တော်လှန်ရေးကာလအလွန် အမျိုးသမီးများနှင့် နိုင်ငံရေးအခန်းကဏ္ဍ

ရေးသားသူ- မာယာ

အမျိုးသမီးအသံ အမျိုးသမီးအသံ စာစဉ်အမှတ် (၂) မှ ကောက်နုတ်ဖော်ပြသည်။

၂၀၂၃၊ အောက်တိုဘာ ၂၇ ရက်မှ စခဲ့သော MNDAA, TNLA နှင့် AA မြောက်ပိုင်းအဖွဲ့သုံးဖွဲ့၏ ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေးသည် လက်နက်ကိုင်တော်လှန်ရေး၏ အရှိန်ကို ပိုမိုမြှင့်တင်ရန် တွန်းအားဖြစ်ခဲ့ပြီး ထိုစစ်ဆင်ရေးနှင့်အတူ နိုင်ငံနှင့်အဝန်း တော်လှန်ရေးအဟုန်မြှင့်တင်ခဲ့ကြရာ မြို့ပေါင်း (၁၈) မြို့ ကိုလည်း စစ်ကောင်စီလက်ထဲမှ သိမ်းယူနိုင်ခဲ့သည်။

EAOs များနှင့် ပြည်သူ့တော်လှန်ရေး တပ်ဖွဲ့များ၏ ပူးပေါင်းကြိုးပမ်းမှုဖြင့် ရောင်နီလာသည့် နေ့ရက်များကို မြင်နေရပြီ။ စစ်အာဏာရှင် အမြစ်ပြတ်အောင် ဖြုတ်ချနိုင်ရုံနှင့် မပြီးသေးပါ။ အာဏာရှင်တို့ ဖျက်စီးမှုကြောင့် စီးပွားရေး၊ ပညာရေး စသဖြင့် အဘက်ဘက်မှ ယိုယွင်းနေသောကျွန်မတို့၏နိုင်ငံကို နလန်ထူနိုင်အောင် ပြန်လည်ထူထောင် ရဦးမည် ဖြစ်သည်။

၁။ လက်နက်ကိုင်တော်လှန်ရေးအတွင်း စစ်တပ်၏ ဖိနှိပ်ခံရမှုများကို ပြန်လည်ကုစားခြင်း

          မည့်သည့်စစ်ပွဲတွင်မဆို ထိခိုက်မှု အများဆုံးခံစားကြရသူများသည် ပြည်သူများပင် ဖြစ်သည်။ ထိုပြည်သူများထဲမှ အမျိုးသားများထက် ထိလွယ်ရှလွယ်လူအုပ်စုဟု သတ်မှတ်ထားသည့် ကျွန်မတို့ အမျိုးသမီးနှင့် ကလေးသူငယ်များသည် စစ်ပွဲအတွင်း ဖိနှိပ်မှုကို ပိုမိုခံစားကြရသူများ ဖြစ်ကြသည်။ ကျွန်မတို့ နိုင်ငံတွင် ဖြစ်ခဲ့သော စစ်ပွဲပဋိပက္ခကြား အကြမ်းဖက်ခံရမှုများကို ဖော်ပြရလျှင် ၁၉၉၆-၂၀၀၁ ခုနှစ်အတွင်း အကြမ်းဖက်စစ်ကောင်စီမှ ရှမ်းအမျိုးသမီးများအပေါ် ကျူးလွန်သည့် လိင်ပိုင်း ဆိုင်ရာအကြမ်းဖက်မှု (၁၇၃) မှု၊ ၂၀၁၀-၂၀၁၅ အတွင်းတွင် (၁၁၈) မှု၊ ၂၀၁၆-၂၀၂၁ ခုနှစ်အထိ လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာအကြမ်းဖက်မှု ကျူးလွန်ခံရမှု (၇၈) ထက် မနည်း ရှိခဲ့သည်။

