ရေးသူ - Liliane 
 
နွေဦးတော်လှန်ရေးသည် ပြည်သူလူထု က ကာလရှည်ကြာ လက်ခံထားသော မတရားမှုများ၊ လွဲမှားနေသော နိုင်ငံရေးစည်းမျဉ်းများကို ဆက်ပြီး လက်ခံရန် ငြင်းဆန်လိုက်သော အချိန်အခါကိုက် နိုင်ငံရေးလှုပ်ရှားမှုတစ်ခု ဖြစ်သည်
           
လက်ရှိကာလသည် တော်လှန်ရေးကို အရှိန်အဟုန်နှင့် ဆင်နွှဲနေသော ကာလ ဖြစ်သည်။ နွေဦးတော်လှန်ရေးသည် မင်းအောင်လှိုင်ဦးဆောင်သော စစ်အာဏာသိမ်းမှုအပေါ်မှာ ထွက်ပေါ်လာသော တုန့်ပြန်တော်လှန်မှုတစ်ခုဟု ဆိုလျှင် အလွန်အပေါ်ယံဆန်လိမ့်မည်။ နွေဦးတော်လှန်ရေးသည် ပြည်သူလူထု က ကာလရှည်ကြာ လက်ခံထားသော မတရားမှုများ၊ လွဲမှားနေသော နိုင်ငံရေးစည်းမျဉ်းများကို ဆက်ပြီး လက်ခံရန် ငြင်းဆန်လိုက်သော အချိန်အခါကိုက် နိုင်ငံရေးလှုပ်ရှားမှုတစ်ခု ဖြစ်သည်။ တနည်း မြန်မာ့လူမှု ဘဝထဲမှာ အမြစ်တွယ်နေသော နိုင်ငံရေးပြည်တည်နာကို ဖောက်ထုတ်လိုက်ဖို့ စတင်လိုက်သည့် ခြေလှမ်း ဖြစ်သည်။ တလျှောက်လုံးလက်ခံထားသည့် လူမှုအစီအစဉ်များ (Social Order) ကို ပြောင်းပြန်လှန်ပစ် လိုက်ခြင်းပင် ဖြစ်သည်။ နွေဦးတော်လှန်ရေးသည် စစ်မှန်သော အပြောင်းအလဲကို သွားနိုင်မည့် စမှတ် ဖြစ်သည်။ နွေဦးတော်လှန်ရေးသည် စနစ်ပြောင်းတော်လှန်ရေးတစ်ခု ဖြစ်ရမည်။
စနစ်ပြောင်းတော်လှန်ရေးကို အသေးစိတ် ဆန်းစစ်ကြည့်လိုက်ပါစို့။ Friedrich က စနစ်ပြောင်း တော်လှန်ရေးကို "တည်ဆဲနိုင်ငံရေး အစီအစဉ်တစ်ခုကို ရုတ်တရက်နှင့် အကြမ်းဖက်၍ ပြုတ်ချခြင်း" ဟု ရိုးရှင်းစွာ အဓိပ္ပါယ်ဖွင့်ဆိုသည်။ Kamenka က "တော်လှန်ရေးသည် နိုင်ငံရေးအာဏာကို လက်ခံတည်ဆောက် ပေးနေသည့် လူမှုအုတ်မြစ်နေရာတွင် ချက်ချင်း၊ ရုတ်တရက်ပြောင်းလဲမှုဖြင့် အစိုးရလုပ်ငန်းစဉ်၊ အချုပ်အခြာ အာဏာ သို့မဟုတ် တရားဝင်မှု၏ တရားဝင်အခြေခံများနှင့် လူမှုအစီအစဉ် (Social Order) တို့ကို အခြေခံကျကျ ပြောင်းလဲမှု” အဖြစ် ဖော်ပြသည်။ ထိုသို့သော ပြောင်းလဲမှုများသည် ပုံမှန်အားဖြင့် အကြမ်းဖက်မှုမပါဘဲ ဖြစ်ပေါ်နိုင်မည် မဟုတ်သော်လည်း၊ သွေးမထွက်သော တော်လှန်ရေးများလည်း ဖြစ်နိုင်ကြောင်း ဆိုပါသည်။

