန်ရေးကြာရှည်လာသည်နှင့်အမျှ လူထုအကြား စိတ်ပင်ပန်းမှုနှင့် အားလျော့လာမှုများ ဖြစ်ပေါ်လာသည်။

ပြည်သူများအတွက် လုံခြုံရေးဆိုင်ရာ စိုးရိမ်မှုများ- တော်လှန်ရေးရလဒ်ကြောင့် ပြည်သူများ၏ ဘဝလုံခြုံရေးအပေါ် ထိခိုက်မှုများလည်း ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်။
တော်လှန်ရေးအတွင်း အပြစ်မဲ့ပြည်သူများ ထိခိုက်ဆုံးရှုံးမှုများ- စစ်ရေးလှုပ်ရှားမှုများကြောင့် အပြစ်မဲ့ပြည်သူများ ထိခိုက်သေဆုံးမှုသည် တော်လှန်ရေး၏ တရားဝင်မှုကို ထိခိုက်စေသည်။

 
၅။ လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုဆိုင်ရာ စိန်ခေါ်မှုများ

ဒုက္ခသည်နှင့် စစ်ဘေးရှောင်အရေအတွက် တိုးလာခြင်း: စစ်ဆင်ရေးများ တိုးမြှင့်လာသည်နှင့်အမျှ စစ်ဘေးရှောင်အရေအတွက်လည်း တိုးလာပြီး၊ အိုးအိမ်ပျက်စီးမှုလည်း အလွန်းမြင့်တက်လာသည်။  လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုကို လုံလောက်အောင် မလုပ်ဆောင်နိုင်ပေ။ အထူးသဖြင့် ကလေးသူငယ်များ၊ အမျိုးသမီးများနှင့် သက်ကြီးရွယ်အိုများကဲ့သို့သော ထိခိုက်လွယ်သော အုပ်စုများအတွက် ထိခိုက်မှုများ ပိုမိုကြီးမားလာသည်။

အခြေခံလိုအပ်ချက်များကို မဖြည့်ဆည်းပေးနိုင်ခြင်း - စစ်ရေးအရှိန်မြှင့်တက်လာသည်နှင့်အမျှ စားနပ်ရိက္ခာ၊ ပညာရေး၊ ကျန်းမာရေးကဲ့သို့ အရေးပေါ်လိုအပ်ချက်ကို မဖြည့်တင်းပေးနိုင်တော့ပေ။

 
နိဂုံး
-----


နွေဦးတော်လှန်ရေးသည် ယခင်ကမတွေ့ကြုံခဲ့ဖူးသော စိန်ခေါ်မှုများနှင့် အခွင့်အလမ်းများအကြား လွန်ဆွဲလျက် ရှိသည်။ ယနေ့အချိန်ထိ ကြည့်မည်ဆိုပါက ဤတော်လှန်ရေးသည် ဘက်ပေါင်းစုံမှ ချဉ်းကပ်ထား သော မဟာဗျူဟာမျိုးစုံကို အသုံးပြုခဲ့သည်ကို တွေ့ရသည်။ အကြမ်းမဖက် အာဏာဖီဆန်ရေးလှုပ်ရှားမှုများမှ စတင်ခဲ့ပြီး ကျယ်ပြန့်သော လက်နက်ကိုင်တော်လှန်ရေးအထိ တိုးတက်ပြောင်းလဲလာခဲ့သည်။၂၀၂၅ ခုနှစ်သည် စစ်ရေးအောင်ပွဲများနှင့်အတူ နိုင်ငံရေးအောင်မြင်မှုကို ရရှိရန် ကြိုးပမ်းနေဆဲကာလ ဖြစ်သည်။ ထို့နောက်တွင် လုပ်ဆောင်ရမည့် ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီစနစ် တည်ဆောက်ရေးသည် နောက်ထပ်ကြီးမားသော စိန်ခေါ်မှုတစ်ခု ဖြစ်ပါလိမ့်မည်။

အနာဂတ်တွင် နွေဦးတော်လှန်ရေး၏ အောင်မြင်မှုသည် တော်လှန်ရေး အင်အားစုများအကြား စည်းလုံးညီညွတ်မှု ဆက်လက်ထိန်းသိမ်းနိုင်ခြင်းနှင့် ပိုမိုချိတ်ဆက်နိုင်ခြင်း၊ နိုင်ငံတကာထောက်ခံမှု တိုးမြှင့်ရရှိခြင်း၊ အရင်းအမြစ်များကို စနစ်ကျစွာ အသုံးပြုနိုင်ခြင်းနှင့် တော်လှန်ရေး ကာလရှည်ကြာလာသည် နှင့်အမျှ ပြည်သူလူထု၏ ယုံကြည်မှုနှင့် ထောက်ခံမှုကို ဆက်လက်ထိန်းသိမ်းနိုင်ခြင်း တို့အပေါ် လုံးဝ မှီတည်နေပေလိမ့်မည်။

​နွေဦးတော်လှန်ရေးကာလအတွင်း ပြောင်းလဲလာသော တိုးတက်မှု၊ ဆုတ်ယုတ်မှု များကို အသိသတိရှိခြင်းသည် အောင်ပွဲအတွက် အထူးလိုအပ်သည်။ ပြောင်းလဲလာသော အခြေအနေ၊ ပေးထားချက်များအပေါ် အကောင်းဆုံးမဟာဗျူဟာရေးဆွဲနိုင်ခြင်းဖြင့် နွေဦးတော်လှန်ရေးပန်းတိုင်ကို အရောက်လှမ်းနိုင်မည် ဖြစ်ပါကြောင်း။            ။



အမျိုးသမီးအသံ အမျိုးသမီးအားမာန်စာစဉ်အမှတ် (၆) ဖြစ်သည့် "နွေဦးကို အစပြု၍ (သို့မဟုတ်) စနစ်ပြောင်းတော်လှန်ရေး စာအုပ်အပြည့်အစုံကို အောက်ပါလင့်ခ်တွင် ဝင်ရောက်ဖတ်ရှုနိုင်ပါပြီရှင်။
 https://drive.google.com/file/d/16_IUEpaEkiTXu72iC09lOk0VDbKqXc7p/view?usp=sharing



#politicsforwomenmyanmar
#whatishappeninginmyamar
#Advocacy
#politics
#media​