ယခု ၂၀၂၁ ခုနှစ် အာဏာသိမ်းပြီး လက်နက်ကိုင်တော်လှန်ရေးအတွင်း အကြမ်းဖက်စစ်ကောင်စီမှ ကျူးလွန်သည့် လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာအကြမ်းဖက်မှုများ၊ ကိုယ်ဝန်ဆောင်အမျိုးသမီးနှင့် ကလေးသူငယ်များ အပေါ် လူမဆန် စွာ ဖိနှိပ်မှုများသည် ယခင်နှစ်များထက် ပိုမိုများပြားလာခဲ့သည်။

ထို့ကြောင့် နိုင်ငံကို ပြန်လည်ထူထောင်ရေးကာလတွင် မတရားဖိနှိပ်မှု ခံခဲ့ရသော အမျိုးသမီး များနှင့် ကလေးသူငယ်များကို စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ၊ ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာစသည့် ပြန်လည်ကုစားပေးမှုများ သည်လည်း ဦးစားပေးကဏ္ဍတွင် ပါဝင်ရမည်။ ထို့ပြင် ဖက်ဒရယ်ပြည်ထောင်စု ထူထောင်ရာတွင် လည်း အမျိုးသမီး နှင့် ကလေးသူငယ်များအတွက် လုံခြုံမှုပေးနိုင်သည့် လူမှုပတ်ဝန်းကျင်တစ်ခု ဖြစ်စေရန် (၁) ကာကွယ်ခြင်း၊ (၂) တားဆီးခြင်း၊ (၃) ပါဝင်ဆောင်ရွက်ခြင်း၊ (၄) ကယ်ဆယ်ရေးနှင့် ပြန်လည်ထူထောင်ရေး စသည့် ငြိမ်းချမ်းရေးနှင့် လုံခြုံရေးဆိုင်ရာလမ်းညွှန်မှု ဘောင် (မဏ္ဍိုင်ကြီး-၄ ရပ်)ကို အခြေခံ၍ ဖန်တီးပေးရမည်။

၂။ ပြန်လည်ထူထောင်မည့် ဖက်ဒရယ်ပြည်ထောင်စုတွင်  Gender Equality (ကျားမ တန်းတူရရှိရေး)

ကျွန်မတို့ နိုင်ငံတွင် နှစ်ပေါင်းများစွာ အာဏာရှင်စနစ်ဆိုး၏ ဖုံးလွှမ်းမှုများကြောင့် ကျားမ တန်းတူရရှိရေး မဆိုထားနှင့် “လူ့အခွင့်အရေး” ဆိုသည့် စကားလုံးကိုပင် ဒီမိုကရေစီရပြီးနောက်ပိုင်း မှသာ အနည်းငယ်စတင်ရင်းနှီးခဲ့သည့် စကားလုံးဖြစ်ပြီး ယခုတိုင်ထိပင် အပြည့်အဝ မရရှိသေးပဲ ဆိုးရွားစွာ ချိုးဖောက်ခံနေရသည့် အရာတစ်ခုလည်း ဖြစ်သည်။

“နှစ်ပေါင်းများစွာ အာဏာရှင်စနစ်ဆိုး၏ ဖုံးလွှမ်းမှုများကြောင့် ကျားမ တန်းတူရရှိရေး မဆိုထားနှင့် “လူ့အခွင့်အရေး” ဆိုသည့် စကားလုံးကိုပင် ဒီမိုကရေစီရပြီးနောက်ပိုင်း မှသာ အနည်းငယ်စတင်ရင်းနှီးခဲ့သည့် စကားလုံးဖြစ်ပြီး ယခုတိုင်ထိပင် အပြည့်အဝ မရရှိသေးပဲ ဆိုးရွားစွာ ချိုးဖောက်ခံနေရသည့် အရာတစ်ခုလည်း ဖြစ်သည်”