Pettee နှင့် Schrecker တို့က “တော်လှန်ရေးသည် တရားမဝင်နည်းလမ်းများဖြင့် ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေကို ပြောင်းလဲခြင်း” ဟု ဆိုပြန်သည်။ အမှန်တကယ်အားဖြင့် “ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေသည် တရားဝင်မှု၏ အခြေအနေများကို သတ်မှတ်ပေးသော စံနှုန်းစနစ်ဖြစ်သောကြောင့် တရားဝင်မှု၏ အခြေအနေ များကို တရားမဝင်ပြောင်းလဲခြင်း” လို့ ရည်ညွှန်းခြင်း ဖြစ်သည်။

            Hannah Arendt သည် နိုင်ငံရေးဆိုင်ရာတော်လှန်ရေး၏ ထူးခြားသော အယူအဆတစ်ခုကို ဖော်ထုတ်ခဲ့သည်။ Arendt သည် တော်လှန်ရေးကို “လွတ်လပ်မှုအတွက် ရှာဖွေမှု” အဖြစ် အဓိပ္ပါယ်ဖွင့်ဆိုသည်။ လွတ်လပ်မှု (“အရာများကို လုပ်ဆောင်နိုင်စွမ်း”) နှင့် လွတ်မြောက်ရေး (“ဖိနှိပ်မှုမှ လွတ်မြောက်ခြင်း”) ကို ပြတ်သားစွာ ခွဲခြားပြပြီး၊ Arendt က လွတ်လပ်မှုအတွက် ရှာဖွေမှုအဖြစ် တော်လှန်ရေးသည် ခေတ်သစ်ဖြစ်စဉ် တစ်ခု ဖြစ်သည်ဟု ဆိုသည်။ Arendt သည် တော်လှန်ရေး၏ အဓိပ္ပါယ်ဖွင့်ဆိုချက်တွင် အခြားအစိတ်အပိုင်း နှစ်ခုကိုလည်း ဖော်ထုတ်သည်။ တစ်ခုမှာ အသစ်ဖြစ်မှု သို့မဟုတ် ဆန်းသစ်မှု အယူအဆဖြစ်သည်။ တနည်းအားဖြင့် တော်လှန်ရေးသည် လွတ်လပ်မှုကို ရည်ရွယ်ပြီး၊ လွတ်လပ်မှုကို  မွေးဖွားခြင်းဖြစ်ကာ၊ ထိုအခြင်းအရာသည် သမိုင်း၏ အဆင့်သစ်တစ်ခုကို အမှတ်အသားပြုကြောင်း ဆိုသည်။

            Arendt ၏ အဓိပ္ပါယ်ဖွင့်ဆိုချက်၏ တတိယအစိတ်အပိုင်းမှာ အကြမ်းဖက်မှုဖြစ်သည် - လွတ်လပ်မှုနှင့် ဆန်းသစ်မှုတို့သည် အကြမ်းဖက်မှုမှတစ်ဆင့်မှလွဲ၍ ပေါ်ထွက်လာ၍မရဟု သူမက ဆိုသည်။ အချုပ်အားဖြင့် “ပြောင်းလဲမှုသည် ခေတ်သစ်တစ်ခု၏ အစပျိုးမှုဖြစ်ပြီး၊ လုံးဝကွဲပြားခြားနားသော အစိုးရပုံစံ တစ်ခုကို တည်ထောင်ရန် ဖြစ်သည်။  အကြမ်းဖက်မှုကို အသုံးပြု၍ နိုင်ငံရေးအဖွဲ့အစည်းအသစ်တစ်ခု ပေါ်ပေါက်လာ စေရန်အတွက် ကြိုးပမ်းရာတွင် ဖိနှိပ်မှုမှ လွတ်မြောက်ရေးသည် အနည်းဆုံး လွတ်လပ်မှု တည်ထောင်ရေးကို ရည်ရွယ်သောအခါမှသာ တော်လှန်ရေးမြောက်ကြောင်း ပြောဆိုနိုင်မည်” ဟု ဆိုသည်။