လူသားတိုင်း မွေးရာပါ လူ့ဂုဏ်သိက္ခာနှင့်အညီ နေထိုင်နိုင်ရန် မရှိမဖြစ်လိုအပ်သည့် အခြေခံအချက်များကို “လူ့အခွင့်အရေး” ဟု ခေါ်သည်။ ထိုအခြေခံအချက်များထဲမှ “Gender Equality (ကျားမ တန်းတူရရှိရေး)” သည်လည်း လူ့အခွင့်အရေးတစ်ခုအဖြစ် ပါဝင်ပါသည်။ ထို့ကြောင့် လူ့အခွင့်အရေးကြောငြာစာတမ်း(UDHR) အပိုဒ်-၂ တွင် အသားအရောင် ခွဲခြားမှုမရှိရေးနှင့် ကျား/မ တန်းတူရရှိရေးဆိုသည့် အချက်ကိုလည်း  ပါဝင်ရေးဆွဲထားသည်။

ကျွန်မတို့ နိုင်ငံသည် ဗုဒ္ဓဘာသာဝင် အများဆုံးနေထိုင်သည့် နိုင်ငံဖြစ်သည့်အလျောက် အမျိုးသမီးများမှာ ကျန်းမာရေး၊ ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ နှင့် စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာအပေါ် ခွဲခြားဆက်ဆံမှု ဖြစ်စေသည့် ထုံးတမ်းအစဉ်အလာ၊ ဓလေ့ထုံးတမ်း၊ ယဉ်ကျေးမှု ထုံးတမ်း၊ ရိုးရာဓလေ့နှင့် အခြားထုံးတမ်းများ(သို့) လူ့အခွင့်အရေးအပြည့်အဝ မကျင့်သုံးနိုင်အောင် အကန့်အသတ် ဖြစ်စေသည့် ထုံးတမ်းအစဉ်အလာများဖြင့် ခွဲခြားဆက်ဆံခြင်း ခံနေရပါသည်။

ထင်ရှားသော ဥပမာပြရသော် အလှူပွဲများ လှည့်လည်စီတန်းပြသည့်ဓလေ့တွင် ပါဝင်ရသည့် ကွမ်းတောင်ကိုင်၊ ပန်းတောင်ကိုင်ဟူသော နေရာတွင် မိစုံဖစုံရှိသည့် မိန်းကလေးဖြစ်မှ ပါဝင်ဆင်နွှဲခွင့် ရခြင်း၊ ဗမာတို့၏ ယဉ်ကျေးမှုထုံးတမ်းအရ အိမ်ထောင်ကွဲသည့်အမျိုးသမီးများသည် အမျိုးသားများ ထက်ပို၍ လူ့အဖွဲ့အစည်းတွင်(တစ်ခုလပ်မ)ဆိုသည့် အမည်ဆိုးဖြင့် ချိုးနှိမ်စွာ ခွဲခြားဆက်ဆံခံနေရမှု များ ဖြစ်သည်။

ထို့ပြင် အမျိုးသမီးများသည် ခေတ်အဆက်ဆက် ပညာရေး၊ အလုပ်အကိုင်အခွင့်အလမ်း စသည့်နယ်ပယ်များတွင်လည်း အမျိုးသားများထက် အခွင့်အရေးနည်းပါးခြင်း၊ လူမှုအဖွဲ့အစည်းတွင် မုဒိမ်းမှု၊ အိမ်ထောင်ဖက်က ကျူးလွန်သည့် အကြမ်းဖက်မှုနှင့် အိမ်တွင်းအကြမ်းဖက်မှုများကို ခံစားနေရသူများဖြစ်သည်။ မိမိမိသားစုထဲတွင်ပင် မိဘများက သားနှင့်သမီးဆိုလျှင် သားယောကျ်ား များကို ပိုမိုဦးစာပေးလေ့ရှိသည်။ ယခုထူထောင်ကြမည့် ဖယ်ဒရယ်ပြည်ထောင်စုတွင် ခွဲခြားဆက်ဆံခံ နေရမှုများ အများဆုံးပပျောက်ပြီး ကျား/မ အခွင့်အရေး တန်းတူရရှိဖို့ လုပ်ဆောင်ရန် အချိန်ကောင်း ဖြစ်သည်။

Gender တန်းတူရေးသည် ဒီမိုကရေစီ၏ အခြေခံတစ်ရပ်ဖြစ်သည်၊ ဒီမိုကရေစီ ဆိတ်သုဉ်းခြင်း အကြောင်းအရင်းထဲကတခုသည် Gender တန်းတူရေး ကင်းမဲ့ခြင်းကြောင့် ဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့်  တော်လှန်ရေးအလွန်ကာလ (ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီနိုင်ငံသစ်) တွင် မုဒိမ်းမှု၊ အိမ်ထောင်ဖက်မှ ကျူးလွန်သော အိမ်တွင်းအကြမ်းဖက်မှုအဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုချက်ကို ကွန်ဗင်းရှင်းနှင့် အညီ ပြင်ဆင်ခြင်း၊ အမျိုးသမီးများအပေါ် အကြမ်းဖက်မှု တားဆီးကာကွယ်ရေး ဥပဒေမူကြမ်းအား ကွန်ဗင်းရှင်းနှင့်အညီ ပြဌာန်းခြင်း၊ ပဋိပက္ခနှင့် ဆက်သွယ်သည့် လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာအကြမ်းဖက်မှုမှ အရေးယူမှု ကင်းလွတ် စေသည့်ဥပဒေများကို ပယ်ဖျက်ခြင်း၊ ကျွန်မတို့နိုင်ငံတွင် ပြဌာန်းခဲ့သည့် ဗုဒ္ဓဘာသာဝင် အမျိုးသမီးများ အထူးလက်ထပ်ထိမ်းမြားခြင်းဆိုင်ရာဥပဒေ၊ လူဦးရေတိုးပွားမှုနှုန်း ထိန်းညှိခြင်းဆိုင်ရာ ကျန်းမာရေး စောင့်ရှောက်မှုဥပဒေ၊ ကိုးကွယ်ရာ ဘာသာကူးပြောင်းခြင်းဆိုင်ရာ ဥပဒေ၊ တစ်လင်တစ်မယားစနစ် ကျင့်သုံးခြင်းဆိုင်ရာဥပဒေတို့ကို ဖျက်သိမ်းခြင်းနှင့် ဖက်စစ်စစ်တပ်မှ ကျုးလွန်ခဲ့သည့် လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ အကြမ်းဖက်မှု စုံစမ်းစစ်ဆေးမှုနှင့် တရားစွဲဆိုမှုများကို အရှိန်မြင့်လုပ်ဆောင်ပြီး အမျိုးသမီးများတွက် လုံခြုံစိတ်ချစွာနေထိုင်နိုင်သည့် လူမှုပတ်ဝန်းကျင်တစ်ခု တည်ဆောက်ပေးရမည်။

၃။ ကျား/မ တန်းတူအခွင့်အရေးရရှိမှတစ်ဆင့် အမျိုးသမီးများ နိုင်ငံရေးကဏ္ဍသို့ ပါဝင်လာခြင်း

တော်လှန်ရေးကာလအလွန် ပြန်လည်ထူထောင်ကြမည့် ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီနိုင်ငံသစ် အတွက် နိုင်ငံရေး နှင့် ခေါင်းဆောင်မှုတွင် အမျိုးသမီးများ ပါဝင်လာစေခြင်းသည် Gender Equality (ကျား/မ တန်းတူရေး) ကို ဖော်ဆောင်ရာတွင် အထောက်အကူပြုနိုင်ပြီး၊ မြှင့်တင်ဖော်ဆောင်နိုင်မည့် အခြားမူဝါဒ၊ စနစ်များကို ဖက်ဒရယ်ပြည်ထောင်စုစနစ်နှင့်အတူ ပူးတွဲကျင့်သုံးခြင်းသည် Gender Equality (ကျား/မ တန်းတူရေး)ကို ပိုမိုထိရောက်စွာ အကောင်အထည်ဖော်နိုင်မည်ဖြစ်သည်။