            Chalmers Johnson ကလည်း တော်လှန်ရေးပြဿနာကို လူမှုစနစ်-သီအိုရီ၏ သဘောတရားများဖြင့် ချဉ်းကပ်ရမည်ဟု ဆိုသည်။ တော်လှန်ရေးများကို ၎င်းတို့ဖြစ်ပွားသည့် လူမှုစနစ်များ၏ အခြေအနေတွင် လေ့လာရမည်။ လူမှုစနစ်တစ်ခု၏ ထူးခြားသောလက္ခဏာမှာ ဟန်ချက်ညီမှု ဖြစ်သည်။ ဟန်ချက်ညီမှုမရှိပါက မည်သည့်လူမှုစနစ်မျှ အမှန်တကယ်အားဖြင့် မရှိနိုင်ပေ။ ထို့ကြောင့် တော်လှန်ရေးသည် ဟန်ချက်ပျက်သွား သော လူမှုစနစ်တစ်ခု ဖြစ်သည်။ ဟန်ချက်ပျက်ခြင်းဆိုသည်မှာ စနစ်၏ အခန်းကဏ္ဍများ၊ အဖွဲ့အစည်းများ၊ လုပ်ငန်းဆောင်တာများနှင့် တန်ဖိုးများပျက်စီးသွားခြင်းနှင့် တန်ဖိုးသစ်များ၊ အဖွဲ့အစည်းအသစ်များ၊ လုပ်ငန်းဆောင်တာအသစ်များ တပြိုင်နက်တည်း ဖြစ်ပေါ်လာမှုကို ဆိုလိုပါသည်။
တော်လှန်ရေးသည် ပြောင်းလဲမှုကို ဆိုလိုသည်ဟု Johnson က ဆိုသော်လည်း အထူးပြောင်းလဲမှု တစ်မျိုး ဖြစ်သည်။ “စစ်မှန်သော တော်လှန်ရေးသည်... အခြားအရာအားလုံး ပျက်စီးသွားသောအခါ စနစ်ကို ပြောင်းလဲစေရန် အကြမ်းဖက်မှုကို လက်ခံခြင်းဖြစ်ပြီး၊ တော်လှန်ရေး၏ အယူအဆသည် လူ့အဖွဲ့အစည်း ပျက်စီးမှုအား ဤသိမြင်မှုအပေါ် မူတည်နေသည်။”

“နွေဦးတော်လှန်ရေးသည် နိုင်ငံရေးစနစ်သစ်အတွက် အခြေတည်ရမည့် စံတန်ဖိုးများကို စတင်ဆုပ်ကိုင် အသုံးပြုနိုင်ရန် ကြိုးပမ်းနေသော အပြောင်းအလဲကာလ အဖြစ် မြင်တွေ့နိုင်သည်”

အထက်ပါ စနစ်ပြောင်းတော်လှန်ရေးအပေါ် အဓိပ္ပါယ်ဖွင့်ဆိုချက်များသည် နွေဦးတော်လှန်ရေးနှင့် အလွန်အံဝင်ဂွင်ကျ ဖြစ်လှသည်။ အန္တိမလွတ်လပ်ရေးအတွက် လက်ရှိတွင် ကြုံတွေ့နေရသော ဖိနှိပ်မှု အမျိုးမျိုး၊ အဆင့်ဆင့်ကြားမှ လွတ်မြောက်အောင် ကြိုးစားနေကြသည်။ တချိန်တည်းတွင် ထင်ထင်ရှားရှား မြင်ရသော အခင်းအကျင်းတစ်ခုမှာ ပြည်သူလူထုတစ်ရပ်လုံး၏ ဘဝနေနည်းဟန်ချက် ပျက်ခြင်းပင်။ တဘဝတာ ဖြတ်သန်းခဲ့သော အခြေအနေများအပေါ် ရရှိတည်ဆောက်ခဲ့သော စံတန်ဖိုးများအပေါ် မေးခွန်း ထုတ်လာနေပြီ ဖြစ်သလို၊ ပြန်တည်ဆောက်မည့် နိုင်ငံရေးစနစ်သစ်အတွက် အခြေတည်ရမည့် စံတန်ဖိုးများကို စတင်ဆုပ်ကိုင် အသုံးပြုနိုင်ရန် ကြိုးပမ်းနေသော အပြောင်းအလဲကာလအဖြစ် မြင်တွေ့နိုင်သည်။ ထို့ပြင် အကြမ်းဖက် နည်းနာများကို တော်လှန်ရေး၏ အမြင့်ဆုံးနည်းနာအနေဖြင့် ကိုင်စွဲပြီး လက်ရှိ အာဏာသိမ်း အုပ်ချုပ်သော စစ်ခေါင်းဆောင်များကို လည်းကောင်း၊ အုပ်ချုပ်စီမံမှုယန္တရားများကို လည်းကောင်း၊ ၂၀၀၈ အခြေခံဖွဲ့စည်းပုံကို လည်းကောင်း ချက်ချင်းဖြုတ်ချ၊ အမြစ်လှန်ရန် ကြိုးပမ်းနေသည်။ တချိန်တည်းတွင် နိုင်ငံရေးစနစ်သစ် အတွက်၊ အုပ်ချုပ်မှုပုံစံအသစ်အတွက် ပြင်ဆင်လျက်ရှိသည်။