၂၀၂၁ ခုနှစ် ရွေးကောက်ပွဲရလဒ်အရ လွှတ်တော်အသီးသီး ရွေးကောက်ခံကိုယ်စားလှယ် (အမျိုးသမီး) ၁၈%၊ ဆုံးဖြတ်ချက်ချမှတ်ရသည့် ရာထူး (ညွှန်ကြားရေးမှုူးချုပ်၊ ဦးဆောင်ညွှန်ကြားရေးမှူး) နေရာတွင် အမျိုးသမီးပါဝင်မှု၊ ၃၀% အောက်နှင့် ရက်ကွက်ကျေးရွာအုပ်စု (၁၆၇၈၉) အုပ်စုတွင် အုပ်ချုပ်ရေး အမျိုးသမီးကိုယ်စားပြုမှု (၀.၆%) သာ ပါဝင်မှု ရှိသေးသည်။

မြန်မာနိုင်ငံတွင် ရှိသော အရွယ်ရောက်သူ အမျိုးသမီးလူဉီးရေနှင့် နှိုင်းယှဉ်လျှင် အမျိုးသမီးများ နိုင်ငံရေးတွင်ပါဝင်မှာ ရာခိုင်နှုန်း အလွန်နည်းနေသေးသည်။ ဖက်ဒရယ်စနစ်တွင် ရပ်ရွာကိစ္စများကို အားထုတ်ဆောင်ရွက်သည့် အခြေခံအဖွဲ့အစည်း၊ ပြည်သူ့အဖွဲ့အစည်း (Civil Societies) တွေမှစပြီး ဆုံးဖြတ်ချက်ချသည့်အခန်းကဏ္ဍထိ အမျိုးသမီးများ၏ အသံများ ပါဝင်သင့်သည်။

အဘယ်ကြောင့် ဆိုသော် ကျွန်မတို့ အမျိုးသမီးများ ခံစားနေရသည့် ခံစားချက်များ၊ အခက်အခဲ များ၊ ကြောက်ရွံ့ စိုးရိမ်နေမှုများကို အကောင်းဆုံးနားလည်ပြီး ပပျောက်အောင် ကုစားပေးနိုင်မည့် ကိုယ်စားပြု အသံထွက်ပေးမည့်သူများသည် ကျွန်မတို့ အမျိုးသမီးများ ကိုယ်တိုင်ပင် ဖြစ်သောကြောင့် ဖြစ်သည်။

အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရမှ ထုတ်ပြန်သည့် ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီပြည်ထောင်စု ကြေညာစာတမ်းတွင်လည်း ဆုံးဖြတ်ချက်ချမှတ်သည့် အခန်းကဏ္ဍအဆင့်ဆင့်တွင် လုံလောက်သော အနည်းဆုံး အခြေခံပမာဏအဖြစ် အမျိုးသမီးအနည်းဆုံး (၃၀%) ပါဝင်ရေးမူကို အသွင်ကူးပြောင်းရေး ကာလအစီအမံနှင့် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေဆိုင်ရာစီမံဆောင်ရွက်ချက်ကို ထည့်သွင်းအကောင်အထည် ဖော်မည်ဟု ထုတ်ပြန်ထားသည်။

ထိုစာတမ်းတွင် အရေးပေါ် အခြေအနေ၊ ပဋိပက္ခအကာအကွယ် ပေးရေး လုပ်ဆောင်မှု၊ ငြိမ်းချမ်းရေးအပါအဝင် ပဋိပက္ခအလွန် အကူးအပြောင်း နှင့် ပြန်လည် ထူထောင်ရေးလုပ်ငန်းစဉ်များအတွက် ကြိုတင်ပြင်ဆင်ခြင်းနှင့် တုံ့ပြန်ဆောင်ရွက်ခြင်းတို့တွင် Gender (ကျား/မ) တန်းတူညီမှု၊ ကိုယ်စားပြုခွင့်ရှိမှုကို အလေးပေးကာ အမျိုးသမီးများ အနည်းဆုံး (၃၀%) ပါဝင်မှုကို ထည့်သွင်းအကောင်အထည်ဖော်သွားမည် ဆိုသည့် အချက်များလည်း ပါဝင်သည်။