            စနစ်ပြောင်းတော်လှန်ရေး၏ အဓိပ္ပါယ်ဖွင့်ဆိုချက်ကို အဓိကရှုထောင့်များ သို့မဟုတ် အစိတ်အပိုင်း များအဖြစ် မြင်ကြည့်မည် ဆိုပါက အချက် (၈) ချက်ကို တွေ့နိုင်ပါသည်။

၁။ အခြေခံအကျဆုံးအဆင့်တွင် တော်လှန်ရေးသည် ပြောင်းလဲမှုပုံစံ တစ်မျိုး ဖြစ်သည်။

၂။ ဤပြောင်းလဲမှုသည် အတော်အတန် ရုတ်တရက်ဖြစ်ပြီး နှစ်နှစ်-သုံးနှစ်မှ နှစ်နှစ်ဆယ်-သုံးဆယ် အထိ ကာလတစ်ခုအထိ ဆန့်ထွက်နိုင်သည်။

၃။ ဤပြောင်းလဲမှုသည် ထင်ရှားပြီး ကျယ်ပြန့်သည်၊ လူဦးရေ၏ သိသာထင်ရှားသော အစိတ်အပိုင်းများ၏ အပြုအမူပုံစံများကို သက်ရောက်မှုရှိသည်။

ဤအစိတ်အပိုင်း သုံးခုသည် တော်လှန်ရေးအမျိုးအစားအားလုံးနှင့် သက်ဆိုင်သည် - ဉာဏ်ရည်ဉာဏ်သွေး၊ အနုပညာ၊ စက်မှု၊ သိပ္ပံ၊ နည်းပညာဆိုင်ရာ တော်လှန်ရေးများ။ သို့သော် စနစ်ပြောင်းတော်လှန်ရေးအဖြစ် အရည်အချင်းပြည့်မီရန် လှုပ်ရှားမှုတစ်ခုသည် အောက်ပါ စံသတ်မှတ်ချက် ငါးခုကို ပြည့်မီရမည်။

၄။ စနစ်ပြောင်းတော်လှန်ရေးသည် လူထုလှုပ်ရှားမှုတစ်ခု လိုအပ်သည်။ "လူထု" ၏ အဓိပ္ပါယ်ကို တိကျစွာ သတ်မှတ်ရန် ခက်ခဲ သို့မဟုတ် မဖြစ်နိုင်သော်လည်း ရည်ရွယ်ချက်မှာ စနစ်ပြောင်း တော်လှန်ရေးကို အခြားသော အကြမ်းဖက်လုပ်ရပ်ပုံစံများ  (ဥပမာ အာဏာသိမ်းမှု သို့မဟုတ် လယ်သမားပုန်ကန်မှု) တို့နှင့် ခွဲခြားရန် ဖြစ်သည်။ လူထု၏ အစိတ်အပိုင်းက တော်လှန်ရေးကို ခေတ်သစ်ဖြစ်စဉ်တစ်ခု ဖြစ်စေသည်။

၅။ တော်လှန်ရေးပြောင်းလဲမှုသည် ကနဦးတွင် နိုင်ငံရေး/အစိုးရယန္တရားကို ဦးတည်သည်။ ဤအဓိပ္ပါယ်အရ စနစ်ပြောင်းတော်လှန်ရေးသည် အာဏာလွှဲပြောင်းမှု၊ နိုင်ငံရေးအာဏာ ဖြန့်ဝေမှုတွင် ပြောင်းလဲခြင်း၊ အုပ်ချုပ်သူလူတန်းစား ပြောင်းလဲခြင်းတို့ ပါဝင်သည်။

၆။ ဤအာဏာလွှဲပြောင်းမှုသည် ပိုမိုကျယ်ပြန့်သော လူမှုရေးပြောင်းလဲမှုကို ရည်ရွယ်သည်၊ ရှာဖွေသည် သို့မဟုတ် နိုင်ငံရေး အခြေခံအုတ်မြစ်ကိုပါ ပြင်ဆင်ပေးသည်။ စနစ်ပြောင်းတော်လှန်ရေး သည် မျက်နှာစာအားလုံး - နိုင်ငံရေး၊ စီးပွားရေး၊ စိတ်ပညာရပ်ဆိုင်ရာ၊ လူမှုရေးတွင် များစွာ အပြောင်းအလဲ ဖြစ်စေသည်။