“ယခုအချိန်သည် နိုင်ငံရေးဆိုသည့် ဂိမ်းကြီးအား ဘေးမှစောင့်ကြည့်သူအဖြစ်ထက် ပိုသာသည့် ဒေသန္တရအဖွဲ့များတွင် တက်ကြွသည့်
အမျိုးသမီး ပြည်သူအဖြစ် ပါဝင်ဖို့အခွင့်အရေးရှိလာပြီဖြစ်သည်”

ကျွန်မတို့ အမျိုးသမီးများသည် အားနည်းသည့် မိန်းမသားများမဟုတ်ပဲ အမျိုးသားများနှင့် တန်းတူရင်ဘောင်တန်းကာ စွမ်းဆောင်နိုင်သည့် လူသားများဖြစ်ကြောင်း ဖော်ပြကြရမည်။ ယခုအချိန် သည် နိုင်ငံရေးဆိုသည့် ဂိမ်းကြီးအား ဘေးမှစောင့်ကြည့်သူအဖြစ်ထက် ပိုသာသည့် ဒေသန္တရအဖွဲ့ များတွင် တက်ကြွသည့် အမျိုးသမီး ပြည်သူအဖြစ် ပါဝင်ဖို့အခွင့်အရေး ရှိလာပြီဖြစ်သည်။

ထို့ကြောင့် အမျိုးသမီးများသည် လူအဖြစ်မွေးဖွားလာပြီး အရွယ်ရောက် လာချိန်တွင် မိသားစုအတွက် အလုပ်လုပ်ကာ အချိန်တန် အိမ်ထောင်ကျပြီး ကြင်ဖက် အမျိုးသားအတွက် မီးဖိုချောင်ထဲတွင် အိမ်မှုကိစ္စများနှင့် အချိန်ကုန်ကာ ဘဝကို ဖြတ်သန်းရသည့် သာမာန်အမျိုးသမီးများမဟုတ်ပဲ မိမိနေထိုင်သည့် နိုင်ငံအတွက် နိုင်ငံရေးကဏ္ဍတွင် အမျိုးသမီး ထုအတွက် ကိုယ်စားပြုပေးနိုင်မည့် အမျိုးသမီးများအဖြစ်သို့လည်းကောင်း၊ မိခင်များသည်လည်း နိုင်ငံအတွက် သား၊ သမီးကောင်း ရတနာများကို မွေးထုတ်ပေးနိုင်ရုံသာမက အိမ်ထောင်ရှင် မိခင်များ၏ အသံများကို ကိုယ်စားပြု ထုတ်ဖော်ပေးနိုင်မည့် စံပြမိခင်များအဖြစ်လည်း ရပ်တည်ရမည်။

​အမျိုးသမီးများတန်းတူအခွင့်အရေး ပိုမိုရရှိနိုင် မှုနှင့် အမျိုးသမီးများအပေါ် အကြမ်းဖက်မှုများ ပပျောက်ပြီး ပိုမိုကောင်းမွန်သည့် လူမှု အဖွဲ့အစည်းနှင့် ဖက်ဒရယ်ပြည်ထောင်စု ဖြစ်ပေါ်ရန် အမျိုးသမီးများ၏ နိုင်ငံရေးပါဝင်မှု အခန်းကဏ္ဍ သည်လည်း လိုအပ်ပါသည်။ 
 

​"အမျိုးသမီးအသံ အမျိုးသမီးအားမာန်" စာစဉ် (၂) ကို အောက်ပါ Link မှာ Download ဆွဲပြီး ဖတ်ရှုနိုင်ပြီ ဖြစ်ပါတယ်။ 
https://drive.google.com/file/d/1i6Euc_oBjzLGxrneM4EXGO0GvhF-IRGT/view?usp=drive_link



#politicsforwomenmyanmar
#whatishappeninginmyamar
#Advocacy
#politics
#media