၇။ တော်လှန်ရေး၏ ပြောင်းလဲမှုသည် တရားမဝင် သို့မဟုတ် ဥပဒေပြင်ပ ဖြစ်သည်။ ၎င်းအတွက် "ပြဌာန်းချက်များ" မရှိပေ။ ၎င်းသည် "အခွင့်အာဏာမရှိ" ပေ။

၈။ တော်လှန်ရေးပြောင်းလဲမှုသည် အကြမ်းဖက်မှုမှတစ်ဆင့်မှလွဲ၍ မဖြစ်ပေါ်ပေ။ အကြမ်းဖက်မှုသည် စနစ်ပြောင်းတော်လှန်ရေး၏ အခြေခံပါဝင်ပစ္စည်း၊ ထင်ရှားသော အရည်အသွေးတစ်ခုဖြစ်သည်။ ဤသည်မှာ အခြားအရာများအပြင် ပြောင်းလဲမှုကို လက်ရှိအာဏာပိုင်များက ခုခံတွန်းလှန်မှုကြောင့် ဖြစ်သည်။ “အကြမ်းမဖက်သော စနစ်ပြောင်းတော်လှန်ရေး” သည် ဆန့်ကျင်ဘက်စကားလုံးများ ဖြစ်သည်။

            စနစ်ပြောင်းတော်လှန်ရေးသည် အလွန်ကျယ်ဝန်းပြီး အခြေခံကျကျ လူမှုအပြောင်းအလဲ လုပ်နိုင်မှသာ အောင်မြင်နိုင်မည် ဖြစ်သည်။ လက်ရှိစစ်အာဏာရှင်ထိပ်ပိုင်းခေါင်းဆောင်များကို ဖြုတ်ချနိုင်ရန်၊ စိုးမိုးနယ်မြေ ကျယ်ပြန့်လာရန် ကြိုးပမ်းမှုသည် စစ်တပ်၏ ဖိနှိပ်မှုမှ လွတ်မြောက်ရန် ဖြစ်သည်။ ဖိုဝါဒနှင့် လူမျိုးကြီးဝါဒ သည် စစ်အာဏာရှင်စနစ်ကို ဖန်တီးခဲ့သည်။ အာဏာရှင်စနစ်ကို ဖန်တီးခဲ့သည်။ ပြည်တွင်းစစ်ကို ဖန်တီးခဲ့ သည်။ အမုန်းတရားကို ဖန်တီးခဲ့သည်။ မျက်ရည်များစွာကို ဖန်တီးခဲ့သည်။ အသက်များစွာကို သေကြေခဲ့သည်။ နိုင်ငံတော်ကို သင်းသတ်ခဲ့သည်။ တချိန်တည်းတွင် စစ်မှန်သော လွတ်လပ်မှု မရရှိနိုင်သေးပေ။ စစ်မှန်သော လွတ်လပ်မှုအတွက် ဖိနှိပ်မှုတို့၏ မြစ်ဖျားခံရာ အကြောင်းအရာအသီးသီးကို ရှာဖွေဖယ်ရှားနိုင်ရန် အရေးကြီး သည်။ မြန်မာနိုင်ငံသည် နိုင်ငံဟူ၍ မည်ကာမတ္တသာ ရှိသေးသည်။ လွတ်လပ်မှု၊ ငြိမ်းချမ်းမှု၊ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှု တို့ကို တခါမှပင် မမြင်ရသေးပေ။ တန်းတူမှု၊ လွတ်လပ်မှု၊ တရားမျှတမှုကို မတည်ဆောက်နိုင်ခဲ့ခြင်းကြောင့် ဖြစ်သည်။

            လက်ရှိနွေဦးတော်လှန်ရေးသည် ပြည့်ဝသော တန်းတူညီမျှမှု၊ လွတ်လပ်မှု၊ တရားမျှတမှုကို ဖော်ဆောင်ပေးနိုင်သော စနစ်ပြောင်းတော်လှန်ရေး ဖြစ်လာစေဖို့ ရည်သန်ပါကြောင်း။ အေးချမ်းတည်ငြိမ်ပြီး ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်သော၊ ချစ်ခြင်းဖြင့် လန်းဆန်းနေသော ခေတ်သစ်ရဲ့နိဒါန်း ဖြစ်လာစေဖို့ အားထုတ်အပ်ပါသည်။

“မြန်မာနိုင်ငံသည် နိုင်ငံဟူ၍ မည်ကာမတ္တသာ ရှိသေးသည်။ လွတ်လပ်မှု၊ ငြိမ်းချမ်းမှု၊ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှု တို့ကို တခါမှပင် မမြင်ရသေးပေ”